computable

Airbus bereidt een migratie van missie-kritische applicaties voor naar een soevereine Europese cloud. Begin komend jaar moet het al tot een aanbesteding komen. De vliegtuigbouwer zit met veel gevoelige informatie die beter niet buiten Europa kan worden opgeslagen.Catherine Jestin, hoofd Digital bij Airbus, heeft dit verklaard aan de Britse it-publicatie The Register. Airbus gebruikt steeds meer software zoals SAP S/4HANA die via de cloud wordt aangeboden. Veel nieuwe functionaliteiten worden alleen maar op basis van een abonnement op een cloud-oplossing aangeboden en niet on-premise.Airbus wil behalve erp-applicaties ook systemen voor customer relationship management (crm), de besturing van de productie en het beheer van de product-levenscyclus in een Europese cloud onderbrengen. De contractwaarde is meer dan vijftig miljoen euro per jaar. Airbus vreest wel dat het nog niet zo gemakkelijk zal zijn om een geschikte cloudprovider uit de EU te vinden die aan zijn eisen voldoet. 

Transparantie als sleutel tot slimme en duurzame digitale infrastructuur OPINIE – De reacties op mijn eerdere opinie over het sentiment in de datacenterbranche laten zien dat de discussie leeft. Dat is niet iets om defensief op te reageren, maar juist een kans om de sector verder te brengen. De betrokkenheid die uit de reacties spreekt, bevestigt dat we samen het gesprek moeten voeren over transparantie, duurzaamheid en toekomstbestendige digitale infrastructuur. Datacenters zijn geen probleemsector — ze vormen de ruggengraat van onze samenleving. Laten we dat vooropstellen. Werk, onderwijs, zorg, overheid, innovatie en zelfs onze vrije tijd zijn afhankelijk van datacenters. Zonder datacenters geen digitale zorg, geen onderwijs op afstand, geen ai-modellen, geen moderne bedrijfsvoering. De feedback in de reacties (zie kader onderaan) maakt duidelijk dat veel professionals trots zijn op dit werk – en terecht. De sector verdient waardering. Maar waardering alleen is niet genoeg. Want met die cruciale rol komt ook verantwoordelijkheid. Slimmer Groei is onvermijdelijk, maar de manier van groeien moet veranderen. Als we doorgaan op de weg van de afgelopen tien jaar – vooral gericht op schaalvergroting – lopen we binnen enkele jaren tegen uitgeputte mogelijkheden aan: netcongestie; beperkte ruimte; stijgende energievraag; onzeker maatschappelijk draagvlak. De oplossing ligt niet in groter, maar in slimmer. Dat betekent: efficiëntere hardware, betere workload-sturing, integratie met warmtenetten, minder verspilling, modulair bouwen en continu inzicht in energiegedrag van systemen. Het recente ABN Amro-rapport bevestigt hetzelfde probleem: zonder cijfers blijft groene it een illusie. Bedrijven kunnen hun it niet verduurzamen omdat ze geen betrouwbare, gestandaardiseerde cijfers krijgen vanuit datacenters en cloudproviders, aldus de ABN Amro-analyse. In dat rapport wordt gesteld dat: meetmethodes sterk verschillen; dashboards ontbreken; verbruik vaak niet inzichtelijk is per workload of applicatie; en dat groene claims te vaak marketing zijn in plaats van meetbaar en verifieerbaar. De constatering van ABN Amro (‘zonder cijfers blijft groene it een illusie’) raakt de kern van mijn boodschap: transparantie begint bij de bron – bij de hardware, de servers, de koeling, de energieprofielen en de real-time data daarvan. Onzichtbaar De samenleving wil begrijpen wat datacenters doen – laten we dat mogelijk maken. Het is niet genoeg dat datacenters intern weten hoe efficiënt ze zijn. Ook lokale overheden, burgers en klanten moeten dat kunnen begrijpen. Want het maatschappelijk draagvlak staat onder druk, en dat heeft de sector deels aan zichzelf te wijten. Niet omdat datacenters slecht zijn, maar omdat ze onzichtbaar zijn. En wat onzichtbaar is, wordt gewantrouwd. Door open data, auditbare rapportages en eenvoudige dashboards ontstaat een totaal ander gesprek: van ‘Wat kost dit ons?’ naar ‘Wat levert dit ons op?’