business

EXPERTVERSLAG – Driekwart van de wereldwijde cloudcapaciteit is in beheer van de hyperscalers Microsoft, Google en Amazon Web Services. In de discussie over de noodzaak van (meer) soevereiniteit klinkt ook de roep om een Europees equivalent door. ‘Maar als je al daartoe zou besluiten, wat is dan de weg ernaartoe?’, vraagt Peter Verkoulen, programmadirecteur Centre of Excellence for Data Sharing & Cloud (CoE-DSC), zich af. Peter Verkoulen & CoE-DSCPeter Verkoulen is programmadirecteur van het Centre of Excellence for Data Sharing & Cloud (CoE-DSC). Daarin zijn sinds 2023 een generieke Nederlandse initiatieven op het gebied van data delen en cloud gebundeld. Het CoE-DSC ondersteunt (federatieve) initiatieven op het gebied van data delen en cloud, werkt aan interoperabiliteit en geeft impulsen aan de markt. En dit in een internationale context.Het CoE-DSC vervult ook de rol van Gaia-X-hub in Nederland, met als doel om digitale soevereiniteit te bevorderen, en daarmee maatschappelijke en economische waarde te helpen realiseren. Verkoulen weet zelf ook het antwoord niet, zegt hij eerlijkheidshalve, maar wil er wel hardop over nadenken. ‘Ik veronderstel dat een Europese variant op Microsoft zich allicht anders zal gedragen dan de Amerikaanse Microsoft, maar het blijft een hyperscaler met de businessmodellen die daarmee samenhangen. Dan is de vraag: wat worden we daar beter van? Maar ook: waar moeten de miljarden, misschien wel vijftig of honderd, vandaan komen om die hyperscaler te bouwen? Want de genoemde drie – Microsoft, Google en Amazon Web Services – zijn over een periode van twintig jaar ontstaan en dan vooral uit de manier waarop wij ons met z’n allen als inkopende organisaties hebben gedragen.’ Federatieve aanpak Hij vervolgt: ‘Het probleem is: je zou minstens tien jaar nodig hebben om daar te komen en dan is de vraag: hoe kom je die jaren door? Je zou zo’n stap kunnen verdedigen door te stellen: uiteindelijk willen we gewoon helemaal onafhankelijk zijn. Maar bereik je dat dan door een Europese hyperscaler te bouwen – en eerlijk gezegd: van drie naar vier verruimt ook niet echt de keuze – of door federatieve oplossingen mogelijk te maken?’ Peter Verkoulen, programmadirecteur Centre of Excellence for Data Sharing & Cloud (foto: Arie Cijfer). Gaia-X is een van de Europese initiatieven die zo’n federatieve aanpak voorstaan. ‘Daarbij kan ik bijvoorbeeld met een kleinere cloud-provider werken omdat die toevallig om de hoek zit of heel specifieke diensten levert of waarvan ik zeker weet dat mijn persoonlijke data in Nederland blijven. En dat kan ik combineren met een Duitse partij of een Franse partij, of een hyperscaler, het is maar net wat je wilt.’ Verkoulen gebruikt voor de federatieve oplossing de parabel van de lappendeken. ‘Jouw oplossing kun je helemaal met Europese lapjes aan elkaar knopen – en als iemand er een Japans, Indiaas of Amerikaans lapje in wil weven: prima. En in geval dat het blauwe lapje niet bevalt, moet je het ook los kunnen punniken en kunnen vervangen door een groen lapje.’ Gaia-X is in 2020 ontstaan op initiatief van elf Franse en elf Duitse bedrijven. Inmiddels zijn wereldwijd zo’n 250 bedrijven en instellingen aangehaakt. ‘Het is een initiatief dat in Europa is ontstaan, vanuit de Europese normen en waarden, maar wel met een breder internationaal perspectief. Want wat heb je in het huidige mondiale systeem aan een oplossing die het alleen maar in Europa doet? Dus er is al snel gezocht naar hoe dat uit te breiden en dat heeft geresulteerd in het opzetten van hubs in andere landen. Er is een hub in Amerika, er is een hub in Japan, er is een hub in Zuid-Korea, dus echt over de hele wereld verspreid. Economische Zaken heeft toen aan TNO gevraagd om dat in Nederland op te starten en TNO heeft aan mij gevraagd, vanuit mijn rol als zelfstandig adviseur, om dat voor hen te doen.’ In 2023 is de hub opgegaan in het Centre of Excellence for Data Sharing & Cloud, de Nederlandse hub voor alles wat met data delen en de onderliggende benodigde (federatieve) cloud infrastructuren te maken heeft. Kernwaarden Met als kernwaarden data soevereiniteit, interoperabiliteit, transparantie en open standaarden, is Gaia-X inmiddels vijf jaar onderweg. ‘Dat is een proces van veel praten en nadenken en stukken schrijven en sinds anderhalf jaar wordt er ook echt software ontwikkeld. De kern van Gaia-X is eigenlijk het zogenaamde Digital Clearing House, dat ervoor zorgt dat data delende partijen met elkaar worden verbonden en dat daar ook (cloud) diensten onder kunnen worden gehangen die je dan federatief kunt gebruiken. Er zijn inmiddels tien commerciële partijen in de wereld welke die Digital Clearing House functionaliteit leveren. Ook in Nederland zijn gesprekken met een paar kandidaten in een afrondende fase. Daarmee is ook een misverstand uit de wereld geholpen dat Gaia-X zelf diensten zou gaan leveren en een concurrent zou worden van it-leveranciers. Nee, Gaia-X is geen commerciële partij, maar zorgt voor een standaard voor bijbehorende software specificaties en commerciële bedrijven gaan uiteindelijk die functionaliteit leveren.’ Hij voegt eraan toe dat Airbus en ook Électricité de France (EDF) in hun tenders om Gaia-X compliance vragen. ‘Dit zijn de eerste stapjes maar we staan aan de vooravond van een doorbraak.’ (Foto: Arie Cijfer) Een ander misverstand is dat Gaia-X gesubsidieerd zou worden door de Europese Commissie, geeft Verkoulen aan. De aangeslotenen betalen contributie en brengen op die manier werkbudget bij elkaar. ‘Er is wel een belangrijke rol weggelegd voor de overheid want die heeft een enorme marktmacht die ze kan inzetten bij Europese aanbestedingen. Daarbij wordt altijd gesproken over de ‘economisch meest voordelige inschrijving’, waarbij vroeger primair naar prijs werd gekeken en pas later naar functionaliteit. Maar je zou nu ook moeten kijken naar aspecten van soevereiniteit, beschikbaarheid. Kan ik makkelijk een Plan B organiseren als er iets gebeurt met mijn dienstverlener? Of als ik ineens niet meer bij data in Amerika kan, heb ik dan een alternatief? Daar moet je, vind ik, aandacht aan besteden en uiteindelijk moet je daar ook voor willen betalen. Dus de overheid heeft daar ook een heel belangrijke taak bij het aanschaffen van it-oplossingen die ze toch al nodig heeft en dit als het ware on the fly kan stimuleren en regelen.’ Verkoulen vervolgt: ‘Dit geldt in z’n algemeenheid en bij de innovatieve toepassingen waar we het in deze context over hebben geldt dat nog sterker. Het is het bekende kip-ei probleem: als er geen vraag is, gaan leveranciers ook niks ontwikkelen. Dus de overheid kan daar een impuls geven. Dat gebeurt gelukkig ook al, er zijn in Nederland een aantal grote innovatieve data deel projecten, zoals Health-RI. Dat gaat over secundaire data in de gezondheidszorg, dus niet om het primaire proces te ondersteunen maar data gebruiken om innovatie te doen en beleidsvraagstukken te beantwoorden. Een ander goed voorbeeld is het Smart Connected Supplier Network (SCSN) in de Brainport regio. Hier is een federatieve datadeel oplossing geïmplementeerd waar meer dan 400 high tech bedrijven via meer dan tien service providers dagelijks gebruik van maken.’ Speerpunten en sturing In de op 4 juli jongstleden aangekondigde Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) zijn data, cloud en weerbaarheid drie van de zes speerpunten. ‘Ergo: dat moet nu echt gaan leiden tot één aanpak van de overheid op die domeinen. In de voorbereidende workshops zei iemand:  ‘We hebben een Rijksvastgoedbedrijf, moeten we niet ook naar een Rijkscloudbedrijf toe?’, en dan zie je mensen reageren en zeggen dat het een goed idee is en vervolgens beargumenteren waarom het voor hen toch niet past. Maar die NDS, die ademt nu wel uit: dit is geen keuze meer, we moeten dit samen gaan doen. Vanwege effectiviteit, kosten en functionaliteit. Maar ook omdat we op die manier sturing kunnen geven aan de markt en kunnen zorgen dat we een betere kant uitgaan. Het is natuurlijk echt niet zo dat in de huidige markt, waarbij dus 70-80 procent van de diensten door de hyperscalers worden geleverd, dat we dat op korte termijn hebben omgedraaid. Maar we moeten die beweging wel nu in gang zetten en de komende jaren grote stappen zetten. Overigens, de hyperscalers hebben ook een rol te spelen in de toekomst, maar wel op een manier waarop wij er nog controle over hebben. En dat zien we dus in die federatieve aanpak en lappendeken.’ Hoe zullen de hyperscalers hierop reageren denk je? Verlies van marktaandeel lijkt een logisch uitvloeisel… ‘Ja, dat kan, maar als je naar meer soevereine oplossingen toewerkt, dan gaat er nog een veel grotere markt ontstaan. Als de markt viermaal zo groot wordt en je marktaandeel zou halveren, dan heb je in absolute zin nog je omzet verdubbeld. Dus van die groeiende markt kun je ook met een kleiner marktaandeel beter worden. Het is dus enerzijds gecontroleerd de schade beperken en anderzijds ontstaan ook gewoon nieuwe mogelijkheden en nieuwe kansen. In het huidige geopolitieke klimaat, dat vergeten we wel eens, hebben Amerikaanse klanten ook vragen over afhankelijkheid en continuïteit. In zijn algemeenheid is dit iets wat niet meer weggaat. Dus kun je er maar beter actief wat mee gaan doen, ook als hyperscaler.’ Een korte anekdote: ‘Als ik twee, drie jaar geleden met betrokkenen sprak over het onderwerp digitale autonomie, dan was mijn punchline altijd in de geest van: ‘door het faciliteren van digitale autonomie maken wij innovatie en economische groei mogelijk’; als je weet dat je je data veilig kunt delen met anderen, dan ga je dat ook doen. En dan was de response veelal dat er nog geen beleid was voor digitale autonomie, of soevereiniteit. Mede door de actuele geopolitieke ontwikkelingen – om het maar even neutraal te zeggen – is dat nu prioriteit één, twee en drie in de politiek en dus ook bij de top van de ministeries en de uitvoeringsorganisaties. En ook in het bedrijfsleven, want ook daar wil men dat data veilig zijn, al is het misschien meer vanuit concurrentiële- dan vanuit privacyoverwegingen. Dit zie je ook terug bij het eerder genoemde SCSN voorbeeld: bedrijven delen enerzijds data met elkaar en zijn anderzijds concurrenten. Ze willen dus controle hebben over wat ze delen en met welk doel.’ EuroStack Ook in Europa zijn data delen en data soevereiniteit op dit moment ‘Chefsache’. Nadat de Europese Commissie (EC) eerder al een consortium van Europese bedrijven opdracht gaf voor het bouwen van Simpl (voor het ondersteunen van datatoegang en interoperabiliteit tussen Europese dataruimten) en het Europese Data Spaces Support Centre oprichtte, is EuroStack het meest recente initiatief van de EC, samen met meer dan 250 bedrijven en organisaties, waaronder de Nederlandse organisaties Rinis en AMS-IX. EuroStack behelst het maken van een plan voor een soevereine digitale infrastructuur voor Europa over de hele (digitale) stack heen en is ontstaan vanuit een conferentie in 2024 waar DG Connect (het directoraat-generaal van de EC belast met digitalisering) en de top van het Europese bedrijfsleven met elkaar spraken over de noodzaak van meer soevereiniteit en hoe die handen en voeten te geven. ‘Een soevereine digitale infrastructuur voor Europa over de hele stack heen: dat is van laten we zeggen de onderkant met de grondstoffen en de chips tot aan de bovenkant met de applicatie-laag, de ai-toepassingen, etcetera. Dus over die hele toren wordt nu nagedacht en gesproken over hoe Europa tot meer soevereiniteit en regievoering kan komen met betrekking tot de toepassingen die worden gebruikt. Gaia-X levert daaraan een kleine maar feitelijke bijdrage, en dan vooral over het cloud deel en over het data delen deel’, aldus Verkoulen. Waarbij hij aantekent: ‘Feit is wel dat je op alle lagen moet nadenken over welke controle je hebt en welke oplossingen van anderen je kunt gebruiken. Want je kunt wel soevereine cloudoplossingen bouwen als Europa, maar met welke hardware ga je dat dan doen? Met welke virtualisatiesoftware? Welke chips ga je gebruiken, enzovoorts.’ Het principe van de lappendeken is op al die lagen toepasbaar. Dit artikel is ook te lezen in GOV magazine nummer 21 van Atos.

