computable

Een routebeschrijving langs belofte, realiteit en toekomst Artificiële intelligentie (ai) is in korte tijd uitgegroeid van veelbelovende technologie tot een strategische factor die het bedrijfsleven ingrijpend kan veranderen. Ook in supply chain management – hét zenuwstelsel van de wereldeconomie – zijn de verwachtingen hoog gespannen. Slimmere vraagvoorspelling, dynamische routeplanning, magazijnautomatisering en geavanceerd risicomanagement: de mogelijkheden lijken eindeloos. Maar hoe groot is de impact as we speak? Om die vraag te beantwoorden, spreekt Computable met twee experts die het onderwerp ieder vanuit hun eigen perspectief benaderen. Aan de ene kant van de tafel Jack van der Veen, hoogleraar Supply Chain Management aan Nyenrode Business Universiteit. Hij legt de nadruk op de menselijke en organisatorische factoren die de toepassing van ai vaak afremmen. Aan de andere kant zit John Bakker, director Supply Chain Transformatie bij Capgemini Invent, die vanuit de praktijk ziet hoe technologie verankerd raakt in supply chain-operations. Samen schetsen zij een genuanceerd beeld van de stand van zaken, de beloftes en de toekomst. Wat is supply chain management? Waar supply chain (in het Nederlands toeleveringsketen genoemd) verwijst naar het netwerk van organisaties, mensen, activiteiten, informatie en middelen dat betrokken is bij het maken en leveren van een product of dienst, daar houdt supply chain management (SCM) zich bezig met het beheren en coördineren van die keten. SCM gaat dus niet alleen over logistiek of transport, maar bovenal over het integraal managen van alle schakels in de ketting: van leveranciers en producenten tot distributeurs en klanten. Dat raakt aan verschillende disciplines, zoals inkoop & leveranciersbeheer, productie & operations en logistiek & distributie. Maar ook voorraadbeheer en Informatie- en relatiestromen.Het doel van SCM is waardecreatie door de hele keten heen: producten sneller, goedkoper, duurzamer en betrouwbaarder bij de klant krijgen. Dit leidt niet alleen tot kostenbesparing en efficiëntie, maar ook tot meer wendbaarheid en klantgerichtheid. Waar staan we nu? De eerste vraag die zich opdringt: hoe ver zijn we met ai in de supply chain? Het antwoord hangt samen met het perspectief. Van der Veen is kritisch: ‘Gemiddeld zou ik zeggen dat we nog op een 3 van de 10 zitten. Zeker bij kleinere bedrijven staat digitalisering nog op een laag pitje. Dan voelt ai al snel als een vlag op een modderschuit. De technologie kan veel, maar de praktijk blijft achter. Veranderingsbereidheid, vertrouwen en samenwerking vormen de bottlenecks.’ Bakker ziet het genuanceerder en maakt onderscheid tussen technologische volwassenheid en daadwerkelijke adoptie. ‘Kijk je puur naar de technologie, dan zitten we rond een 7. Ai is niet langer een experiment, maar een strategische pijler in supply chain-transformatie. Maar qua adoptie en opschaling deel ik de mening van Van der Veen, en kom ook ik op een 3. Veel organisaties blijven hangen in pilots. De ommekeer is ingezet, maar nog lang niet gemeengoed.’ Ofwel, de technologie loopt voor, de organisatiestructuur en mindset lopen achter. Beloftes In de literatuur en consultancy worden de beloftes van ai in supply chain vaak samengevat in zeven domeinen, te weten: Van reactief naar voorspellend: vroegtijdig signaleren van patronen en trends; Automatisering van besluitvorming: realtime-beslissingen op basis van data; Slimme magazijnen en robotica: robots aangestuurd door ai voeren taken zoals sorteren, picken en verpakken uit, terwijl ai-algoritmen bepalen hoe goederen op te slaan; Transportoptimalisatie: ai maakt routeplanning efficiënter door rekening te houden met files, weersomstandigheden, brandstofprijzen en realtime-verkeersdata; Transparantie en traceerbaarheid: ai helpt bij het traceren van producten vanaf de bron tot aan de eindgebruiker; Risicomanagement en veerkracht: ai modelleert risico’s, voorspelt verstoringen en beveelt alternatieve scenario’s aan; Personalisatie en klantervaring: ai stemt de supply chain af op individuele klantbehoeften. John Bakker Volgens Bakker zijn de genoemde beloftes grotendeels realistisch. Vooral op het gebied van voorspellende analyses, transportoptimalisatie en risicobeheersing ziet hij concrete toepassingen. ‘Personalisatie daarentegen is vaak overschat. Het volledig afstemmen van supply chains op individuele klantbehoeften klinkt mooi, maar is in veel sectoren te duur en te complex.’ Van der Veen voegt daaraan toe dat veel van deze beloftes allang bestaan. ‘De ideeën zijn niet nieuw. De vraag is: waarom zijn ze nog niet breed gerealiseerd? Het antwoord zit ‘m niet in technologie, maar in samenwerking, leiderschap en het overwinnen van wantrouwen. Zonder dat blijven de beloften grotendeels op papier staan.’ Beide experts zijn het erover eens dat ai niet overal evenveel waarde toevoegt. Het grootste effect zien zij in processen die repeterend, voorspelbaar en data-intensief zijn. Dat moeten we denken aan: Demand forecasting & planning: ai combineert historische data met externe factoren zoals weer, geopolitieke spanningen of sociale trends. Dit verhoogt de nauwkeurigheid en vermindert verspilling; Risicomanagement & veerkracht: door scenario’s te modelleren en alternatieven te berekenen, kunnen organisaties sneller schakelen bij verstoringen; Logistiek & routeplanning: dynamische routes op basis van realtime-verkeers- en weersinformatie reduceren kosten en CO₂-uitstoot; Voorraadbeheer & magazijnautomatisering: ai bepaalt optimale voorraadniveaus en ondersteunt robotica bij orderpicken, sorteren en verpakken. Van der Veen wijst erop dat ai vooral werkt bij gecompliceerde problemen (met duidelijke oorzaak-gevolgrelaties), maar veel minder bij complexe problemen (waar oorzaken en gevolgen niet direct te herleiden zijn). ‘Veel supply chain-uitdagingen zijn inherent complex – denk aan geopolitieke spanningen of onverwachte crises. Daar werkt ai niet als glazen bol. Het advies is: voorspel wat voorspelbaar is, en werk samen om flexibel te reageren op het onverwachte.’ Uitdagingen Ai valt of staat met datakwaliteit. Veel bedrijven hebben nog te maken met legacy-systemen, silo’s en ongestructureerde data. Zonder betrouwbare, actuele en geïntegreerde datasets leveren ai-modellen slechts schijnnauwkeurigheid. Bovendien is het opschalen van succesvolle pilots naar meerdere sites of regio’s vaak lastig door gebrek aan robuuste infrastructuur. Cybersecurity vormt een extra zorg: ai-systemen zijn gevoelig voor aanvallen en datalekken, juist omdat ze vaak externe data en leverancierssystemen integreren. Een tweede aspect is dat ai processen fundamenteel verandert. Dat leidt tot weerstand: medewerkers vrezen baanverlies of voelen zich overvraagd. Ook silo-denken blijft een remmende factor; supply chain raakt immers it, operations, finance én sales. Zonder cross-functionele samenwerking loopt elke transformatie vast. Daar komt bij dat er een tekort is aan professionals die zowel supply chain als ai begrijpen (zie ook kader ‘Rol ict’er in de ai-gedreven supply chain’). Verder starten veel ai-initiatieven bottom-up, zonder duidelijke koppeling met de bedrijfsstrategie. Het risico is dat pilots niet verder komen dan proefballonnetjes. Bovendien is het meten van return of investment lastig, zeker bij indirecte voordelen als klanttevredenheid of risicoreductie. Volgens Bakker vraagt succesvolle implementatie dan ook om een holistische aanpak waarin technologie, processen en mensen in balans worden gebracht. Van der Veen vult aan dat vertrouwen en leiderschap cruciaal zijn. ‘Zolang partijen elkaar niet vertrouwen en data niet willen delen, blijft het dweilen met de kraan open. Ai kan pas echt waarde toevoegen als de keten als geheel transparanter en meer samenwerkend wordt.’ Mensgericht Naast praktische uitdagingen speelt er een fundamenteler vraagstuk: hoe krijgen we het voor elkaar dat ai eerlijk, transparant en mensgericht wordt ingezet? Bakker wijst op drie aandachtsgebieden. Eerst – het woord viel al – weerstand binnen organisaties. Door ai te positioneren als ondersteunend in plaats van vervangend, en medewerkers actief te betrekken in het ontwerp, ontstaat meer draagvlak. Jack van der Veen Wat ook aandacht verdient is ethiek en bias. Zo kunnen algoritmes bevooroordeeld zijn als de trainingsdata scheef zijn. Bedrijven moeten investeren in audits, bias-detectie en diversiteit in datasets. Vanuit hier zijn thema’s als privacy en traceerbaarheid niet ver weg. Omdat ai vaak gevoelige data verwerkt, zijn duidelijke regels rond gebruik en opslag onmisbaar. Blockchain en digitale productpaspoorten kunnen helpen om vertrouwen en transparantie te waarborgen. Van der Veen voegt daar een waarschuwing aan toe: ‘De voordelen van ai zijn evident, maar we lopen het risico dat we ons kritisch denkvermogen uitbesteden aan een black box. Als de ai uitvalt of verkeerde beslissingen neemt, zijn we verloren. Terwijl het doel juist zou moeten zijn om weerbaarder te worden. Daarom blijft menselijk oordeel altijd essentieel.’ Toekomst Gevraagd naar hoe de supply chain er over pakweg vijf tot tien jaar uitziet, reageren beide experts optimistisch, maar ook realistisch. Volgens Bakker zal ai een fundamentele rol spelen in het optimaliseren van end-to-end-supply-chains. ‘Systemen gaan beslissingen autonoom nemen op basis van realtime data en scenario’s, en zich continu aanpassen aan veranderende omstandigheden. Agentic ai – systemen die zelfstandig taken uitvoeren – zal hier een grote rol in spelen. Maar er zal altijd menselijke tussenkomst nodig blijven voor strategische keuzes, ethiek en uitzonderingen. Ai wordt de copiloot, niet de piloot.’ Van der Veen sluit zich daarbij aan. Hij verwacht dat automatisering onmiskenbaar verder zal toenemen, mede door arbeidstekorten. ‘Maar laten we niet vergeten: modellen nemen geen beslissingen, managers doen dat. Kritisch vermogen blijft dé vaardigheid van de toekomst.’ Naast ai zien de experts ook internet of things, sensortechnologie, digital twins, 3d-printen en blockchain als gamechangers die supply chains intelligenter, duurzamer en veerkrachtiger maken. Conclusie De impact van ai op SCM is onmiskenbaar groot – maar de revolutie is volgens beide heren nog niet voltooid. Technologie biedt talloze mogelijkheden, van slimmere vraagvoorspelling tot duurzame logistiek. Toch vormen menselijke, organisatorische en ethische factoren de grootste uitdaging. Of zoals Van der Veen het scherp stelt: ‘De technologie is er. Het probleem zit niet in ai, maar in hoe we samenwerken en beslissingen nemen.’ Bakker vult aan: ‘Wie technologie, processen en mensen in balans brengt, kan met ai enorme waarde creëren. Maar wie die balans mist, blijft steken in pilots.’ Voor organisaties ligt hier een duidelijke opdracht: investeer niet alleen in algoritmes en infrastructuur, maar ook in leiderschap, vertrouwen, datadeling en ethiek. Alleen dan wordt ai geen vlag op een modderschuit, maar de copiloot die supply chains door een steeds complexere wereld navigeert. Rol ict’er in de ai-gedreven supply chain Door de ai-revolutie in supply chains wacht ict-professionals een werkveld vol uitdagingen en kansen. Van data-engineering en cloudarchitectuur tot ai-modellen en cybersecurity: de technologische stack is breed en veelzijdig. Gevraagde vaardigheden zijn:– Kennis van machine learning en data-science; – Ervaring met cloudplatforms (zoals AWS, Azure, GCP);– Integratie van api’s en iot-oplossingen; – Vaardigheid in programmeertalen zoals Python, R of Java; Inzicht in supply chain-processen en logistiek. Tot slot: de samenwerking met andere disciplines is cruciaal. De beste ai-oplossingen ontstaan immers op het snijvlak van technologie, bedrijfsstrategie en menselijke intelligentie. Dit artikel staat ook in Computable Magazine 2025 #7.