. Conservatisme blokkeert innovatie – maar de transitie dwingt beweging af. Veel datacenters zijn technisch zeer capabel maar organisatorisch te voorzichtig.Nieuwe concepten als: modulaire datacenters; restwarmte-levering; AI-gedreven koeloptimalisatie; transparante energie-dashboards; en server-efficiëntiemetrieken (zoals server idle coefficient) zijn geen toekomstmuziek. Ze bestaan al, maar worden nog te weinig toegepast. Net zoals ABN AMRO stelt dat groene IT niet kan zonder meetdata, geldt voor datacenters dat duurzame groei niet kan zonder radicale transparantie. De digitale infrastructuur wordt steeds belangrijker in ons dagelijks leven. Daardoor wordt de maatschappelijke verwachting ook groter.Dat vraagt om een nieuw sociaal contract tussen de sector en de samenleving: erkennen dat de fysieke impact groeit; verantwoorden wat er gebeurt; verbeteren waar het kan; delen hoe die verbeteringen bijdragen aan energie, kosten en duurzaamheid. Kruispunt Het begint en eindigt bij data. Zowel de reacties op mijn eerdere artikel als het ABN AMRO-rapport laten zien dat iedereen uiteindelijk naar hetzelfde zoekt: betrouwbare, vergelijkbare en realtime cijfers. De sector staat op een kruispunt. Kiezen we voor openheid, innovatie en samenwerking? Of houden we vast aan oude patronen, met groeiende weerstand als gevolg? Ik ben ervan overtuigd dat de sector de juiste keuze gaat maken. Maar het begint wel bij de bron: de data, de transparantie, en de bereidheid om te laten zien wat er écht gebeurt. Marco Verzijl, medeoprichter Stichting Save Energy Foundation Samenvatting van de vier reactiesOp de eerste opiniebijdrage van Marco Verzijl, ‘Datacenterbranche heeft sentiment tegen zichzelf gekeerd‘, kwamen vier reacties (waarvan twee van dezelfde reageerder: 1 en 4). Hieronder een samenvatting.1. Kritiek op de Stichting en onafhankelijkheidDe eerste reageerder stelt dat Stichting Save Energy Foundationvan Marco Verzijl zichzelf als normsteller positioneert en daarmee een eigen niche creëert, wat vragen oproept over belangenverstrengeling en onafhankelijkheid. Volgens hem moet eerst helder zijn wie de regels maakt en waarom. Daarnaast vindt hij dat het narratief van “onbegrepen energieslurpers” voorbijgaat aan het feit dat elektrische auto’s op macroniveau meer vermogen vragen dan datacenters. Hij stelt dat netcongestie niet wordt opgelost met pue-optimalisatie en dat maatschappelijke legitimiteit via andere mechanismen loopt dan via een stichting.2. Reflectie op energie, pue en hypocrisie rond datacentersDe tweede reageerder erkent dat de discussie over it-energiegebruik al lang gaande is en dat Nederlandse datacenters vergelijkbare pue’s hebben als die in de VS. Hij vindt het daarom hypocriet om wel tegen datacenters te zijn maar niet de achterliggende oorzaken (zoals groeiend it-gebruik) te willen aanpakken. Daarnaast trekt hij de parallel met politiek: roepen om ‘groen zijn’ zonder meetbaarheid leidt tot inconsequent beleid.3. Sector verdedigt bestaande rapportage, transparantie en prestatiesDe derde reageerder stelt dat de opinie van Verzijl foutieve aannames bevat. Volgens hem rapporteert de Nederlandse datacentersector al meer dan twintig jaar verplicht en transparant via MJA, EED, Omgevingsdiensten en CBS-cijfers. De sector zou bovendien actief samenwerken met netbeheerders, warmtenetten en overheden, en al jaren in de kopgroep van best presterende sectoren zitten. Hij benadrukt dat er jaarlijks open dialoog is via duurzaamheidsevenementen.4. Terugkerende zorgen over hyperscalers en energie-infrastructuurDe vierde reageerder legt de nadruk op het effect van hyperscalers die >100 MW verbruiken en lokaal de infrastructuur kunnen domineren, zoals in Dronten. Hij betoogt dat het debat over datacenters terecht gevoerd wordt. Daarnaast stelt hij dat modellen (zoals van het CPB of de server idle coefficient) soms overschat worden in hun impact op werkelijke energieverbruiken. Hij wijst erop dat een groot deel van het energieverbruik juist zit in langdurige data-opslag (retentie), waarbij tape-opslag opnieuw aantrekkelijk wordt door zijn lage idle-consumptie.

