computable

De digitale dreiging is onverminderd hoog, terwijl het cyberlandschap steeds diverser en onvoorspelbaarder wordt. Dit blijkt uit het Cybersecuritybeeld Nederland (CSBN) 2025. Minister Foort van Oosten (Justitie en Veiligheid) heeft dit rapport samen met de Voortgangsrapportage Nederlandse Cybersecuritystrategie (NLCS) naar de Tweede Kamer gestuurd. Wereldwijd wordt de dreiging van aanvallers groter. Hun capaciteiten nemen toe. Tegelijk zijn staatsgesteunde groeperingen bereid meer risico’s te nemen. Bovendien vermengen statelijke actoren zich met niet-statelijke actoren of organisaties. Dit leidt tot een diffuus dreigingsbeeld, waarbij scheidslijnen tussen typen actoren vervagen. Ook statelijke actoren die eerder geen (offensief) cyberprogramma hadden, ontwikkelen deze. Deze ontwikkelingen hangen samen met de huidige geopolitieke verharding, aldus de onderzoekers. Versteviging Uit het in het CSBN opgenomen Jaarbeeld blijkt dat er in de afgelopen rapportageperiode geen cyberincidenten zijn geweest die hebben geleid tot maatschappelijke ontwrichting. Wel hebben incidenten bij onder andere het Openbaar Ministerie en het laboratorium Clinical Diagnostics laten zien wat de impact van cyberincidenten kan zijn op de samenleving, én hoezeer de samenleving leunt op de beschikbaarheid van digitale diensten. Ook cyberspionagepogingen van Russische en Noord Koreaanse staatshackers geven reden tot zorg. De bewindsman van Justitie en Veiligheid acht een versteviging van de inzet op de uitvoering van de Nederlandse Cybersecuritystrategie (NLCS) daarom noodzakelijk. In een sterk veranderende geopolitieke situatie nemen cyberdreigingen bovendien toe. Voorbereiding In de eerder genoemde Voortgangsrapportage 2025 wordt de verwachting uitgesproken dat de Cyberbeveiligingswet (Cbw) in het tweede kwartaal van 2026 in werking kan treden. Dit als onderdeel van de Nederlandse implementatie van de Europese NIS2-richtlijn. Ook voor de Wet weerbaarheid kritieke entiteiten (Wwke) die daarop aansluit, is invoering in dat kwartaal haalbaar. Organisaties worden opgeroepen zich daar nu al op voor te bereiden en snel maatregelen te treffen. De integratie van het NCSC, Digital Trust Center (DTC) en Computer Security Incident Response Team voor digitale dienstverleners (CSIRT-DSP) verloopt volgens planning, aldus de minister. Plan is al deze partijen op één plek samen te brengen: het House of Cyber.

Het kabinet investeert de komende drie jaar (2026-2028) 453 miljoen euro in Europese ruimtevaartprogramma’s. Het bedrag is een verhoging van 109 miljoen euro ten opzichte van de eerder in oktober aangekondigde inzet.Dat heeft minister Karremans (Economische Zaken) woensdag 26 november in het Duitse Bremen bekendgemaakt. Hij was daar bij de Ministeriële Conferentie (MC25) van het Europese Ruimtevaartagentschap (ESA). De extra steun versterkt de bedrijven en kennisinstellingen in Nederland, inclusief Estec, het technologische hoofdkwartier van ESA in Noordwijk.Behalve naar ruimtevaarttechnologie gaat er ook veel geld naar de ontwikkeling van satellietdata. Inclusief nationale programma’s, voor bijvoorbeeld laser-satellietcommunicatie en aardobservatiesatellieten, geeft het kabinet van nu tot en met 2028 ruim 660 miluit aan ruimtevaart.

De Nederlandse media slaan alarm. Het is formatietijd dus ik denk dat de komende tijden wel meer branches alarm gaan slaan. Maar in een gezamenlijke brief aan formateur Buma slaan de media alarm. Het feit dat het per brief gaat, is misschien een aanwijzing dat de Nederlandse Media wel iets meer met hun tijd moet meegaan. Ikzelf had eerder een fax gestuurd. Maar de brief is aangekomen en er staat in dat de media zich zorgen maken over de democratie in Nederland. Deze democratie zou worden bedreigd door de algoritmes van de Big Tech-bedrijven. We willen toch niet dat de informatievoorziening in handen komt van Amerikaanse techreuzen?, aldus de Nederlandse media. ‘En daarbij elke janlul met een social-media-account kan zich tegenwoordig journalist noemen‘ Ik snap aan de ene kant de frustratie van de serieuze media natuurlijk wel. Alles wat je in de krant leest, heb je al zes keer gratis voorbij zien komen op sociale media. En daarbij elke janlul met een social-media-account kan zich tegenwoordig journalist noemen. Onderzoeken is er niet meer bij. Ik stel alleen maar vragen, zeggen ze dan. Maar het zinnetje, ik stel alleen maar vragen, kan best veel impact hebben. Als je tijdens het teamuitje vlak voor het bungy jumpen even aan de instructeur vraagt: ‘hoeveel mensen komen er eigenlijk jaarlijks om, met het bungy jumpen? Dan denk ik dat toch een aantal collega’s alsnog ineens last van de rug heeft en toch niet gaat springen.   Geld verdienen Zelf denk ik ook dat de algoritmes van de grote techbedrijven een bedreiging vormen voor de democratie. Maar niet alleen de democratie, ook voor onze gezondheid, veiligheid en onze normen en waarden. Ik denk alleen dat ze het niet bewust doen. Techbedrijven willen namelijk maar één ding: geld verdienen. Heel veel geld verdienen. En met polariserende algoritmes gaat dat gewoon nog net iets sneller. En gaan we daar wat tegen doen? Ik denk het niet. Tenminste dat las ik net op de sociale media. Jacob Spoelstra is columnist/stand-upcomedian. Kijk voor meer informatie op www.jacobspoelstra.nl.het