In dit nieuwsoverzicht: nieuw zorgplatform Mitz beschermt patiëntgegevens niet, SAP lanceert EU AI Cloud voor digitale soevereiniteit, Fortinet waarschuwt voor cybercrime rond feestdagen, Amsterdamse Giga Storage levert honderd MW aan Vattenfall, en Vooruit en Siso verwerken rijksoverheidslaptops. Nieuw zorgplatform Mitz beschermt patiëntgegevens niet, ministerie negeert waarschuwingen Het nieuwe landelijke zorgplatform Mitz maakt grootschalige inzage in patiëntendossiers mogelijk, zo concludeert radioprogramma Pointer op basis van eigen onderzoek. Daarmee wordt het medisch beroepsgeheim aangetast. Stichting Privacy First eist volgens het programma dat het ministerie van VWS de uitrol stopt en wordt daarin gesteund door burgerrechtenorganisaties. ‘Er zijn alternatieven voor goede gegevensdeling in de zorg, maar deze worden door het ministerie stelselmatig genegeerd,’ zei de stichting aan de radiomakers. VWS wil al sinds 2023 dat Mitz de standaard wordt voor toestemming bij gegevensdeling en telt inmiddels circa vijfhonderd aangesloten zorgaanbieders. Patiënten kunnen via DigiD toestemming geven, maar die geldt automatisch voor alle apotheken. Tests lieten zien dat zorgverleners toestemming zelfs zonder patiënt kunnen aanpassen. De systeemrisico’s zouden veel groter zijn dan bij Landelijk Elektronisch Patiëntendossier, een eerder plan dat de Eerste Kamer in 2011 naar de prullenbak verwees. VWS en beheerder VZVZ erkennen misbruikrisico’s, aldus de onderzoekers. Een grote labhack eerder dit jaar liet al zien hoe kwetsbaar voor cybercrime informatie in de Nederlandse zorg is. SAP lanceert EU AI Cloud voor digitale soevereiniteit SAP introduceert EU AI Cloud als full-stack oplossing voor organisaties die Europese dataresidentie en compliance vereisen. Bedrijven kunnen kiezen uit implementatie in Europese datacenters van het bedrijf, on-site beheer of via geselecteerde hyperscalers. De omgeving ondersteunt strikte wettelijke en operationele eisen en biedt flexibiliteit in saas-, paas- en iaas-modellen. Samenwerking met het Canadese Cohere resulteert in integratie van Cohere North in SAP Business Technology Platform, waardoor multimodale ai beschikbaar komt binnen Europese kaders. Ook partners als Mistral AI en OpenAI zijn direct inzetbaar. Via Delos Cloud in Duitsland richt SAP zich specifiek op de publieke sector met nationale eisen voor digitale soevereiniteit. Fortinet waarschuwt voor cybercrime rond feestdagen Ruim 18.000 frauduleuze domeinen werden de afgelopen periode geregistreerd, rapporteert Fortinet. Verder ontdekten diens onderzoekers 1,57 miljoen gestolen accounts voor e-commerceplatforms op het dark web. In de afgelopen drie maanden werden ook nog 2.900 kwaadaardige domeinen gevonden die grote webwinkels imiteren. Deze sites worden ingezet voor phishing, valse cadeaubonnen en dataverzameling. De gestolen gegevens bevatten wachtwoorden, cookies en sessies waarmee cybercrime multi-factorauthenticatie omzeilen en frauduleuze aankopen doen. Het bedrijf signaleert dat ai-tools en kant-en-klare infrastructuur de schaal en snelheid van aanvallen vergroten en adviseert organisaties om platforms en plug-ins bij te werken, multi-factorauthenticatie toe te passen en checkout-pagina’s te verifiëren. Amsterdamse Giga Storage levert honderd MW aan Vattenfall Het Amsterdamse Giga Storage sluit met het Zweedse energiebedrijf Vattenfall een tollingcontract van honderd MW voor het batterijproject Leopard in Delfzijl. Dat is een derde van de totale capaciteit en geldt als het grootste contract voor een standalone batterijopslagsysteem in de Benelux, aldus het bedrijf. Vattenfall krijgt het recht om deze capaciteit te gebruiken voor netstabiliteit, portfolio-balancering en elektriciteitshandel. Leopard, dat twaalfhonderd MWh kan opslaan, bereikte financial close in mei 2025 en is in aanbouw. Het project was het eerste in Nederland met een TDTR-overeenkomst (tijdsduurgebonden transportrecht) met TenneT en moet congestie verminderen en de integratie van hernieuwbare energie versnellen. Vooruit en Siso verwerken rijksoverheidslaptops Vooruit en Siso Sustainable IT Services hebben de openbare overheidsaanbesteding gewonnen om tot laptops van de rijksoverheid te verwerken binnen het programma Allemaal Digitaal. De opdracht combineert circulaire hardwareverwerking met sociale impact. Laptops krijgen een tweede leven en worden verwerkt door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, zo melden ze. Vooruit is PSO30-gecertificeerd en richt zich op social-returnprojecten, terwijl SISO, al dertig jaar actief in refurbishment, inzet op nul procent e-waste. De samenwerking moet digitale inclusie bevorderen door laptops beschikbaar te maken voor mensen zonder toegang tot digitale middelen, zoals DigiD of schoolwerk.

Voortdurend een optimale oplossing nastreven: dat is ook binnen IT de stelregel. In die context duikt de term ‘cloud repatriation’ op. Bedrijven halen data en workloads uit de publieke cloud weg en zetten ze on-prem of in een private cloud. Alles en iedereen naar de publieke cloud? Die tijd lijkt voorbij. “Veel bedrijven kozen destijds voor de publieke cloud om hun kostenstructuur te veranderen”, zegt Filip Marchal, Private Cloud Lead bij Proximus NXT. Dat die kosten doorheen de jaren verder zijn opgelopen, kan een argument zijn om nu opnieuw van de publieke cloud af te stappen. Onverwacht hoge facturen – de zogenaamde bill shock – zijn echter maar één van de mogelijke drijfveren om uit de publieke cloud terug te keren. “Er is ook de wetgeving”, legt Filip uit, “waardoor voor bepaalde bedrijven in het kader van datasoevereiniteit de fysieke locatie van de data groot belang heeft. Denk aan organisaties uit de gezondheidszorg of de farma.” Hybride uitkomst  “Bedrijven hebben vandaag meestal heel wat cloud-native toepassingen in gebruik, waar er nu eenmaal geen on-prem alternatief voor bestaat.” In de praktijk blijft een hybride omgeving meestal de uitkomst. “Meer nog, ook de hyperscalers spelen op die situatie in. Microsoft, bijvoorbeeld, biedt een oplossing waarbij je publieke cloud – Azure – combineert met private cloud en het geheel via Microsoft in één enkele control plane beheert. Verder kan ook performance een reden zijn om deels uit de publieke cloud te stappen. Oplossingen die veel rekenkracht of een locale integratie en een lage latency vereisen, vinden die makkelijker in een private omgeving. Grondige voorbereiding Afstappen van de publieke cloud doe je echter niet zomaar. “Een grondige voorbereiding is absoluut noodzakelijk”, zegt Filip. Die start met de doorlichting van het landschap. “Wat draait waar en hoe complex is dat allemaal? En nogmaals: bestaat er voor elke cloudapplicatie wel een alternatief dat je on-prem kan draaien? Ook dat moet je vooraf goed bestuderen.” “Zo kom je vanzelf uit bij de drijfveren achter de oefening. Daarvan hangt de beslissing uiteindelijk af: ben je op zoek naar lagere kosten, meer flexibiliteit, enzovoort.” Uit die analyse moet blijken of een terugkeer uit de publieke cloud wel de juiste keuze is. Scenario’s doornemen Eigenlijk zou elke onderneming die oefening moeten doen, aldus Filip, zelfs als cloud repatriation vandaag niet op de agenda staat. “Wat als de prijs van je cloudcontract morgen plots met 20% stijgt? Kun je dan makkelijk van de publieke cloud afstappen?” Want ook al bespaar je er mogelijk mee op de lange termijn, de overstap zelf brengt uiteraard ook kosten met zich mee. “Wat als de regelgeving verandert en je de publieke cloud voor specifieke taken niet meer kan gebruiken? Het is een goed idee om over na te denken en een plan voor te bereiden. Zo vermijd je dat je last minute belangrijke beslissingen moet nemen.” Exitstrategie In ieder geval: de stap van de publieke cloud naar on-prem neem je beter niet ondoordacht. “Wie voor de oefening staat, moet de risico’s in kaart brengen en een plan ontwikkelen om die risico’s onder controle te houden. Bij de start van een project in de publieke cloud kan een bedrijf maar beter ook een exitstrategie voorzien: hoe snel kunnen we deze workload en de bijhorende data weer weghalen en wat zal ons dat kosten?” De wetgever helpt daarbij alvast een handje. Er is nieuwe regelgeving op komst die de hyperscalers zal verplichten data-extractie eenvoudiger te maken. Lees het volledige interview met expert Filip Marchal en ontdek of cloud repatriation ook voor jou de juiste strategische zet is.