De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) zit op de goede weg met de heroriëntatie van het project Doorontwikkelen Applicatielandschap Bekostiging (DAB). Na bijna vijf jaar van harde kritiek breekt er nu eindelijk licht door bij het vernieuwen van de applicaties voor de bekostiging van onderwijsinstellingen.  Dit blijkt uit een nieuw rapport van het Adviescollege ICT-toetsing (AcICT) die het DAB-project al geruime tijd ‘kritisch begeleidt’ en sinds 2021 maant tot een andere aanpak. Het oordeel is voor het eerst sinds het begin van dit project minder negatief. Maar AcICT blijft kritisch. DUO moet de valkuilen van het verleden zien te vermijden: het architectuurproces dient te worden verbeterd. Ook is het hard nodig om te blijven sturen op de verbeterde uitvoering van de nieuwe aanpak.  Vernietigend oordeel In 2021 had BIT als voorganger van AcICT ronduit vernietigend geoordeeld over de wijze waarop DUO dit project wilde aanpakken. Maar de uitvoeringsorganisatie wilde lange tijd niets weten van een pauze, herontwerp en een nieuwe aanpak. In 2023 luidde de conclusie van BIT dat de voortgang minimaal was. DUO kreeg het advies radicaal te stoppen met de toen gekozen opzet. In augustus 2024 werd eindelijk besloten afscheid genomen van eerdere technologieën zoals Blueriq.  Ondanks herhaalde waarschuwingen van AcICT en diens voorganger BIT had DUO heel lang vastgehouden aan Blueriq; een strategische fout waardoor vertraging en kosten opliepen. AcICT achtte dit platform van TSS ongeschikt voor de modernisering van de systemen ter bekostiging van het onderwijs. Na veel dralen en vervanging van twee directieleden die de adviezen van AcICT in de wind sloegen, koos DUO voor nieuwbouw met Java als programmeertaal. ALEF (Agile Law Execution Factory van de Belastingdienst) werd gebruikt om berekeningen en regels voor bekostiging van onderwijsinstellingen te automatiseren en te standaardiseren. Veel vertraging Afgelopen juni werd ook de heroriëntatie op de aanpak met veel vertraging afgerond. DUO koos voor een nieuwe aanpak met een stapsgewijze vervanging, aandacht voor continuïteit, het sturen op mijlpalen als onderdeel van regulier lifecycle-management en een andere technologie.  Deze week concludeert het Adviescollege dat de aanpak fors is verbeterd en tot een beheersbaarder traject leidt. De succesvolle uitvoering van de nieuwe aanpak is nog wel kwetsbaar: beheersing van de realisatie staat onder druk doordat de nieuwe werkwijze nog moet worden ingebed in de organisatie.  In ieder geval zijn de volgende stappen nodig: Zorg dat op de sleutelposities die nu door externe krachten worden ingevuld interne medewerkers komen. Die interne medewerkers moeten voldoende zijn toegerust met inhoudelijke deskundigheid en over voldoende kritisch vermogen beschikken. Verbeter de risicobeheersing op portfolio- en projectniveau; zorg dat tijdslijnen bekend zijn zodat er gestuurd kan worden op de tijdigheid en de kwaliteit van de op te leveren producten.  Zorg bovendien dat risico’s en gekozen maatregelen specifiek gemaakt worden, zodat er beter inzicht is in de daadwerkelijke risico’s en de uitvoering van maatregelen.  Een ander zwak punt is het architectuurproces. De onderhoudbaarheid van het toekomstig landschap wordt bemoeilijkt door een gebrekkige opzet daarvan. Een passende architectuur biedt structuur en is de drager van systeemkwaliteiten als schaalbaarheid, aanpasbaarheid en beveiliging. Het proces om tot die architectuur te komen moet daarom worden verbeterd.  