Herstel ot-cyberincident duurt lang, Startupbootcamp stopt, Conclusion vertrekt als hoofdsponsor FC Utrecht, BBTG neemt Bauhaus ArtiTech over en extra miljarden Defensie voor bescherming drones. Dat zijn de berichten in dit nieuwsoverzicht. Herstel ot-cyberincident duurt vaak weken Sans Institute concludeert in zijn State of ICS/OT Security Report dat detectie sneller dan ooit is, maar dat herstel traag, inconsistent en risicovol blijft. Meer dan 330 ics- en ot-securityprofessionals wereldwijd zijn ondervraagd over hoe industriële organisaties cyberincidenten detecteren, indammen en veilig herstellen in sectoren als energie, productie, chemie en transport. Bijna de helft van alle incidenten werd binnen 24 uur geïdentificeerd, maar bijna één op de vijf had meer dan een maand nodig om volledig te worden verholpen. ‘Organisaties signaleren problemen snel. De uitdaging zit hem echter in wat er gebeurt nadat de alarmbellen zijn gaan rinkelen. Veilig herstel in industriële omgevingen is complex en afhankelijk van geoefende procedures, gevalideerde toegangswegen en gecoördineerde besluitvorming. Zonder deze voorbereiding duurt herstel langer en groeit het risico’, aldus Sans Insitute. Geen Startupbootcamp meer in Nederland Startupbootcamp, de begeleider van Nederlandse startups, stopt in Nederland. Dat meldt RTL Z. Startupbootcamp werd vijftien jaar geleden opgericht door media- en techondernemers Ruud Hendriks en Patrick de Zeeuw. Het bedrijf selecteerde elk jaar een aantal veelbelovende Nederlandse startups die een beginkapitaal en begeleiding ontvingen. In ruil daarvoor stonden de startups 6 tot 8 procent van hun aandelen af. Startupbootcamp, dat ook in andere landen actief werd, liet zijn Nederlandse programma’s uitvoeren door zusterbedrijf A-ccelerator. Daarnaast was er een aparte poot Innoleaps om grote ondernemingen te adviseren over innovatie. De laatste tijd kwam de klad in de activiteiten. De verslechterende markt voor investeringen en innovatie en het vroege overlijden van medeoprichter De Zeeuw in 2022 zijn hier volgens het bedrijf de belangrijkste redenen voor. Het leidde recent tot het bankroet van A-ccelerator en Innoleaps en het besluit om te stoppen met Startupbootcamp. Wel blijven de bestaande aandelenbelangen beheerd worden, aldus RTL Z. Conclusion zwaait af als hoofdsponsor FC Utrecht It-dienstverlener Conclusion stopt na dit seizoen 2025/2026 na twee jaar als hoofdsponsor van FC Utrecht. Wel blijft de it-dienstverlener als sponsor betrokken bij de Utrechtse eredivisie-voetbalclub, maar dan in de rol van ‘official training partner’. De samenwerking richt zich op kennisdeling, digitale innovatie en de trainingsomgeving van de club. FC Utrecht gaat vanaf het seizoen 2026/2027 trainen op het zogeheten Conclusion Training Centrum. Conclusion, dat zijn hoofdkantoor nabij Stadion Galgenwaard heeft staan, zegt dat de doelstellingen van het hoofdsponsorschap op het gebied van naamsbekendheid, zichtbaarheid en zakelijke leads, binnen twee jaar zijn gehaald. Daarom is nu gekozen voor een andere invulling van de betrokkenheid met FC Utrecht. BBTG pikt Bauhaus ArtiTech op Building Beyond Technology Group (BBTG) blijft maar aankopen. Nu heeft Bauhaus ArtiTech uit Utrecht zich aangesloten bij de groep uit Leusden. Dit strategisch it-adviesbureau helpt klanten met digitale-transformatieprocessen. De komst van Bauhaus ArtiTech, dat onderdeel was van de it-groep 90North, sluit aan bij de ambitie van BBTG om het hele it-traject, van strategie tot implementatie en beheer, af te dekken. Achter de it-groep zit investeerder Icelake Capital. Eerder nam BBTG al Rubicon, Navara, Harvest, OGD en Infiniot over. Defensie steekt extra miljarden in drones-bestrijding Defensie gaat tussen de 1,5 en drie miljard euro extra investeren in de bestrijding van drones, laat demissionair staatssecretaris Gijs Tuinman in een brief aan de Tweede Kamer weten. Aanleiding zijn recente incidenten met drones in zowel Nederland als andere Navo-landen en het toenemende belang van onbemande systemen op slagvelden. Defensie wil onder meer extra antidrone-kanonsystemen aanschaffen evenals radarsystemen, onderscheppingsdrones en bestrijdingsmiddelen voor kleine drones. Ook marineschepen krijgen een betere bescherming. Begin dit jaar kondigde Defensie al aan de Skyranger 30 te kopen. Dat is een mobiel luchtverdedigingssysteem waarmee op korte afstand drones uit de lucht kunnen worden geschoten. Er worden 22 van zulke systemen aangeschaft, waarvan de eerste in 2028 moet worden geleverd.

De AI Coalitie 4 NL (AIC4NL) heeft een ai-investeringsagenda voor Nederland gepresenteerd. Volgens de coalitie is er vijf miljard euro aan gerichte investeringen nodig in de ai-infrastructuur, het opbouwen van een Nederlandse ai-industrie en de inzet van artificiële intelligence (ai) als versneller van grote transities op gebieden zoals energie, gezondheid, stikstof en voedsel. AIC4NL doet een oproep aan politiek en bedrijfsleven om samen de noodzakelijke investeringen te realiseren, zodat Nederland kan aansluiten bij de voorhoede van Europa en de slagkracht behoudt om een eigen ai-koers te bepalen. De organisatie spreekt van AI Fair Tech: verantwoorde ai, ontwikkeld en toegepast op basis van Europese waarden. De recent aangekondigde investering van tweehonderd miljoen in een nationale ai-fabriek in Groningen is een stap in de goede richting, maar er moet meer gebeuren, vindt AIC4NL. ‘Ai is een niet meer weg te denken systeemtechnologie met impact op alle aspecten van de maatschappij. Alhoewel dit in Nederland onderkend wordt, is er te weinig concrete actie en wordt er te weinig geïnvesteerd om daadwerkelijk met ai aan de slag te gaan. Nederland raakt hierdoor achter in Europees verband’, aldus Willem Jonker, bestuursvoorzitter van AIC4NL. Investeren Met de juiste inzet van kunstmatige intelligentie blijft de zorg betaalbaar, wordt het energiesysteem slimmer, verduurzaamt de voedselketen en wordt de veiligheid in Nederland vergroot, beweert het verbond. Om deze kansen te benutten komt AIC4NL met investeringsagenda gebaseerd op drie samenhangende pijlers, goed voor een totaal van vijf miljard euro aan investeringen: 1. Bouw een veilige en betrouwbare ai-infrastructuur Voor data, datadeling en rekencapaciteit: de basis voor innovatie, autonomie, veiligheid en privacy; 2. Ontwikkel een Nederlandse ai-industrie Zodat Nederland technologie kan ontwikkelen die voldoet aan Europese waarden, minder afhankelijk wordt van Big Tech en startups kunnen doorgroeien; 3. Versnel de ai-transitie in strategische sectoren. Met zogeheten AI Grand Challenges voor zorg, energie, agrifood, veiligheid/defensie en klimaat, aangevuld met een groot bij- en omscholingsprogramma. Intensieve samenwerking Volgens AIC4NL beschikt Nederland over de kennis, bedrijven en talenten om een sterke ai-natie te zijn. Maar om dit potentieel te benutten is intensieve samenwerking nodig, ondersteund door een duidelijke nationale regie en een Nederlands AI Pact waarin alle partijen zich committeren aan gezamenlijke doelen. Ook een goede aansluiting op Europese initiatieven, waaronder het AI Content