Onderzoekers van cybersecuritybedrijf Palo Alto Networks hebben vastgesteld dat één op vijf iot-toestellen minstens één kwetsbaarheid bevat. Nog zorgwekkender is dat twee procent van die apparaten zogenaamde known and exploited vulnerabilities heeft, beveiligingslekken die al actief door hackers worden misbruikt. Voor hun laatste Device Security Threat Report analyseerde Palo Alto Networks ongeveer 27 miljoen toestellen bij 1.803 bedrijven wereldwijd. Het onderzoek toont aan dat bedrijven gemiddeld 34.075 geconnecteerde toestellen tellen, verspreid over tachtig verschillende types.Terwijl 84 procent daarvan traditionele it-systemen zijn, zoals bedrijfscomputers, servers of virtuele machines, gaat het bij de overige zestien procent om IoT-toestellen zoals slimme camera’s, printers of productiemachines. Videoconferentie-apparatuur meest kwetsbaar Die versnippering van apparaten brengt aanzienlijke uitdagingen met zich mee. ‘Er hangen zoveel toestellen op het netwerk dat manuele opvolging gewoon onmogelijk is’, aldus de onderzoekers. ‘En omdat klassieke it, iot (internet of things) en bring your own device allemaal door elkaar lopen, heeft elk toestel zijn eigen systeem en risico’s. Eén beveiligingsregel voor alles werkt dan simpelweg niet.’ De onderzoekers analyseerden ook de kwetsbaarheid van specifieke toesteltypes. Videoconferentie- en videostreamingapparatuur blijken veruit het meest kwetsbaar. De top drie wordt vervolledigd door netwerkapparatuur zoals routers en firewalls, en persoonlijke computers. Verouderde besturingssystemen vormen risico Ook de besturingssystemen op de toestellen zelf vormen een significant risico. Heel wat apparaten draaien op een verouderde versie. Opvallend genoeg gebruikt bijna acht procent van de Windows-systemen en 26 procent van de Linux-toestellen een end-of-life versie waarvoor geen beveiligingsupdates meer verschijnen. Wat aanvalsdoelwitten betreft, blijven Windows-toestellen veruit het populairst en zijn ze goed voor bijna 98 procent van alle malwareactiviteit. Linux volgt op twee procent en MacOS op amper 0,2 procent.

Bij liefst zesduizend Airbus A320-vliegtuigen moet de software voor de vluchtbesturing met spoed worden vervangen. Alle luchtvaartmaatschappijen die deze software gebruiken, dienen deze toestellen aan de grond te houden. De Frans-Duitse vliegtuigbouwer uit Toulouse heeft de klanten gemaand onmiddellijk te stoppen met vluchten.Analyse van een incident met een A320 van JetBlue eind vorige maand heeft aangetoond dat intense zonnestraling gegevens kan beschadigen die cruciaal zijn voor de werking van de vluchtbesturing. Via een Alert Operators Transmission (AOT) zijn de klanten op de hoogte gesteld. Bij vijfduizend vliegtuigen zal een software-update, die een paar uur duurt, toereikend zijn. Maar bij ongeveer duizend toestellen is ook vervanging van bepaalde hardware nodig. Volgens het Franse persbureau AFP kan de installatie van een nieuwe Elac-lift/rolroercomputer, geproduceerd door Thales, weken duren. Airbus is zich ervan bewust dat deze aanbevelingen tot flinke operationele verstoringen zullen leiden. Maar veiligheid verdient alle voorrang. Op 30 oktober kreeg een A320 van JetBlue problemen met de besturing als gevolg van een computerstoring. Het toestel begon plotseling sterk naar beneden te hellen. De A320 is het meest verkochte vliegtuig ter wereld. De eerste toestellen van dit type dateren van 1988. Airbus heeft er 12.257 van geleverd. 

Nog allerminst geluwd is de ruzie tussen de Europese vestigingen van Nexperia met hoofdkwartier in Nijmegen en eigenaar Wingtech met de Chinese entiteiten achter zich. Beide partijen beschuldigen elkaar ervan een oplossing uit de weg te gaan. De productieketen waarbij Europa en China van elkaar afhankelijk zijn, kan daardoor niet herstellen met dreigende (grote) leveringsproblemen als gevolg. Donderdag 27 november stuurde Nexperia B.V. (Nijmegen) een brief aan de zusterbedrijven in China en diens eigenaar Wingtech om tot een open dialoog te komen. Nijmegen vraagt een weg te vinden naar herstel van de regelmatige levering van chips. Volgens Nexperia B.V. weigert China een constructieve samenwerking. Directe communicatie faalt, zowel formeel als informeel. Tot nog toe is geen zinvolle reactie ontvangen op telefoontjes, e-mails en voorgestelde bijeenkomsten. Diverse aanbiedingen zijn gedaan om samen te werken aan wederzijds voordelige oplossingen. Ook formele correspondentie om de uitvoering van rechten te eisen bleef onbeantwoord. Het Europese management heeft ook aangeboden om een neutrale, professionele derde partij als bemiddelaar in te schakelen, echter zonder resultaat. Escalatie Wingtech op zijn beurt uitte afgelopen zondag ontevredenheid over de wijze waarop de communicatie met het Europese management zich ontwikkelt. Volgens de Chinese eigenaar, heeft Nijmegen geen inhoudelijke reactie gegeven op zijn communicatievoorstel. Wingtech wil snel horen hoe ze weer de controle over Nexperia B.V.  kan krijgen. Zo niet, dan escaleert de zaak. Ook Wang Wentao, de Chinese minister van handel, dringt aan op een spoedige constructieve communicatie. De Chinese autoriteiten beloofden eerder de hervatting van de export vanuit de Chinese vestiging van Nexperia en die van onderaannemers te vergemakkelijken, waardoor de doorstroming van producten naar wereldwijde markten kan worden voortgezet. Maar volgens Nexperia B.V. klagen klanten nog steeds over te weinig leveringen. Buitenspel De Chinese toezegging kwam nadat minister Vincent Karremans (Economische Zaken) beloofde tijdelijk af te zien van een ingreep bij Nexperia B.V. Deze ingreep hield in dat hij beslissingen vanuit China kon tegenhouden als deze potentieel schadelijk zouden zijn voor Nexperia als Nederlands en Europees bedrijf. De bewindsman had daar eerder toe besloten om te voorkomen dat de Chinezen de Europese vestigingen zouden leegzuigen. Wingtech voelde zich hierdoor buitenspel gezet. Verder speelt mee dat Zhang Xuezheng, eigenaar van Wingtech en topman van Nexperia, door de Ondernemingskamer uit zijn functie is gezet. China, waar geen scheiding bestaat tussen rechterlijke macht en de Staat, denkt dat Karremans daar achter zit.