Aanbevelingen Het Adviescollege beveelt de volgende stappen aan:  Verbeter de beschrijving van de huidige en beoogde werking van het landschap als geheel. Beschrijf ook hoe het landschap eruit zou moeten zien bij het bereiken van belangrijke mijlpalen uit het portfolio.  Organiseer voldoende tegengeluid en bevraag elkaar op de eisen en de oplossingen. Beslis samen wat de simpelste oplossing is en definieer op basis daarvan een minimale versie waarmee valt te testen of het idee levensvatbaar is. Bepaal vervolgens mogelijk toekomstige groeipaden.  Zorg dat discussies over belangrijke architectuurkeuzes voldoende op inhoud gevoerd kunnen worden en dat de impact op de applicatieontwikkeling, onderhoudbaarheid en functionaliteit daarbij goed afgewogen wordt.  Breng, als er geen overeenstemming is over de strijdige standpunten, de discussie op directieniveau.  Draai de risicovolle keuze om een eigen generator te bouwen terug.  Start met het gebruik van de ALEF-generator van de Belastingdienst. ALEF is een rekenservice die wetten en beleidsregels omzet naar uitvoerbare code.  Maak afspraken over ondersteuning en productontwikkeling van het ontwikkelhulpmiddel ALEF met de Belastingdienst.  Overweeg verschillende alternatieven als standaardgebruik van ALEF niet mogelijk blijkt.  Overweeg doorontwikkeling of uitbreiding van de generator pas wanneer voldoende ervaring is opgebouwd met het inpassen van ALEF, om bijvoorbeeld terugkerend handmatig en/of risicovol werk te voorkomen.  Versimpel de architectuur van DAM voordat de eerste diensten aansluiten; zorg voor een eenduidige koppeling naar aansluitende applicaties. Stel zaakgericht werken uit totdat duidelijk is of – en hoe – de deelprocessen van Bekostiging dit willen inzetten.  AcICT heeft altijd benadrukt dat de echte bottleneck bij DUO niet de technologie, maar de organisatiecultuur is. Aanvankelijk dacht DUO deze klus waarmee in 2021 was begonnen in 2,5 jaar te kunnen klaren. Inmiddels geldt als einddatum 2032. 

Forse investering ASM in Almere, Colaers directeur Cegeka Nederland, De la Haije volgt Vreugdenhil op bij Zig Software, DNA Services scoort bij Horizon Natuurvoeding en neemt Weegbaas helemaal over en ThePhoneLab opent Eindhovense vestiging. Dit zijn de onderwerpen in dit nieuwsoverzicht. ASM breidt uit in Almere ASM International kondigt aan te investeren in een nieuwe faciliteit in Almere ter ondersteuning van toekomstige groei. Het complex omvat straks het nieuwe hoofdkantoor, een r&d-centrum, een trainingscentrum en een deel van de productontwikkelingsactiviteiten van de chipmachine-maker. In de komende jaren verwacht ASM, dat al 23 jaar is gevestigd in de stad in Flevoland, enkele honderden miljoenen euro’s te investeren in dit project. De investering past bij de strategie om tegen 2030 ruim 5,7 miljard euro omzet te behalen. Het nieuwe hoofdkantoorcomplex komt te staan in het Weerwater Southside-gebied van Almere. De bouw ervan past bij de ambitie van de stad om een hightechcampus te creëren. Het is een van de grootste economische investeringen in de geschiedenis van Flevoland. Zander Colaers nieuwe directeur Cegeka Nederland Zander Colaers is aangesteld als nieuwe managing director van Cegeka Nederland. Daarnaast treedt hij toe tot het directieteam van de Cegeka Groep. Colaers volgt Jan Willem Voorink op die na ruim een jaar na zijn benoeming in september 2024 alweer weggaat. Zijn vertrek van Voorink is in onderling overleg tot stand gekomen. Onder leiding van Colaers wil Cegeka de