Action Plan, is van groot belang om optimaal mee te kunnen doen in de Europese kopgroep. Daarmee ontstaat de basis voor een robuuste ai-positie voor Nederland, aldus het samenwerkingsverband. Het position paper met een ai-investeringsagenda voor Nederland is beschikbaar via: https://aic4nl.nl/over-ons/position-paper/. De aankondiging van de ai-investeringsagenda komt een dag nadat een andere groep experts/adviseurs met een Nationaal AI Deltaplan is gekomen. AIC4NL Begin dit jaar gingen de Nederlandse ai-gemeenschap AI Coalitie (NL AIC) en het publiek-private meerjarenprogramma AiNed op in een nieuwe organisatie: AI Coalitie 4 NL, afgekort tot AIC4NL. Met de bundeling hopen de partijen een impact te maken op een verantwoorde ontwikkeling en toepassing van ai in Nederland.Het in 2019 gestarte NL AIC was een initiatief van VNO-NCW, MKB-Nederland, het ministerie van EZK, TNO en bedrijven als Philips, Ahold Delhaize en IBM. Het samenwerkingsverband zette zich in om ai-ontwikkelingen in Nederland te versnellen en ai-initiatieven met elkaar te verbinden. AiNed, in 2021 opgericht, was een Nationaal Groeifonds-project datde ontwikkeling en toepassing van ai bij het Nederlandse bedrijfsleven en overhedenbevordert, bijvoorbeeld via financieringen. Ook pakt het knelpunten aan op het terrein van innovatie, kennisbasis, arbeidsmarkt, maatschappij en het delen van data.

Autonome teelt komt steeds dichterbij Weinig mensen realiseren zich wat de invloed is van kunstmatige intelligentie op de tomaten die ze in de supermarkt in hun mandje leggen. Van zaadje tot rijpe vrucht, van oogsten tot vervoeren: in elk stadium is ai in beeld. De nieuwste toepassingsgebieden maken steeds meer mensen overbodig. Gewassen kweken moeten we compleet robotgestuurd doen’, zegt synthetisch bioloog Lynn Rothschild in de documentaire Space Architects of Mars – The Age of AI (zie onderaan). De NASA-medewerkster vervolgt: ‘Daarvoor hebben we een ai nodig die real time beslissingen neemt.’ Wat dat inhoudt, laat de documentaire zien met een bezoek aan Duijvestijn Tomaten in Pijnacker, met 25 hectare aan kassen en een jaarlijkse teelt van zeventien miljoen kilo tomaten een van de grootste en meest innovatieve telers van Nederland. Bij Duijvestijn krijgen de tomaten – die groeien op kunstmatig substraat – precies zoveel voedingsstoffen als ze op dat moment nodig hebben. Ook de luchtvochtigheid en toevoer van CO₂ worden gemonitord en gestuurd. Sensoren in de kas leveren een constante stroom aan data. De ai kan worden getraind om met camera’s bladeren, stelen en vruchten te herkennen en de effi­ciency van de fotosynthese te meten. Ook de chlorofyl fluorescentie, het proces waarbij chlorofylmoleculen in planten licht uitstralen, kan worden gemeten om te achterhalen hoe efficiënt de planten licht omzetten in groei. Alle informatie komt samen in de computer. Teeltmanager Richard Enthoven detecteert trends in de data en stuurt bij. In samenwerking met Wageningen University & Research (WUR) bestudeert Enthoven daarnaast hoe de groei verder geoptimaliseerd kan worden en hoe verschillende behandelingen tot verschillende planten en tomaten leiden. Op dat punt gaat ai verder dan mensen ooit zouden kunnen. Met behulp van sensoren kan ai buiten het spectrum van zichtbaar licht kijken en de voor ons onzichtbare verschillen (lees: afwijkingen) zien met behulp van ultraviolet en infrarood licht. Lezers die dit al futuristisch vinden, moeten weten dat de documentaire vijf jaar oud is en eigenlijk een beetje stoffig. Plantenveredeling Ai heeft zich de afgelopen jaren exponentieel ontwikkeld. ‘Wie ai begrijpt en ermee leert samenwerken, blijft relevant’, zei UvA-hoogleraar Henk Volberda onlangs in HP/De Tijd. Dat is ook de visie van het Zwitserse landbouwtechnologiebedrijf Syngenta Vegetable Seeds, dat ai in het tomatenonderzoek vooral gebruikt om gegevens te verzamelen over nieuwe rassen. ‘Steeds meer telers passen ai in hun bedrijfsvoering toe’, zegt manager Arthur van Marrewijk. ‘We willen de verzamelde gegevens vergelijken en verbeteren in de systemen van telers en in onze veredelingsprogramma’s.’ Door samen te werken met marktleiders zoals ai-softwareontwikkelaar Source.ag, kunnen onderzoekers van Syngenta innovaties sneller realiseren en meer data verstrekken als er nieuwe rassen worden geïntroduceerd. Dit betekent dat de juiste tomatenrassen sneller bij de telers komen en telers meer data hebben om goede beslissingen te nemen. Volgens productontwikkelaar Mark Versluis van Syngenta kunnen klimaat- en omgevingsdata gebruikt worden om nieuwe producten te positioneren in geografische gebieden waar ze het best tot hun recht komen, om de productie bij telers te optimaliseren of om telers met opbrengstgegevens te assisteren bij hun voorraadplanning. Alle onderliggende beslissingen worden ondersteund door ai. Voor elk nieuw tomatenras dat op de markt komt, laten data zien hoe goed of slecht het ras scoort. Dit alles helpt telers het ras te kiezen dat het beste presteert in hun kas. Minder seizoenarbeiders Ai neemt steeds meer beslissingen en werk over in de kas, zoals het oogsten van tomaten. Ai-gestuurde robots scannen de tomaten met beeldherkenning en weten wanneer de tomaten rijp zijn. De rijpe vruchten worden geknipt en op de transportband gelegd richting geautomatiseerde inpakmachine. Van elke gescande en geoogste tomaat leert de robot. Voor (Oost-Europese) seizoenarbeiders is dit geen fijn scenario. Voor tuinders wel. Zij verlagen de arbeidskosten en het risico op ongevallen in de kas. Zo kan de efficiency in de bedrijfsvoering verder verbeterd worden volgens it-dienstverlener Cegeka. Ai en erp-systemen helpen tuinders om beter in te spelen op de veranderende vraag en stijgende kosten. Daarmee kunnen ze hun processen ook slimmer organiseren, van ketentransparantie tot voorraadbeheer, van naleving van de wetgeving tot een duurzamere productie. Ondanks de ontwikkeling van geautomatiseerde oogst werken naar schatting jaarlijks zo’n 70.000 seizoenarbeiders in de Nederlandse tuinbouw. Zij zijn nog steeds onmisbaar, maar ook schaars en duur. Daarom is het voorspellen van de oogstpiek zo belangrijk. Traditioneel een lastige klus voor veel tuinders vanwege wisselende weers- en