De Open Universiteit (OU) is wederom als best beoordeelde universiteit in Nederland uit de bus gekomen. Vooral binnen de vakgebieden economie en bedrijf, en exact en informatica scoort de universiteit ver bovengemiddeld. De best presterende opleidingen komen uit dat laatste domein: Informatiekunde en Informatica. Ook in voorgaande jaren stond de OU daar op eenzame hoogte. Qua inhoud van de studie, docenten, toetsing en sfeer ligt deze instelling voor op andere universiteiten. Dit blijkt uit de Keuzegids Universiteiten 2025. Uit de gids blijkt dat de universiteiten 3.054 nieuwe eerstejaars voor informatica, waarvan 21 procent vrouw, registreerden. Op een totaal van 100 punten scoort de OU 86 punten bij informatica; volgens Keuzegids betekent dat het predicaat van topopleiding. Met deze score ligt OU een straatlengte voor op de nummers 2 (Groningen RUG) en 3 (Nijmegen RU) die respectievelijk 59 en 58 punten behalen. Het peloton bestaat verder uit Utrecht UU (56 punten), Eindhoven TU/e – data science (55) en Tilburg TiU – data science (55). Qua inhoud krijgen Amsterdam UvA en Amsterdam VU een minnetje, terwijl hun totaalscore (resp. 53 en 51) eveneens onder het gemiddelde ligt. Ze halen twee sterren, waar de OU met vijf sterren wordt beloond. Leiden (twee sterren, 45 punten) en Maastricht (een ster, 39 punten) sluiten de rij. Topopleiding Bij informatiekunde is de OU koploper met 87 punten. De Keuzegids geeft deze opleiding het predicaat ‘topopleiding’ omdat de score boven de 75 punten ligt. Utrecht UU (59), Groningen RUG (53) en Amsterdam UvA (40) zitten ver daarachter. Goed beoordeeld wordt medische informatiekunde bij Amsterdam UvA (82). Ook data science and society bij Leeuwarden RUG (67) heeft een behoorlijke reputatie. Delft TUD (computer science and engineering) kreeg dit jaar de hoogste instroom van nieuwe studenten (503), gevolgd door Eindhoven TU/e (340). Leeuwarden RUG had de beste doorstroom naar het tweede jaar. De hoogste percentages studenten met een diploma na vier jaar waren bij Utrecht UU (informatiekunde) en Amsterdam UvA (medische informatiekunde). Kunstmatige intelligentie trok dit jaar 1.474 nieuwe eerstejaars waarvan 34 procent vrouw. Studenten beoordeelden Tilburg TiU (cognitive science and ai) als enige met gemiddeld vier sterren (68 punten). Slechts twee sterren (53 punten) kreeg Maastricht UM (data science and ai), terwijl Amsterdam VU met een ster (43 punten) ver achterbleef. Qua inhoud en docenten scoorde de VU dubbele minnen. Bij alle ai-studies is de voertaal Engels behalve bij Amsterdam UvA en Utrecht UU. Echte topopleidingen zijn er nog niet. De Open Universiteit is voor het eerst de beste universiteit van Nederland in de categorie ‘overige universiteiten’. In de ranglijst van de brede universiteiten scoort de Universiteit Utrecht net als vorig jaar het beste. Plek twee in de ranglijst is voor de Radboud Universiteit. Keuzegids De Keuzegids Universiteiten publiceert sinds 1991 jaarlijks een onafhankelijke ranglijst van Nederlandse onderwijsinstellingen. De opleidingen van de Open Universiteit zijn sinds 2004 in de gids opgenomen. De ranglijst is mede gebaseerd op de Nationale Studenten Enquête (NSE), waarin studenten hun opleiding beoordelen. De redactie van de Keuzegids voegt daar een eigen weging en analyse aan toe om de onderwijskwaliteit te bepalen. In de nieuwe Keuzegids Universiteiten staan nieuwe studentenoordelen, studiesucces-cijfers, instroomgegevens en een geactualiseerd overzicht van alle universitaire bachelors. Ook zijn verschillen tussen de instellingen die dezelfde studies aanbieden duidelijk in kaart gebracht en staan er arbeidsmarktgegevens in de gids.

Interview | Vaibhav Kumar, svp technology IFS De industriële sector bevindt zich midden in een versnellende digitale omwenteling. Waar jarenlang de nadruk lag op kostenbesparing en operationele efficiëntie, verschuift de aandacht nu naar veerkracht, duurzaamheid en vooral datagedreven intelligentie. IFS – voluit Industrial and Financial Systems – positioneert zich nadrukkelijk in die nieuwe werkelijkheid. Tijdens het evenement Industrial X Unleashed in New York toont het softwarebedrijf hoe ai specifiek waarde kan creëren voor asset-intensieve organisaties. Computable sprak in Manhattan met Vaibhav ‘Vaibs’ Kumar, senior vice president technology bij IFS. Hij schetst hoe de leverancier industriële ai inzet om processen te automatiseren, werkdruk te verlagen en het potentieel van menselijke medewerkers te vergroten. Als Kumar één ding duidelijk maakt, dan is het dat ‘ai’ voor IFS geen generieke parapluterm is, maar een technologische categorie die een industriële eigenheid heeft. Veiligheid Foto: Kurt Rebry. IFS richt zich op sectoren waar betrouwbaarheid en veiligheid zwaar wegen: olie- en gas, lucht- en ruimtevaart, nutsbedrijven, defensie, bouw en de maakindustrie. Kumar: ‘Dit zijn geen vroege tech-adopters zoals fintech of e-commerce. Het zijn organisaties die pas technologie omarmen wanneer die zich heeft bewezen. En dat is logisch: in deze sectoren staat niet alleen kapitaal op het spel, maar ook veiligheid en vaak zelfs het levensonderhoud van mensen. Een fout bij een energiebedrijf betekent niet alleen financiële schade, maar heeft directe impact op burgers. Daarom creëren wij de categorie ‘industriële ai’: technologie specifiek ontworpen voor deze sectoren en hun verantwoordelijkheid.’ Volgens Kumar is er vandaag een groot verschil in volwassenheid tussen bedrijven. Sommige middelgrote fabrikanten beschikken niet eens over sensorgegevens; andere hebben volledig verbonden, robotrijke productieomgevingen. De ‘IFS Invisible Revolution Study 2025’ laat zien dat de adoptie van industriële ai de komende twaalf maanden naar verwachting bijna verdubbelt, van 32 naar 59 procent. ‘Onze uitdaging is: hoe zorgen we dat niemand achterblijft?’ IFS bouwt al decennialang aan software voor erp, asset management en field service. Ai wordt daar nu diep in geïntegreerd. Uit genoemde studie blijkt bovendien dat 54 procent van de organisaties al automation ai  gebruikt, 45 procent voorspellende ai  en 35 procent experimenteert met agentic ai (dat zelfstandig beslissingen neemt in workflows). Kumar noemt als voorbeeld voor deze integratie predictive maintenance. ‘Als er sensordata beschikbaar is, kunnen we voorspellen dat een machine binnen afzienbare tijd gaat falteren – nog vóórdat de eerste fout optreedt.’ Maar ook op de terreinen van planning en optimalisatie, en van vraag-, productie- en serviceprognoses is er met ai een wereld te winnen. Deze functies zijn volgens Kumar geen add-ons, maar integraal onderdeel van de IFS-suite: ‘Wie onze software gebruikt, krijgt de ai-mogelijkheden er meteen bij.’ Digitale werknemers De volgende stap die IFS zet, is die van autonome digitale werknemers – ai-agenten die zelfstandig bedrijfsprocessen uitvoeren. ‘Vandaag worden afwijkingen gedetecteerd en moet iemand nog handmatig bepalen wat er moet gebeuren. Met digitale werknemers hoeft dat niet meer. Zij begrijpen de afwijking, bepalen de actie en voeren deze uit. Het gaat er niet om dat je werknemers vervangt, maar dat de dertig mensen die je hebt, dankzij digitale werknemers het werk kunnen doen van drieduizend.’ Het doel is dus niet reductie van personeel, maar versterking van capaciteit. En dat is volgens Kumar precies wat industriële organisaties nodig hebben: een antwoord op een groeiend tekort aan technisch geschoolde medewerkers. Alles voor iedereen IFS claimt niet de toekomst te kennen, maar wel de specifieke behoeften van de markten die het bedient. ‘Sommige van onze concurrenten proberen alles voor iedereen te zijn. Wij richten ons op sectoren met zware assets en grote aantallen mensen in het veld. Die begrijpen we door en door. We komen niet binnen met een leeg A4’tje om te vragen hoe processen werken – dan word je de kamer uitgezet. We komen met kennis, met sjablonen en met ervaring. Klanten herkennen dat.’ Dat laatste verklaart volgens Kumar dat industriële ai nog geen hype is zoals generatieve ai dat wel is. ‘De meeste mensen begrijpen fintech, consumentensoftware of crm. Maar ze begrijpen productie en bouw niet. In Silicon Valley vind je talloze startups die ‘ai-agents’ bouwen voor marketing, sales of support. Maar geen enkele bouwt agents die inspecties uitvoeren, veldwerk ondersteunen of industriële processen beheren. Dat vereist domeinkennis.’ Robotica gaat de daadwerkelijke fysieke uitvoering van werk radicaal veranderen Kumar formuleert de ambitie van IFS helder: ‘Wij zitten op het randje van waar het werk wordt gedaan.’ Hij wijst erop dat zeventig procent van alle medewerkers in de industrie veldwerkers zijn. Mensen die in raffinaderijen werken, op boorplatforms, in chemische fabrieken of bij klanten thuis voor onderhoud. Slechts dertig procent werkt achter een laptop. ‘Het gros van de technologie is gebouwd voor die dertig procent. Wij bouwen voor de zeventig procent.’ Horizon Waar ai volgens IFS nu volwassen begint te worden, ziet Kumar de volgende disruptie al aan de horizon: robotica. En dan vooral in industriële context. ‘De volgende golf is robots – inclusief humanoïden. Niet als gimmick, maar als praktische aanvulling op menselijke capaciteit. Maar humanoïden alleen zijn niet genoeg. Je hebt ook gespecialiseerde robots nodig.’ Hij noemt een voorbeeld uit de energiesector: ‘Neem een nutsbedrijf dat kuilen moet inspecteren. Ga je dat laten doen door een algemene humanoïde robot? Of door een gespecialiseerde machine die een kuil opent, inspecteert en afsluit? In de industrie zal het een combinatie worden.’ Robotica gaat volgens Kumar de daadwerkelijke fysieke uitvoering van werk radicaal veranderen. ‘Vandaag versterken we vooral het cognitieve vermogen van medewerkers met ai. Binnen vijf jaar voegen we fysieke capaciteit toe. Dat zal de wereld veranderen.’ Nederland Tot slot is Kumar lovend over de Nederlandse markt. ‘Nederland heeft een reputatie als innovatieve natie: waterbeheer, hightech-landbouw, scheepsbouw. Jullie omarmen verandering en lopen voorop in technologische adoptie. Dat maakt Nederland tot een ideale markt voor industriële innovatie.’ Het gesprek met Kumar laat zien dat IFS industriële ai niet ziet als afgeleide van generatieve-ai-hypes, maar als een domein met eigen regels, risico’s en potentieel. De combinatie van voorspellende intelligentie, autonome digitale werknemers en binnenkort robotica moet het industriële werk fundamenteel herdefiniëren. Waar andere spelers zich richten op kantoorautomatisering, richt IFS zich op de werkvloer van raffinaderijen, fabrieken, energiebedrijven en bouwlocaties. En juist daar, zegt Kumar, ligt de grootste impact: ‘Ai verandert niet alleen hoe we werken, het verandert wie er kan werken.’

Twaalf projecten ontvangen 66 miljoen euro voor hightech-innovatie. Minister Karremans (Economische Zaken) en NWO financieren de publiek-private samenwerking, gericht op maatschappelijke impact, economische groei en versterking van Nederlandse innovatiekracht. Twaalf onderzoeksprojecten krijgen samen 66 miljoen euro om onder andere ai- en halfgeleiderinnovaties te ontwikkelen, zo heeft de overheid bekendgemaakt. Het ministerie van Economische Zaken en de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) financieren 46,4 miljoen euro, terwijl bedrijven en partners 19,6 miljoen euro bijdragen. De projecten richten zich op strategische technologieën met maatschappelijke en economische impact. Voorbeelden zijn halfgeleiderchips van de nieuwste generatie, verduurzaming van voedselproductie, nieuwe waterzuiveringstechnieken en gepersonaliseerde nanotherapieën voor kankerbehandeling. Publiek-private samenwerking Minister Vincent Karremans benadrukt het belang van samenwerking: ‘Al meer dan vijftien jaar draagt het Perspectief-programma bij aan technologische oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen én economische groei.’ Volgens hem is innovatie essentieel voor gezondheid, veiligheid en welvaart. Door publiek-private samenwerking en gerichte investeringen in kennisontwikkeling moet Nederland ook in de toekomst voorop blijven lopen. Het Perspectief-programma daagt onderzoekers uit om samen te werken met bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheden. De projecten leveren een bijdrage aan het missiegedreven innovatiebeleid van het ministerie van Economische Zaken en sluiten aan bij sleuteltechnologieën zoals fotonica, biotechnologie en ai. Vanwege de hoge kwaliteit van de voorstellen heeft NWO besloten om in 2025 extra projecten toe te wijzen. Hiervoor is eenmalig twintig miljoen euro toegevoegd aan het budget, dat daarmee 46,4 miljoen euro bedraagt. De komende zes jaar kunnen ondernemers en onderzoekers met deze middelen aan de slag. Innovatie halfgeleiderproductie en ai Een van de toegewezen projecten is AI4optics. ‘Het brengt experts op het gebied van informatica, wiskunde en natuurkunde samen om snelle, op ai gebaseerde simulatiemethoden te ontwikkelen voor het maken van scherpe afbeeldingen en het ontwerpen van efficiënte verlichtingssystemen. Dit project zal leiden tot kleinere, krachtigere en energiezuinigere geïntegreerde schakelingen,’ aldus NWO. Een ander is Chain, dat nieuwe technieken gaat ontwikkelen gebaseerd op licht, extreem ultraviolette straling en elektronenbundels, om chips kleiner, krachtiger, energiezuiniger en minder milieubelastend te kunnen produceren. ‘Door nieuwe meettechnieken te combineren met geavanceerde dataverwerking maken de onderzoekers beeldvorming sneller en preciezer. Dit maakt nauwkeuriger sturing van productieprocessen mogelijk,’ zegt NWO Margot Weijnen, voorzitter van NWO-domein Toegepaste en Technische Wetenschappen: ‘De samenwerking tussen onderzoekers, bedrijven en maatschappelijke organisaties is cruciaal. Doordat verschillende perspectieven bij elkaar komen, kan kennis sneller toegepast worden en sluiten resultaten direct aan bij de praktijk.’