van de Nederlandse organisatie zien te versnellen en de samenwerking met de internationale Cegeka Groep versterken. Cegeka Nederland telt vijf vestigingen en ruim 1.400 medewerkers. Voor Cegeka is Colaers geen onbekende. Tussen 2008 en 2022 was hij actief binnen het it-bedrijf, waar hij verschillende managementfuncties vervulde. Zo werd hij in 2016 al eens directeur van Cegeka Nederland en speelde hij een belangrijke rol bij de overname en integratie van KPN Consulting in 2020. In 2022 maakte hij de overstap naar Ordina, waar hij onder meer actief was als onderdirecteur. Wisseling van de wacht bij Zig Software Een andere oud-directeur van Cegeka Nederland, Anton Vreugdenhil, vertrekt bij Zig Software. Zijn rol als algemeen directeur bij deze leverancier van software voor de corporatie- en vastgoedsector wordt per 2 januari 2026 overgenomen door Andrew De la Haije, recent managing partner bij it-adviesbureau Eraneos.   Vreugdenhil stopte in juni 2014 als algemeen directeur bij Cegeka Nederland om leiding te geven aan het onderdeel dat woningbouwsoftware leverde. Dat werd uitgebouwd tot Cres (Cegeka Real Estate Solutions) en in september 2023 verkocht aan Main Capital. De investeerder bracht deze tak onder bij een andere participatie, Zig Software. Vreugdenhil werd er benoemd tot algemeen directeur en geeft nu het stokje door aan De La Haije. DNA Services beheert it bij Horizon Natuurvoeding en koopt restant belang Weegbaas DNA Services is geselecteerd als it-partner voor Horizon Natuurvoeding uit IJsselstein, een producent van biologische notenpasta‘s en verpakte noten & zuidvruchten en stropen. De it-dienstverlener uit Hendrik-Ido-Ambacht neemt het it-beheer over, inclusief security-oplossingen. Vanwege de groei en professionalisering was er bij Horizon Natuurvoeding behoefte aan een it-partner met aantoonbare referenties binnen voedsel-, productie- en handelsbedrijven. Het it-bedrijf liet recent ook al weten alle aandelen vanWeegbaas te hebben overgenomen. Dit bedrijf uit Veenendaal levert weegoplossingen in de cloud en specifieke hardware voor de voedingsindustrie, met name slachterijen, slagers en de groothandel. DNA Services nam Weegbaas al over in juni 2024 maar meldt nu ook de resterende aandelen van oprichter André Meerkerk te hebben gekocht. Die keert terug naar zijn roots als procesconsultant en gaat starten met projecten binnen de agri-food sector en circulaire landbouw. Eindhoven krijgt zijn ThePhoneLab-vestiging ThePhoneLab heeft zijn zestiende vestiging geopend in Eindhoven. Hoewel er nog geen vestiging was, stond de stad al in de landelijke top zes wat betreft websitebezoekers van de reparatiespecialist. Met de nieuwe winkel in Eindhoven zet het bedrijf een belangrijke stap in de Brabantse expansie, na eerdere vestigingen in Breda en Tilburg. Volgens oprichter Boris Blijham wordt 2026 een cruciaal jaar voor de reparatiebranche. ‘We zien een consolidatieslag: veel kleine reparateurs stoppen, omdat het steeds moeilijker wordt om alle kennis, onderdelen en innovaties bij te houden. Tegelijkertijd groeit de vraag naar reparaties door meer apparaten, langer gebruik van apparaten en de toenemende afhankelijkheid van technologie.’ De komende wetgeving rond ‘Right to Repair’, die vanaf 1 januari ingaat, versterkt deze trend. Fabrikanten worden verplicht onderdelen beschikbaar te maken, waardoor reparaties toegankelijker worden. ‘Dat betekent meer reparaties en dus een grotere rol voor gespecialiseerde partijen zoals ThePhoneLab’, aldus Blijham.