kasklimaatomstandigheden. Voor betere oogstvoorspellingen ontwikkelt Source.ag een nieuw product, Source Cultivate, dat de oogst tot acht weken vooruit kan zien aankomen. Daarmee kan de tuinder anticiperen op de inzet van seizoenarbeiders. Met Source Cultivate wordt de teelt gesimuleerd van bloei tot oogst en continu geüpdatet met data uit de kas. Met een speciale app registeren telers het aantal vruchten dat erbij komt. Die data maken het ‘koersverloop’ van de voorspelling steeds nauwkeuriger. De natte droom: per dag de benodigde seizoenarbeiders voorspellen. Productiviteitsparadox Digitalisering verandert niet alleen de tomaatketen maar de hele voedingsindustrie. Bart Lemmens van Cegeka schreef er een blog over. ‘Neem bijvoorbeeld ketentransparantie’, schrijft hij. ‘Steeds meer bedrijven willen kunnen aantonen waar hun producten vandaan komen en welke impact ze hebben op mens en milieu. Door digitale systemen te koppelen, kan de reis van een product gevolgd worden, van boer tot bord.’ Meer transparantie betekent ook: meer data om te beoordelen. Volgens Lemmens kunnen ai-oplossingen zoals Microsoft Copilot helpen om die data beter te benutten en repetitieve taken te automatiseren. Specifiek noemt hij het automatisch opstellen van rapporten en verslagen, waardoor medewerkers minder tijd kwijt zijn aan administratieve rompslomp. Ook voorraadbeheer wordt volgens hem slimmer met ai. ‘In een sector waar volumes hoog zijn en marges laag, kan real time inzicht in voorraden en logistieke processen een groot verschil maken.’ Efficiencywinst is niet duidelijk aan te wijzen, dus wie wordt er nou echt beter van? Reden tot euforie is er overigens niet. Specialisten als Henk Volberda waarschuwen voor de ‘productiviteitsparadox’. Bedrijven investeren massaal in ai maar de efficiencywinst is niet duidelijk aan te wijzen, dus wie wordt er nou echt beter van? Volgens Lemmens van Cegeka levert ai pas echt waarde op als die goed geïntegreerd wordt in de bedrijfsvoering. Daar komt volgens hem een krachtig erp-systeem om de hoek kijken. Oplossingen zoals Business Central in combinatie met Aptean of Microsoft Dynamics 365 Finance & Supply Chain Management zorgen ervoor dat alle processen, van inkoop en productie tot logistiek en financiën, op elkaar aansluiten. Specifiek voor de voedingsindustrie kan gedacht worden aan tracking en tracing van grondstoffen, kwaliteitscontrole en naleving van voedselveiligheidsregels, real time inzicht in voorraden en vraagprognoses en automatisch gegenereerde compliance-rapportages die op eigen houtje anticiperen op nieuwe wet- en regelgeving. Kiempercentage Terug naar de tomatenkas. De belofte is dat de tuinder zelf steeds minder vaak aanwezig hoeft te zijn. Neem het beoordelen van rassen, het ‘fenotyperen’. Dat gebeurde altijd met het blote oog. ‘Medewerkers liepen door de kas en bekeken de planten. Ze letten op de bladstand, bobbeltjes, gekke puntjes, veel meer dan wat jij in de supermarkt ziet’, zei Amy Christoffels, teamleider Software Solutions Team bij Rijk Zwaan, dit voorjaar tegen Tweakers. Dat werkt vergt een opperste concentratie. De (verkeerde) beoordeling van de planten kan afhangen van het seizoen, het licht of een moment van onoplettendheid. Digitale fenotypering brengt daar verandering in. Met geavanceerde camera’s worden planten gefotografeerd en algoritmisch beoordeeld op uiterlijke eigenschappen. Alle subtiele kleurschakeringen en opvallende bobbeltjes worden gezien. De data helpen Rijk Zwaan om betere keuzes te maken in het veredelingsproces -hoewel ook de ai nog steeds fouten maakt. De algoritmes worden daarom continu geoptimaliseerd. Niet alleen planten en vruchten, ook zaden worden door ai-apparatuur herkend. Bij Rijk Zwaan wordt elke batch zaden getest op kiemkracht. Daarmee garandeert het wereldberoemde zaadveredelingsbedrijf uit De Lier telers de beloofde productkwaliteit. Het tellen van de zaadjes, en hoeveel er opkomen, gebeurde van oudsher handmatig. Dat hoeft niet meer. Het bedrijf heeft een robot laten ontwikkelen die beginnende kiempjes herkent. Op basis daarvan berekent ai het kiempercentage. Smaak(loos) Terug naar de documentaire Space Architects of Mars. Nederland werd daarin ‘Silicon Valley of Agriculture’ genoemd. Zijn er de afgelopen vijf jaar nieuwe ai-toepassingsgebieden bij gekomen? Die vraag leggen we voor aan Leo Marcelis, hoogleraar Tuinbouw & Plantenfysiologie aan de WUR. Het antwoord op die vraag is volgens hem evident. ‘De autonome teelt, ook van tomaten, is vele malen verder dan toen. Maar we staan ook pas aan het begin.’ Vijf jaar geleden was de teler nog druk met het handmatig bijsturen van individuele setpoints zoals temperatuur, licht, luchtbewegingen, voeding en CO₂-niveau. Sindsdien zijn er heel veel sensoren bij gekomen en heeft de cameratechnologie zich enorm ontwikkeld. Dat is de basis voor iets compleet nieuws. We zijn volgens Marcelis op weg naar een situatie waarin de tuinder helemaal niet meer in de kas hoeft te zijn. ‘Autonome teelt is de stip aan de horizon.’ Vanuit het dashboard in de control room wordt gestuurd op het eindproduct: een x-aantal kilo tomaten, op dat en dat moment geleverd, met die en die smaak en kwaliteit en met gebruik van een x-percentage groene energie. De algoritmes doen de rest: rekenen, simuleren, voorspellen en bijsturen. Zodra er ook geen seizoenarbeiders meer nodig zijn, kan de deur van de kas helemaal dicht blijven.   En dan nog even dit: de smaak van tomaten. Marcelis legt uit dat telers smaken inmiddels heel goed kunnen beïnvloeden, en vrij exact weten wat de smaakwensen zijn van de consument. Toch vinden we in de supermarkt nog vaak vrijwel smaakloze tomaten, die herinneringen oproepen aan de Wasserbombe uit de jaren tachtig. (Vanuit Duitsland kwam het verwijt dat Nederlandse tomaten volgepompt werden met water.) Marcelis: ‘Het klopt dat veel tomaten in de supermarkt niet smaakvol zijn. Dat heeft alles te maken met de kostprijs. Als telers meer betaald krijgen, kiezen ze voor minder kilo’s en smaakvollere tomaten, die meer tijd en meer voeding nodig hebben.’ Daarbij biedt ai telers ondersteuning in gesprekken met supermarkten over de prijs. Dat dan weer wel. Dit artikel staat ook in Computable Magazine 2025 #6.