De digitale dreiging is onverminderd hoog, terwijl het cyberlandschap steeds diverser en onvoorspelbaarder wordt. Dit blijkt uit het Cybersecuritybeeld Nederland (CSBN) 2025. Minister Foort van Oosten (Justitie en Veiligheid) heeft dit rapport samen met de Voortgangsrapportage Nederlandse Cybersecuritystrategie (NLCS) naar de Tweede Kamer gestuurd. Wereldwijd wordt de dreiging van aanvallers groter. Hun capaciteiten nemen toe. Tegelijk zijn staatsgesteunde groeperingen bereid meer risico’s te nemen. Bovendien vermengen statelijke actoren zich met niet-statelijke actoren of organisaties. Dit leidt tot een diffuus dreigingsbeeld, waarbij scheidslijnen tussen typen actoren vervagen. Ook statelijke actoren die eerder geen (offensief) cyberprogramma hadden, ontwikkelen deze. Deze ontwikkelingen hangen samen met de huidige geopolitieke verharding, aldus de onderzoekers. Versteviging Uit het in het CSBN opgenomen Jaarbeeld blijkt dat er in de afgelopen rapportageperiode geen cyberincidenten zijn geweest die hebben geleid tot maatschappelijke ontwrichting. Wel hebben incidenten bij onder andere het Openbaar Ministerie en het laboratorium Clinical Diagnostics laten zien wat de impact van cyberincidenten kan zijn op de samenleving, én hoezeer de samenleving leunt op de beschikbaarheid van digitale diensten. Ook cyberspionagepogingen van Russische en Noord Koreaanse staatshackers geven reden tot zorg. De bewindsman van Justitie en Veiligheid acht een versteviging van de inzet op de uitvoering van de Nederlandse Cybersecuritystrategie (NLCS) daarom noodzakelijk. In een sterk veranderende geopolitieke situatie nemen cyberdreigingen bovendien toe. Voorbereiding In de eerder genoemde Voortgangsrapportage 2025 wordt de verwachting uitgesproken dat de Cyberbeveiligingswet (Cbw) in het tweede kwartaal van 2026 in werking kan treden. Dit als onderdeel van de Nederlandse implementatie van de Europese NIS2-richtlijn. Ook voor de Wet weerbaarheid kritieke entiteiten (Wwke) die daarop aansluit, is invoering in dat kwartaal haalbaar. Organisaties worden opgeroepen zich daar nu al op voor te bereiden en snel maatregelen te treffen. De integratie van het NCSC, Digital Trust Center (DTC) en Computer Security Incident Response Team voor digitale dienstverleners (CSIRT-DSP) verloopt volgens planning, aldus de minister. Plan is al deze partijen op één plek samen te brengen: het House of Cyber.

Het kabinet investeert de komende drie jaar (2026-2028) 453 miljoen euro in Europese ruimtevaartprogramma’s. Het bedrag is een verhoging van 109 miljoen euro ten opzichte van de eerder in oktober aangekondigde inzet.Dat heeft minister Karremans (Economische Zaken) woensdag 26 november in het Duitse Bremen bekendgemaakt. Hij was daar bij de Ministeriële Conferentie (MC25) van het Europese Ruimtevaartagentschap (ESA). De extra steun versterkt de bedrijven en kennisinstellingen in Nederland, inclusief Estec, het technologische hoofdkwartier van ESA in Noordwijk.Behalve naar ruimtevaarttechnologie gaat er ook veel geld naar de ontwikkeling van satellietdata. Inclusief nationale programma’s, voor bijvoorbeeld laser-satellietcommunicatie en aardobservatiesatellieten, geeft het kabinet van nu tot en met 2028 ruim 660 miluit aan ruimtevaart.

De Nederlandse media slaan alarm. Het is formatietijd dus ik denk dat de komende tijden wel meer branches alarm gaan slaan. Maar in een gezamenlijke brief aan formateur Buma slaan de media alarm. Het feit dat het per brief gaat, is misschien een aanwijzing dat de Nederlandse Media wel iets meer met hun tijd moet meegaan. Ikzelf had eerder een fax gestuurd. Maar de brief is aangekomen en er staat in dat de media zich zorgen maken over de democratie in Nederland. Deze democratie zou worden bedreigd door de algoritmes van de Big Tech-bedrijven. We willen toch niet dat de informatievoorziening in handen komt van Amerikaanse techreuzen?, aldus de Nederlandse media. ‘En daarbij elke janlul met een social-media-account kan zich tegenwoordig journalist noemen‘ Ik snap aan de ene kant de frustratie van de serieuze media natuurlijk wel. Alles wat je in de krant leest, heb je al zes keer gratis voorbij zien komen op sociale media. En daarbij elke janlul met een social-media-account kan zich tegenwoordig journalist noemen. Onderzoeken is er niet meer bij. Ik stel alleen maar vragen, zeggen ze dan. Maar het zinnetje, ik stel alleen maar vragen, kan best veel impact hebben. Als je tijdens het teamuitje vlak voor het bungy jumpen even aan de instructeur vraagt: ‘hoeveel mensen komen er eigenlijk jaarlijks om, met het bungy jumpen? Dan denk ik dat toch een aantal collega’s alsnog ineens last van de rug heeft en toch niet gaat springen.   Geld verdienen Zelf denk ik ook dat de algoritmes van de grote techbedrijven een bedreiging vormen voor de democratie. Maar niet alleen de democratie, ook voor onze gezondheid, veiligheid en onze normen en waarden. Ik denk alleen dat ze het niet bewust doen. Techbedrijven willen namelijk maar één ding: geld verdienen. Heel veel geld verdienen. En met polariserende algoritmes gaat dat gewoon nog net iets sneller. En gaan we daar wat tegen doen? Ik denk het niet. Tenminste dat las ik net op de sociale media. Jacob Spoelstra is columnist/stand-upcomedian. Kijk voor meer informatie op www.jacobspoelstra.nl.het

Herstel ot-cyberincident duurt lang, Startupbootcamp stopt, Conclusion vertrekt als hoofdsponsor FC Utrecht, BBTG neemt Bauhaus ArtiTech over en extra miljarden Defensie voor bescherming drones. Dat zijn de berichten in dit nieuwsoverzicht. Herstel ot-cyberincident duurt vaak weken Sans Institute concludeert in zijn State of ICS/OT Security Report dat detectie sneller dan ooit is, maar dat herstel traag, inconsistent en risicovol blijft. Meer dan 330 ics- en ot-securityprofessionals wereldwijd zijn ondervraagd over hoe industriële organisaties cyberincidenten detecteren, indammen en veilig herstellen in sectoren als energie, productie, chemie en transport. Bijna de helft van alle incidenten werd binnen 24 uur geïdentificeerd, maar bijna één op de vijf had meer dan een maand nodig om volledig te worden verholpen. ‘Organisaties signaleren problemen snel. De uitdaging zit hem echter in wat er gebeurt nadat de alarmbellen zijn gaan rinkelen. Veilig herstel in industriële omgevingen is complex en afhankelijk van geoefende procedures, gevalideerde toegangswegen en gecoördineerde besluitvorming. Zonder deze voorbereiding duurt herstel langer en groeit het risico’, aldus Sans Insitute. Geen Startupbootcamp meer in Nederland Startupbootcamp, de begeleider van Nederlandse startups, stopt in Nederland. Dat meldt RTL Z. Startupbootcamp werd vijftien jaar geleden opgericht door media- en techondernemers Ruud Hendriks en Patrick de Zeeuw. Het bedrijf selecteerde elk jaar een aantal veelbelovende Nederlandse startups die een beginkapitaal en begeleiding ontvingen. In ruil daarvoor