Honeycomb maakt Canvas algemeen beschikbaar, een AI-werkruimte die teams helpt bij observability zonder dat handmatige queries nodig zijn. Het platform zet telemetriedata om in bruikbare inzichten en laat engineers samenwerken aan analyses. Canvas startte als bètaproject met een duidelijk doel. Teams moesten sneller hun observability-data kunnen verkennen zonder elke keer queries te schrijven. De functionaliteit […]

AMD, Cisco en HUMAIN kondigen een joint venture aan voor de bouw van AI-infrastructuur in Saoedi-Arabië. De samenwerking moet het land positioneren als vooraanstaand leverancier van AI-oplossingen. Tegen 2030 staat een capaciteit van 1 gigawatt (GW) gepland. De joint venture moet de benodigde computecapaciteit leveren voor AI op schaal, alsmede de fundamenten van de digitale […]

IBM en Cisco ontwikkelen een netwerk voor gedistribueerd quantumcomputing. De bedrijven willen in 2030 een proof-of-concept demonstreren, waarbij meerdere grootschalige quantumcomputers elkaar versterken. Het koppelen van quantumcomputers vereist complexe technologie. Qubits uit verschillende quantumcomputers moeten worden verstrengeld terwijl ze in aparte cryogene omgevingen staan. IBM gaat hiervoor een Quantum Networking Unit (QNU) bouwen. Deze eenheid […]

In dit nieuwsoverzicht: Digital Realty opent datacenter Schiphol, beleidskader overheid nodig voor osint, Nederlandse media waarschuwen voor macht techreuzen, Nvidia, Microsoft en Anthropic sluiten onderlinge miljardendeal, en overname Rotterdamse Techone door Amerikaanse KKR. Digital Realty opent datacenter Schiphol Digital Realty heeft in Amsterdam het datacenter AMS11 geopend, met 27MW capaciteit verdeeld over 12.000 vierkante meter. Het is het twaalfde datacenter van het bedrijf in Nederland, waarmee de totale capaciteit uitkomt op ongeveer 159MW. Klanten krijgen toegang tot meer dan 280 serviceproviders en directe connectiviteit met NL-ix. AMS11 draait volledig op duurzame energie, net als alle 120 Europese locaties van Digital Realty, aldus het bedrijf. De bouw vergde bijna één miljoen manuren en wordt in vier fasen opgeleverd, waarvan de eerste twee operationeel zijn. De laatste fasen volgen in 2026. Beleidskader overheid nodig voor osint De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) waarschuwt dat de overheid via opensource-intelligence (osint) grootschalig persoonsgegevens wil verzamelen uit fora, sociale media, advertentiesites, registers en zelfs het darkweb. Daarbij worden ai, speciale tools en nepaccounts ingezet. Volgens de autoriteit kan dit leiden tot een volledig beeld van het privéleven van burgers, zonder dat er sprake is van verdenking van strafbare feiten. De AP vraagt de minister van Justitie en Veiligheid om een juridisch kader dat bepaalt wanneer en onder welke voorwaarden osint mag worden toegepast, met duidelijke waarborgen en minimale dataverzameling. Nederlandse media waarschuwen voor macht techreuzen Nederlandse nieuwsmedia, waaronder NOS, ANP en commerciële omroepen, en journalistenvakbond NVJ., hebben in een gezamenlijke brief aan informateur Buma gesteld dat Amerikaanse en Chinese techbedrijven een ernstige bedreiging vormen voor de democratie en informatievoorziening. Volgens Stichting Democratie en Media dreigt het medialandschap te verdwijnen door dominantie van algoritmes en ai-overzichten. De sector vraagt om één coördinerend bewindspersoon voor media- en technologiebeleid, snelle implementatie van Europese regelgeving en toezicht op pluriformiteit. Voor het eerst doen vrijwel alle grote Nederlandse media gezamenlijk zo’n oproep. Eerder dit jaar sloten zij een overeenkomst met Google over het gebruik van nieuwsfragmenten. Nvidia, Microsoft en Anthropic sluiten onderlinge miljardendeal Nvidia pompt tien miljard dollar en Microsoft vijf miljard in Anthropic, zo maakten de drie bekend. Als onderdeel van de kringloopinvestering gaat Anthropic dertig miljard dollar aan Azure-capaciteit en tot één gigawatt extra compute inkopen bij de anderen. De drie gaan samenwerken om Claude-modellen op te schalen en te optimaliseren en de ai beschikbaar te maken op alle grote cloudplatforms. Twee maanden geleden ontving Anthropic ook al dertien miljard dollar in een investeringsronde waaraan onder andere BlackRock, Blackstone em Goldman Sachs aan meededen, waarmee toen het bedrijf op 183 miljard dollar gewaardeerd werd. Overname Rotterdamse Techone door Amerikaanse KKR Het Rotterdamse Techone, een groep van Nederlandse managed service providers (msp), is overgenomen door de Amerikaanse investeerder KKR. Die neemt het meerderheidsbelang van de Amsterdamse family office Nedvest over. De Rotterdamse it-groep claimt meer dan 35.000 mkb-klanten te bedienen en groeide in zes jaar via 57 overnames uit tot een toonaangevende partij in digitale werkplekoplossingen. Het huidige management behoudt een aandeel en blijft leidinggeven en wil het dienstenaanbod uitbreiden en internationale groei realiseren, zowel organisch als via nieuwe overnames, aldus het bedrijf.