Mobile XL helpt je op weg met je eigen AI Twin Stel je voor een AI Twin, een digitale kopie van jezelf. Niet om je te vervangen, maar om je te versterken. Mobile XL helpt organisaties met de implementatie van deze slimme assistent die administratieve lasten verlaagt en sneller inzicht biedt De AI Twin, ofwel je kunstmatige intelligente tweeling, is een slimme digitale assistent die professionals ondersteunt in hun dagelijkse werk. Niet bedoeld om mensen overbodig te maken, maar om hun werk effectiever te maken. Deze digitale kopie neemt repetitieve taken uit handen, levert sneller relevante informatie aan en helpt bedrijfsapplicaties flexibel mee te bewegen met veranderingen in de organisatie. Wat doet een AI Twin precies? Een AI Twin is veel meer dan een chatbot. Het is een digitale verlenging van jezelf die je werk versterkt. Jouw AI Twin begrijpt hoe jij werkt, welke informatie relevant is en hoe processen binnen jouw organisatie verlopen. Op basis van data, gedragspatronen en klantinteracties neemt de AI Twin repetitieve taken over, zoals klantcommunicatie, administratieve handelingen en ondersteunt bij besluitvorming. Creatio als fundament De AI Twin is onderdeel van de bedrijfsapplicatie Creatio, een no-code omgeving waarin teams zoals sales, marketing en klantenservice effectief samenwerken. Ongeacht je rol binnen de organisatie ondersteunt jouw AI Twin bij dagelijkse werkzaamheden. Door routinetaken over te nemen zoals het verwerken van klantvragen of administratieve handelingen, ontstaat er meer ruimte voor werk met echte toegevoegde waarde. Uitvoering door Mobile XL Dat een AI Twin interessant is en echte waarde kan opleveren, daar zijn we van overtuigd. Maar om die waarde in de praktijk te benutten, is een goede implementatie van de bedrijfsapplicatie cruciaal. Daar komt Mobile XL in beeld. Wij zorgen voor een soepele inrichting van Creatio, volledig afgestemd op de processen en structuur van jouw organisatie. Zo kun je direct profiteren van de kracht van jouw AI Twin. Na de implementatie ben je klaar voor de toekomst. AI Twins zijn schaalbaar, leren continu bij en passen zich eenvoudig aan nieuwe rollen, processen of organisatieveranderingen aan. Met Mobile XL haal je niet alleen de bedrijfsapplicatie in huis, maar ook de kennis en begeleiding om er succesvol mee te werken. Benieuwd hoe een AI Twin jouw organisatie leuker, makkelijker en creatiever kan maken? Mobile XL helpt bij de eerste stap zetten. Meer weten? Neem contact op via info@mobile-xl.nl of bel +31 85 3031346 Bekijk onze website

Een versoepeling van het ontslagrecht voor banen met zeer hoge salarissen zou Nederland veel aantrekkelijker maken als vestigingsplaats voor nieuwe ai-bedrijven. Dit is een van de meest controversiële onderdelen van het Nationale AI Deltaplan. Meer dan zestig experts, verdeeld over vele sectoren zoals het onderwijs, de wetenschap, media, het bedrijfsleven en andere organisaties, schreven ruim vijftig aanbevelingen voor het nieuw te vormen kabinet. Demissionair minister Vincent Karremans (Economische Zaken) had deze groep gevraagd de leiding te nemen bij het schrijven van dit plan. Veel ideeën zijn niet nieuw en in de VS al gemeengoed. Delen van het plan waren al eerder naar buiten gekomen. Een bedrijf opschalen met duur internationaal top-(ai)talent is heel risicovol als je niet ook makkelijk van iemand af kan, aldus het Deltaplan. Volgens techondernemer Jelle Prins (Cradle) die maandag 23 november dit plan presenteerde, lijkt het weinig flexibele ontslagrecht een van de belangrijkste redenen dat techbedrijven Nederland mijden of maar beperkt opschalen. Ai-werving Een ander voorstel is een bestaande overheidsorganisatie het mandaat te geven om een ‘AI Landing & Investment Office’ op te richten dat Nederland positioneert als voorkeurslocatie voor Europese hoofdkantoren van ai- en deeptechbedrijven. Ook moet er een gespecialiseerd ai-wervingsteam komen dat ai-toptalent naar Nederland haalt. Als voorbeeld dient het Britse AI Opportunities Action Plan. Zo’n team kan maatwerk bieden, zoals een versneld visumproces, praktische ondersteuning bij vestiging en persoonlijke begeleiding bij de overstap naar Nederland. Het team richt zich niet alleen op buitenlands talent, maar zet zich ook expliciet in om Nederlandse ai- professionals die naar het buitenland zijn vertrokken opnieuw aan Nederland te binden. Ai-hub Een ander voorstel is de ai-talentconcentratie te versterken met een ai-hub in Amsterdam. In ecosystemen, zoals Londen, Parijs en Zürich gebeurt dit al. Ai-bedrijven, startups en onderzoekslabs zijn daar geconcentreerd binnen één compact gebied. Overigens werkt al 40 procent van het Nederlandse ai-talent in de hoofdstad. Verder is zekerheid op lange termijn gewenst over de fiscaal gunstige expatregeling (voorheen 30 procent-regeling). Stabiliteit helpt toptalent over de brug te trekken. Randvoorwaarden moeten beter  Volgens de samenstellers van het Deltaplan zijn de randvoorwaarden voor een ai-ecosysteem slecht vervuld. Tussen de startups van vandaag zit de ASML van morgen. Maar mogelijk verdwijnt deze ongezien naar Amerika. Van de veelbelovende bedrijven die hier wel gevestigd zijn, is meer dan een derde van plan om binnen twee jaar naar het buitenland te verhuizen. De oorzaak kan in de kern teruggebracht worden tot de eerder genoemde arbeidsregels die het risicovol maken voor bedrijven om snel op te schalen, een gebrek aan kapitaal om te groeien, en regelgeving die het testen en de uitrol van innovaties belemmert. Vergaande maatregelen zijn daarom nodig om niet volledig afhankelijk