stonden de startups 6 tot 8 procent van hun aandelen af. Startupbootcamp, dat ook in andere landen actief werd, liet zijn Nederlandse programma’s uitvoeren door zusterbedrijf A-ccelerator. Daarnaast was er een aparte poot Innoleaps om grote ondernemingen te adviseren over innovatie. De laatste tijd kwam de klad in de activiteiten. De verslechterende markt voor investeringen en innovatie en het vroege overlijden van medeoprichter De Zeeuw in 2022 zijn hier volgens het bedrijf de belangrijkste redenen voor. Het leidde recent tot het bankroet van A-ccelerator en Innoleaps en het besluit om te stoppen met Startupbootcamp. Wel blijven de bestaande aandelenbelangen beheerd worden, aldus RTL Z. Conclusion zwaait af als hoofdsponsor FC Utrecht It-dienstverlener Conclusion stopt na dit seizoen 2025/2026 na twee jaar als hoofdsponsor van FC Utrecht. Wel blijft de it-dienstverlener als sponsor betrokken bij de Utrechtse eredivisie-voetbalclub, maar dan in de rol van ‘official training partner’. De samenwerking richt zich op kennisdeling, digitale innovatie en de trainingsomgeving van de club. FC Utrecht gaat vanaf het seizoen 2026/2027 trainen op het zogeheten Conclusion Training Centrum. Conclusion, dat zijn hoofdkantoor nabij Stadion Galgenwaard heeft staan, zegt dat de doelstellingen van het hoofdsponsorschap op het gebied van naamsbekendheid, zichtbaarheid en zakelijke leads, binnen twee jaar zijn gehaald. Daarom is nu gekozen voor een andere invulling van de betrokkenheid met FC Utrecht. BBTG pikt Bauhaus ArtiTech op Building Beyond Technology Group (BBTG) blijft maar aankopen. Nu heeft Bauhaus ArtiTech uit Utrecht zich aangesloten bij de groep uit Leusden. Dit strategisch it-adviesbureau helpt klanten met digitale-transformatieprocessen. De komst van Bauhaus ArtiTech, dat onderdeel was van de it-groep 90North, sluit aan bij de ambitie van BBTG om het hele it-traject, van strategie tot implementatie en beheer, af te dekken. Achter de it-groep zit investeerder Icelake Capital. Eerder nam BBTG al Rubicon, Navara, Harvest, OGD en Infiniot over. Defensie steekt extra miljarden in drones-bestrijding Defensie gaat tussen de 1,5 en drie miljard euro extra investeren in de bestrijding van drones, laat demissionair staatssecretaris Gijs Tuinman in een brief aan de Tweede Kamer weten. Aanleiding zijn recente incidenten met drones in zowel Nederland als andere Navo-landen en het toenemende belang van onbemande systemen op slagvelden. Defensie wil onder meer extra antidrone-kanonsystemen aanschaffen evenals radarsystemen, onderscheppingsdrones en bestrijdingsmiddelen voor kleine drones. Ook marineschepen krijgen een betere bescherming. Begin dit jaar kondigde Defensie al aan de Skyranger 30 te kopen. Dat is een mobiel luchtverdedigingssysteem waarmee op korte afstand drones uit de lucht kunnen worden geschoten. Er worden 22 van zulke systemen aangeschaft, waarvan de eerste in 2028 moet worden geleverd.

De AI Coalitie 4 NL (AIC4NL) heeft een ai-investeringsagenda voor Nederland gepresenteerd. Volgens de coalitie is er vijf miljard euro aan gerichte investeringen nodig in de ai-infrastructuur, het opbouwen van een Nederlandse ai-industrie en de inzet van artificiële intelligence (ai) als versneller van grote transities op gebieden zoals energie, gezondheid, stikstof en voedsel. AIC4NL doet een oproep aan politiek en bedrijfsleven om samen de noodzakelijke investeringen te realiseren, zodat Nederland kan aansluiten bij de voorhoede van Europa en de slagkracht behoudt om een eigen ai-koers te bepalen. De organisatie spreekt van AI Fair Tech: verantwoorde ai, ontwikkeld en toegepast op basis van Europese waarden. De recent aangekondigde investering van tweehonderd miljoen in een nationale ai-fabriek in Groningen is een stap in de goede richting, maar er moet meer gebeuren, vindt AIC4NL. ‘Ai is een niet meer weg te denken systeemtechnologie met impact op alle aspecten van de maatschappij. Alhoewel dit in Nederland onderkend wordt, is er te weinig concrete actie en wordt er te weinig geïnvesteerd om daadwerkelijk met ai aan de slag te gaan. Nederland raakt hierdoor achter in Europees verband’, aldus Willem Jonker, bestuursvoorzitter van AIC4NL. Investeren Met de juiste inzet van kunstmatige intelligentie blijft de zorg betaalbaar, wordt het energiesysteem slimmer, verduurzaamt de voedselketen en wordt de veiligheid in Nederland vergroot, beweert het verbond. Om deze kansen te benutten komt AIC4NL met investeringsagenda gebaseerd op drie samenhangende pijlers, goed voor een totaal van vijf miljard euro aan investeringen: 1. Bouw een veilige en betrouwbare ai-infrastructuur Voor data, datadeling en rekencapaciteit: de basis voor innovatie, autonomie, veiligheid en privacy; 2. Ontwikkel een Nederlandse ai-industrie Zodat Nederland technologie kan ontwikkelen die voldoet aan Europese waarden, minder afhankelijk wordt van Big Tech en startups kunnen doorgroeien; 3. Versnel de ai-transitie in strategische sectoren. Met zogeheten AI Grand Challenges voor zorg, energie, agrifood, veiligheid/defensie en klimaat, aangevuld met een groot bij- en omscholingsprogramma. Intensieve samenwerking Volgens AIC4NL beschikt Nederland over de kennis, bedrijven en talenten om een sterke ai-natie te zijn. Maar om dit potentieel te benutten is intensieve samenwerking nodig, ondersteund door een duidelijke nationale regie en een Nederlands AI Pact waarin alle partijen zich committeren aan gezamenlijke doelen. Ook een goede aansluiting op Europese initiatieven, waaronder het AI Content Action Plan, is van groot belang om optimaal mee te kunnen doen in de Europese kopgroep. Daarmee ontstaat de basis voor een robuuste ai-positie voor Nederland, aldus het samenwerkingsverband. Het position paper met een ai-investeringsagenda voor Nederland is beschikbaar via: https://aic4nl.nl/over-ons/position-paper/. De aankondiging van de ai-investeringsagenda komt een dag nadat een andere groep experts/adviseurs met een Nationaal AI Deltaplan is gekomen. AIC4NL Begin dit jaar gingen de Nederlandse ai-gemeenschap AI Coalitie (NL AIC) en het publiek-private meerjarenprogramma AiNed op in een nieuwe organisatie: AI Coalitie 4 NL, afgekort tot AIC4NL. Met de bundeling hopen de partijen een impact te maken op een verantwoorde ontwikkeling en toepassing van ai in Nederland.Het in 2019 gestarte NL AIC was een initiatief van VNO-NCW, MKB-Nederland, het ministerie van EZK, TNO en bedrijven als Philips, Ahold Delhaize en IBM. Het samenwerkingsverband zette zich in om ai-ontwikkelingen in Nederland te versnellen en ai-initiatieven met elkaar te verbinden. AiNed, in 2021 opgericht, was een Nationaal Groeifonds-project datde ontwikkeling en toepassing van ai bij het Nederlandse bedrijfsleven en overhedenbevordert, bijvoorbeeld via financieringen. Ook pakt het knelpunten aan op het terrein van innovatie, kennisbasis, arbeidsmarkt, maatschappij en het delen van data.