OpenAI introduceert GPT-5.1-Codex-Max. Dit is een agentic coderingsmodel dat ontworpen is voor langdurige en complexe ontwikkelworkflows met zeer grote contextvensters.  Het model bouwt voort op een vernieuwde redeneerarchitectuur die getraind is op taken zoals softwareontwikkeling, wiskunde en onderzoek. Met deze release richt OpenAI zich op hogere snelheid, meer intelligentie en een efficiënter gebruik van tokens […]

De netwerkfabrikant Nokia wil zijn locatie in München uiterlijk in 2030 sluiten. Volgens de vakbond IG Metall zullen allen al in München al meer dan 700 werknemers moet verdwijnen. De afbouw zal in twee fases verlopen: al in 2026 verdwijnen meer dan 300 banen, en tot 2030 zullen er in München nog meer banen wegvallen. Volgens Nokia was het een moeilijke beslissing, maar nodig om op lange termijn concurrerend te blijven. Nokia zegt dat het zijn investeringen wil concentreren op ‘belangrijke duurzame centra’ in Duitsland én wereldwijd. De IG Metall is kritisch: de vakbond zegt dat dit terugtrekken een ‘fataal signaal’ is voor de digitale soevereiniteit van Duitsland en Europa, vooral omdat Nokia een van de weinige Europese netwerkfabrikanten is. Daniele Frijia (IG Metall München) noemt de sluiting een strategische fout: de locatie in München heeft volgens haar ideale voorwaarden voor innovatie — met goede infrastructuur, universiteiten en nabijheid van onderzoeksinstellingen. De IG Metall roept Nokia op om alternatieven te onderzoeken in plaats van een volledige sluiting, en benadrukt dat Nokia alle getroffen medewerkers wil ondersteunen tijdens de overgangsperiode.

Eurofiber, Nokia en NTT versterken hun Private 5G-ecosysteem met Greenet als nieuwe partner. Het bedrijf, gespecialiseerd in mobiele private netwerken, voegt zich bij Nokia en NTT. Via deze samenwerking willen deze Mobile Private Network (MPN)-partners organisaties snellere en betrouwbaardere connectiviteit bieden. De dienst richt zich vooral op de zorg, logistiek en bouw. Greenet brengt meer […]

Fortinet ligt opnieuw onder vuur na de ontdekking van een tweede zeroday-lek in FortiWeb binnen een week. Het beveiligingsbedrijf bracht een update uit om het probleem te verhelpen.  The Register berichtte al over het lek. De kwetsbaarheid, geregistreerd als CVE-2025-58034, maakt het mogelijk voor ingelogde aanvallers om via gemanipuleerde HTTP-verzoeken of CLI-commando’s eigen code uit […]

Aan welke eigenschappen voldoet de typische fraudeur binnen het bedrijfsleven? KPMG zocht dit uit en maakte een profielschets. Volgens cijfers van het CBS wordt in ons land jaarlijks voor een slordige €30 miljard aan fraude gepleegd.

Toen een grote bank zijn ERP-systeem wilde vernieuwen, stond het team voor een dilemma. Enerzijds vereiste de koppeling met bestaande systemen en compliance een strakke planning en documentatie (waterfall), anderzijds wilden het management en gebruikers snel kunnen meedenken over functionaliteit en gebruiksvriendelijkheid (agile).

De verschillende bureaus van consultancycollectief Eidra verhuizen begin 2026 gezamenlijk naar een nieuw kantoor in Rotterdam. Eidra is een Zweeds collectief van bureaus die gespecialiseerd zijn in digitale transformatie, consultancy en innovatie.

Het Europese Parlement heeft ingestemd met het afzwakken van de antiwegkijkwet. De wet gaat niet meer gelden voor bedrijven met meer dan 1.000 werknemers, maar alleen nog voor bedrijven met meer dan 5.

CEO Jensen Huang zegt dat er geen sprake is van een ‘AI‑bubbel’. Volgens Nvidia is de vraag naar zijn chips groter dan het aanbod.