te worden van de VS en China. Zo wordt voorgesteld om een speciale economische zone in te richten voor innovatie in het fysieke domein. Er moet ruimte komen om systemen zoals autonome bussen, schepen, drones en bezorgrobots veilig en in realistische omstandigheden te testen. Jelle Prins denkt in eerste instantie aan Amsterdam, maar ook Almere zou een mooie proeftuin kunnen worden. Nationaal agentschap De ai-experts roepen ook op te investeren in ai-projecten die doorbraken realiseren met grote maatschappelijke en economische impact. Voorgesteld wordt een Nationaal Agentschap voor Disruptieve Innovatie (Nadi) op te richten, naar het voorbeeld van het Amerikaanse Darpa, met autonomie om technologische doorbraken te financieren. Onlangs bleek tijdens een forum van vertegenwoordigers van ai-bedrijven, georganiseerd door Prosus, dat behoefte bestaat aan zeer ambitieuze projecten die in de techwereld sterk tot de verbeelding spreken en toponderzoekers aanspreken. Ook zou er een Nederlands Ellis Instituut moeten komen om internationale toponderzoekers aan te trekken en Europees koploper te worden in ai-onderzoek. Belangrijk is ook om te investeren in voldoende rekenkracht en hernieuwbare energie. Ai-rekenkracht wordt cruciaal voor de economie. Versnel vergunningverlening voor lokale datacenters via ai rekenzones en investeer EU breed in meer rekencapaciteit. Benut bestaande netcapaciteit optimaal, en investeer in hernieuwbare energie. Zo luidt het advies. Salarispad Het Deltaplan pleit ook voor de introductie van een apart salaris- en carrièrepad binnen de overheid om technisch talent door te laten groeien. Het wordt momenteel niet beloond om binnen de overheid carrière te maken op basis van technische en specialistische kennis. Doorgroeien naar senior functies kan vrijwel alleen via managementposities, maar niet iedereen wil personeel aansturen. Tegelijkertijd heeft de overheid juist ook ervaren technische uitvoerende specialisten nodig voor kennisbehoud en uitvoering, maar lukt het haar slecht om deze experts aan zich te binden en te behouden. Daardoor wordt veel gebruikgemaakt van dure zzp-constructies en -brokers. Met een apart salarispad voor specialistische functies kan de overheid onder andere meer technisch talent langdurig aan zich binden, doordat het mogelijk wordt om op basis van inhoudelijke kennis promotie te maken tot de hoogste schalen.

Per 1 januari 2026 treedt Aart Jochem in dienst bij Centric als chief information security officer (ciso). De automatiseerder uit Gouda ziet in zijn benoeming een versterking van zijn positie op het gebied van cybersecurity om zodoende klanten beter te helpen bij het veilig en toekomstgericht inrichten van hun digitale processen.   Aart Jochem vervulde de afgelopen jaren de rol van Ciso Rijk en plaatsvervangend CIO Rijk bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Daar was hij verantwoordelijk voor de rijksbrede coördinatie van informatiebeveiliging, digitale weerbaarheid en autonomie. Eerder werkte hij onder meer bij Govcert, het Nationaal Cyber Security Centrum en pensioenuitvoerder PGGM.    Jochem licht in een persbericht zijn keuze om ciso te worden van Centric toe: ‘Het is een Nederlands ict-bedrijf dat een belangrijke rol speelt in de digitale infrastructuur van Nederland. Ik kijk ernaar uit om samen te bouwen en verder versterken van veilige en betrouwbare it-oplossingen, zodat klanten aan het roer staan van hun digitalisering en voorbereid zijn op de uitdagingen van morgen.’ Hij is niet de eerste Rijks-it’er die bij Centric belandt. In 2018 ging Maarten Hillenaar, die de eerste Rijks-cio was van 2009 -2014, daar aan de slag om de overheidstak te leiden. Recent werd bekend dat hij daarmee stopt en zich als lid van de directie gaat bezighouden met het opzetten van een soevereine cloud én werkplek voor de gehele overheid, als een nieuwe propositie van Centric.

Wingtech, eigenaar van chipfabrikant Nexperia, roept zijn Nederlandse dochter uit Nijmegen op om zich weer te schikken naar het beleid van China. Zo blijkt uit een bericht van Wingtech afgelopen zondag op het sociale medium WeChat. Het moederbedrijf wenst onmiddellijk de controle over Nexperia Nederland terug te krijgen, nadat de Europese vestigingen onlangs een eigen koers waren gaan varen uit angst dat Wingtech hen zou leegzuigen. Demissionair minister Vincent Karremans (Economische Zaken) steunde het Europese management. Hij besloot op basis van de Wet beschikbaarheid goederen (Wbg) tijdelijk beslissingen vanuit China tegen te houden als deze potentieel schadelijk zijn voor Nexperia als Nederlands en Europees bedrijf. China zag deze ingreep echter als een soort overname die Wingtech buiten spel zette. Maar na diplomatieke gesprekken bond Karremans in. Hij schortte de ingreep tijdelijk op. Druk opvoeren Wingtech is ontevreden over de wijze waarop de communicatie met het Europese management zich sindsdien heeft ontwikkeld. ‘Het is diep betreurenswaardig en raadselachtig dat Nexperia, ondanks onze uiterste oprechtheid, tot nu toe geen inhoudelijke reactie heeft gegeven op ons communicatievoorstel,’ zo klinkt het vanuit China. Volgens de verklaring op WeChat wil Wingtech snel horen hoe ze weer de controle over Nexperia kan krijgen en hoe haar rechten als volledige aandeelhouder worden hersteld. Het ongeduldige Wingtech wacht op een voorstel vanuit Nijmegen. Als dat uitblijft, voorspelt de Chinese eigenaar een verdere escalatie van de situatie. Dit kan betekenen dat de levering aan Europese afnemers van Nexperia-chips die in China worden bewerkt, weer in gevaar komt.

Digitale en duurzame transities vinden elkaar nog te weinig, terwijl door de opkomst van artificial intelligence (ai) deze transities juist in een stroomversnelling zijn geraakt. Dit blijkt uit het Actieprogramma Duurzame Digitalisering 2026 – 2028 dat minister Vincent Karremans (Economische Zaken) naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Karremans noemt het in het actieprogramma van vitaal belang dat Nederland als innovatieve en open economie voorop loopt in de digitale en duurzame ‘twin transition’. Digitalisering kan de duurzaamheidstransitie versterken maar moet zelf ook duurzaam gebeuren. Doordat beide ontwikkelingen nog onvoldoende op elkaar worden afgestemd, mist Nederland niet alleen kansen op het gebied van energie- en grondstofzekerheid, maar ook om regeldruk te verlichten en het land op de kaart te zetten als innovatieve koploper. Versnipperd beleid, een gebrek aan betrouwbare data en beperkte internationale zichtbaarheid zijn de voornaamste hinderpalen. Daarom zorgt het nieuwe Actieprogramma voor: •             onafhankelijke monitoring en informatievoorziening; •             het faciliteren van publiek-private samenwerking; •             het deelnemen aan internationale samenwerkingsverbanden; •             het verduurzamen van overheids-ict, zoals overheidsdatacenters, circulariteit, duurzaam inkopen en groene software; •             categoriemanagement en beleid samenbrengen; •             meer digitaal energiebewustzijn van de samenleving; •             ontwikkeling van een standaardmethodiek voor het meten van de scope 1,2 en 3 CO2 uitstoot door ict-systemen; •             milieueffecten digitale sector in brede zin meenemen; •             inzet op energiebesparing en verduurzaming bij de Europese digitale agenda; •             inzicht krijgen in het twin transition innovatielandschap, innovatiebeleid twin transition aanjagen, een ecosysteem data delen en digitale product paspoorten ontwikkelen en nieuwe markten en diensten bevorderen; •             integreren van digitalisering in klimaat en circulaire economie. Het nieuwe actieprogramma is een vervolg op het Actieplan Duurzame Digitalisering dat in de zomer van 2024 naar de Kamer is gestuurd, dat loopt tot eind dit jaar.

De hack bij het OM die medio september de bedrijfsvoering behoorlijk verstoorde, heeft tot extra vertragingen geleid. Volgens minister Foort van Oosten (Justitie en Veiligheid) konden veel ambtenaren als gevolg van het offline gaan niet thuiswerken. Inmiddels werken alle digitale koppelingen weer en zijn de werkprocessen zo goed als hersteld. De bewindsman gaat ook in op de problemen rond de it en informatievoorziening van het OM. Volgens de minister is de huidige ict-problematiek binnen het OM te wijten aan een langdurige achterstand in de ontwikkeling en professionalisering van de informatievoorziening. Het kan nog een aantal jaren voordat deze achterstand is ingelopen.  Van Oosten ontkent dat waarschuwingen in 2021 van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC) en het OM voor de gevolgen van het wisselende financiële beleid en bezuinigingen op de it in de wind zijn geslagen.  De afgelopen jaren is juist fors geïnvesteerd in de ict bij het OM, stelt de minister in antwoord op vragen van het D66-kamerlid Sneller. ‘Belangrijke inhaalslagen zijn gemaakt ten aanzien van achterstallig onderhoud op zowel hardware als software. De opgave voor het OM is echter groot.’

De logistiek staat onder druk door capaciteitstekorten, strengere regels en toenemende criminaliteit, terwijl duurzaamheid en efficiëntie urgenter worden. Tijdens de BDI Summit werd duidelijk hoe digitalisering en federatief datadelen met nieuwe it-architecturen aanleverketens slimmer, veiliger en veerkrachtiger maken.De Basic Data Infrastructure (BDI) is een raamwerk dat ontwikkeld is vanuit de logistieke sector. Data blijft volgens dit raamwerk altijd bij de bron, maar kunnen via gemeenschappelijke afspraken en standaarden worden uitgewisseld. Tijdens de BDI Summit in Delft bespraken logistieke it-professionals, gebruikers en beleidsmakers kansen én uitdagingen van digitalisering in de logistiek. Zes duidelijke trends kwamen naar voren.Trend 1: Verbinding tussen fysiek en digitaalEen van de kernprincipes van BDI is dat digitale uitwisseling altijd is verankerd in fysieke processen. Steven Schouten, product owner BDI, verwoordde het als volgt: ‘Goederen verplaatsen zich al elke dag van A naar B. Wij zorgen er alleen voor dat dit proces efficiënter en veiliger verloopt, zonder dat partijen de controle over hun eigen data verliezen.’Hij benadrukte dat het ontwikkelen van de infrastructuur geen lineair traject is. ‘We hebben de BDI meerdere keren opnieuw ontworpen en gebouwd. Die iteratieve aanpak maakt dat BDI aansluit bij de realiteit van de logistiek, waarin digitale innovatie voortdurend moet meebewegen met veranderende omstandigheden.’Trend 2: Federatief datadelen en decentrale architecturenHet federatieve karakter van BDI maakt het bijzonder. Anders dan bij centrale platforms blijven data onder controle van de eigenaar. Partijen wisselen informatie uit via afsprakenstelsels, autorisatieregisters en connectoren in bestaande systemen. Dit voorkomt vendor lock-in en maakt het eenvoudiger om sectoren te verbinden. De aanpak zorgt ook voor vertrouwen. Telers, verladers of havenbedrijven hoeven hun gegevens niet af te staan aan een derde partij, maar kunnen zelf bepalen met wie en onder welke voorwaarden ze delen.Trend 3: Kunstmatige intelligentie als versnellerEen derde ontwikkeling is de inzet van kunstmatige intelligentie. Ai wordt niet alleen gezien als hulpmiddel om processen efficiënter te laten verlopen, maar ook als instrument om risico’s te voorspellen. Cargonaut, de luchtvracht-community van Schiphol die digitale processen voor afhandelaren en vervoerders faciliteert, experimenteert bijvoorbeeld met algoritmen die patronen in vrachtstromen analyseren en zo kunnen aangeven waar de kans op diefstal het grootst is. Cargonaut-manager Marco van Katwijk gaf tijdens de summit een actueel voorbeeld: ‘De nieuwe iPhones worden per vliegtuig ingevoerd. We weten dat dit gevoelige lading is. Ai kan helpen om vroegtijdig te herkennen waar extra beveiliging nodig is.’Ewout Bouwman, BDI IT Architect, stelde dat ai en federatief datadelen elkaar versterken: ‘Ik zie het als twee kanten van dezelfde munt. Ai heeft data nodig om te kunnen leren en voorspellen. En BDI zorgt ervoor dat die data beschikbaar komt in een federatieve context, zonder dat bedrijven de controle verliezen.’ Hij schetste hoe basale vragen in de logistiek nu vaak onbeantwoord blijven omdat de data niet ontsloten is. ‘Waar is mijn container nu? Dat klinkt eenvoudig, maar het is niet goed georganiseerd. Als we dat basisprobleem oplossen, kan ai waarde uit data halen.’Volgens Bouwman ligt de kracht van ai vooral in het bieden van vroegtijdige signalen. Hij noemde het voorbeeld van een retailer die afhankelijk is van meerdere leveranciers. ‘Als één levering vertraagd is, wil je weten wat dat betekent voor je contractuele verplichtingen. Moet je je klant waarschuwen, een boete betalen of is er nog ruimte in de planning? Een ai kan dit veel sneller doorrekenen dan een planner.’Daarnaast speelt semantiek een grote rol. Data kunnen technisch beschikbaar zijn, maar de betekenis is vaak impliciet en verschilt per partij. Bouwman benadrukte dat het streven naar één uniforme standaard vaak contraproductief werkt. ‘We accepteren dat er meerdere dialecten zijn. In plaats van iedereen te dwingen dezelfde standaard te spreken, kun je ai inzetten om te vertalen. Als een systeem weet dat het object een container is, kan ai alle gerelateerde data omzetten naar een formaat dat bruikbaar is voor de ontvangende partij.’Daarmee wordt ai een sleutel tot praktische interoperabiliteit. De strategie die in Delft werd geschetst, is om stapsgewijs te werken. Eerst moeten data ontsloten worden zodat partijen waarde kunnen ervaren en vertrouwen opbouwen. Pas daarna komt ai in beeld als verrijkende laag.Trend 4: Digitale identiteiten en governanceNaast techniek is governance cruciaal. Zonder afspraken over wie welke rol speelt, wie toegang heeft en hoe vertrouwen wordt geborgd, blijft adoptie steken. Schouten benadrukte dat federatief datadelen niet alleen een kwestie van architectuur is, maar ook van heldere regels en afspraken. Bij Secure Import op Schiphol krijgt een chauffeur pas toegang tot goederen nadat iedere partij in de keten een stukje informatie heeft toegevoegd, aldus Marco van Katwijk van Cargonaut. ‘Vijftien minuten voor aankomst wordt een qr-code vrijgegeven die slechts korte tijd geldig is.’Ook in de haven draait het om identiteiten en autorisaties. Zo kunnen alleen geautoriseerde partijen containers ophalen. De kans op misbruik wordt sterk teruggedrongen dankzij samenwerking tussen de uitvoeringsorganisatie van de havenbedrijven van Rotterdam en Amsterdam en identity-providers. Samen ondersteunen ze de secure chain, vertelde Portbase-program manager Leopold Jonkman.Trend 5: Security in de ketenDe vijfde trend draait om security en continuïteit. Waar cybersecurity vroeger vooral intern werd geregeld, groeit nu de aandacht voor keten-weerbaarheid. ‘Ons doel is één minimale, gedeelde security-basis zodat onafhankelijke partijen in dezelfde taal werken en samen veiligheid borgen,’ zei Koen van Nistelrooij, security officer bij BDI.Daarom hanteert het BDI-ecosysteem het NIST Cybersecurity Framework 2.0 als gemeenschappelijk referentiepunt. Dit framework is gekoppeld aan bestaande verplichtingen en certificeringen zoals NIS2 en ISO 27001, en biedt rolgebaseerde profielen die helder maken wat ‘goed genoeg’ is. Het resultaat: het bestuur krijgt duidelijke governance-ankers, operatie en it weten wat er verwacht wordt, en ketenpartners kunnen aansluiten op uniforme voorwaarden. Security verschuift zo van intern optimaliseren naar gezamenlijk optreden over de hele keten.Trend 6: Standaardisatie en incubatorsTot slot is er de trend van standaardisatie en incubators. Innovatie kan alleen landen als de basis eenduidig is. Dat geldt voor architectuurdocumenten, juridische kaders en technische bouwstenen. De BDI Summit presenteerde daarom een incubator-aanpak: een set kant-en-klare hulpmiddelen waarmee nieuwe initiatieven sneller van start kunnen. Schouten legde uit dat het doel is om drempels te verlagen: ‘Wie nu een datadeel-initiatief wil starten, moet zelf een governance-structuur, juridische documenten en techniek optuigen. Met de incubator bieden we een springplank zodat je direct kunt beginnen.’Dit artikel staat ook in Computable Magazine 2025 #7.

De Tweede Kamer maakt zich zorgen om de aanstaande verkoop van Solvinity aan het Amerikaanse Kyndryl. Het bedrijf is als clouddienstverlener nauw betrokken bij een aantal overheidsdiensten, waaronder DigiD. Kamerleden willen van het kabinet weten of de Amerikaanse overheid straks toegang zou kunnen krijgen tot gevoelige privé-data van burgers en of de deal kan worden tegengehouden. Op de achtergrond speelt ook de vrees dat cruciale dienstverlening zoals DigiD kan worden stopgezet bij geopolitieke spanningen. De Tweede Kamer heeft zich vaker uitgesproken over een nadrukkelijkere soevereine koers die de Nederlandse overheid moet varen op het gebied van onder meer technologie. Barbara Kathmann (GroenLinks-PVDA) heeft inmiddels Kamervragen gesteld over de verkoop van Solvinity. Ze wil onder andere van BBB-staatssecretaris Van Marum (Digitalisering) of de deal nog kan worden tegengehouden en hoe voorkomen kan worden dat nog meer kerntaken van de digitale overheid onder de Amerikaanse surveillancewetgeving gaan vallen. Recent kwam e-mailbeveiliger Zivver, die veel werkt voor overheidsinstanties, eveneens in Amerikaanse handen (Kiteworks). Net als Kathmann vindt SGP-fractievoorzitter Chris Stoffer dat het kabinet moet onderzoeken of de verkoop nog kan worden tegengehouden. Hij heeft tevens Kamervragen gesteld. Volgens de NOS doen de ministeries van Binnenlandse en Economische Zaken en de landsadvocaat momenteel onderzoek naar ‘de operationele, juridische en contractuele consequenties’.