Nederlandse pensioenfondsen, verzekeraars en beleggingsinstellingen beleggen meer dan tweehonderd miljard euro in aandelen van techbedrijven, waarvan een belangrijk deel in Amerikaanse techreuzen. Dat is twee keer zoveel als in 2020. Deze grote blootstelling maakt ze kwetsbaar voor koersschommelingen, zeker nu er steeds vaker wordt gewaarschuwd voor de hoge waardering van de volatiele techaandelen. Dat blijkt uit een analyse van DNB. De laatste jaren zijn techbedrijven, mede door de opkomst van artificiële intelligence (ai), enorm gegroeid. De zeven grootste Amerikaanse techbedrijven – Alphabet, Amazon, Apple, Meta, Microsoft, NVIDIA en Tesla – vertegenwoordigen een enorme beurswaarde: 24 procent van de waarde in de MSCI World Index, een wereldwijde aandelenindex, waar veel grote bedrijven in zijn opgenomen. De aandelen van deze ‘Magnificent Seven’ zijn ook bij Nederlandse financiële instellingen populair. In totaal beleggen zij bijna 95 miljard euro in deze zeven bedrijven. Steeds vaker wordt gewaarschuwd voor de hoge waarderingen van techaandelen en de kans op een abrupte correctie. De waarde van techaandelen is sterk afhankelijk van onzekere toekomstige winsten. Er zijn groeiende zorgen over de mate waarin deze ook gerealiseerd zullen worden. Ook kunnen de koersen sterk beïnvloed worden door monetaire beleidsrentes. Daarnaast zijn de aandelen erg gevoelig voor de impact van onder meer geopolitieke fragmentatie, innovatie, nieuwe regelgeving en antitrustzaken. Niet alleen DNB en andere toezichthouders uiten hun zorgen, ook op financiële markten is er bezorgdheid dat de bedrijven te veel investeren in ai. Daarnaast zijn er zorgen over de groeiende financiële verwevenheid in het ai-ecosysteem, waardoor problemen bij het ene bedrijf, makkelijk kunnen overslaan op andere.

De overname van it-dienstverlener Solvinity door Kyndryl kan wel degelijk leiden tot het weglekken van persoonsgegevens en andere kritieke overheidsinformatie naar Amerikaanse partijen. Solvinity, dat het platform voor DigiD levert, valt dan onder de reikwijdte van Amerikaanse wetgeving die autoriteiten in de VS toegang biedt tot de gegevens die door Solvinity in opdracht van de Staat worden verwerkt. Dit blijkt uit antwoorden van staatssecretaris Eddie van Marum (BBB, verantwoordelijk voor digitalisering) op Kamervragen van Barbara Kathmann (GroenLinks-PvdA). Daarmee herroept hij uitspraken die eind november zijn gedaan bij WNL op zondag. Van Marum zei toen dat DigiD ‘Nederlands blijft’ en dat Solvinity ‘geen toegang heeft’ tot DigiD. Dat werd later tegengesproken door experts en onderzoeksjournalisten zoals die van Follow the Money. De omstreden overname door het Amerikaanse Kyndryl betekent een potentieel lek, geeft Van Marum toe. ‘In ieder geval in theorie,’ probeert hij het gevaar in de Kamerbrief te bagatelliseren. Maar bagatelliseren wordt moeilijk, nu de Tweede Kamer zich volop op deze kwestie heeft gestort. D66 en CDA willen eind januari een hele serie overleggen, ook met Solvinity, Kyndryl en Logius, om op dit punt de onderste steen boven water te krijgen. Ook Van Marum zal zich moeten verantwoorden.  Amerikaanse Cloud Act Volgens hem maakt de mogelijke overname van Solvinity door Kyndryl geen verschil met betrekking tot het risico dat data mogelijk worden opgevraagd door Amerikaanse autoriteiten. Want voor enkele departementen levert Solvinity toegang tot de genoemde platform-as-a-service (paas)-diensten op Microsoft Azure. Bij gebruik van dit soort clouddiensten bestaat er vrijwel altijd een risico dat een beroep wordt gedaan op wetgeving zoals de Amerikaanse Cloud Act, aldus de staatssecretaris.  Zelfs wanneer data zich buiten de VS bevinden, kunnen Amerikaanse autoriteiten toegang eisen, zolang ze onder beheer staan van een Amerikaans bedrijf zoals Kyndryl. Dat raakt direct aan de digitale autonomie van Nederland. Ook de veiligheid van persoonsgegevens van miljoenen burgers is in het geding. Geen pogingen Verder blijkt dat Solvinity al in maart van dit jaar de directeur van Logius heeft ingeseind dat het bedrijf naar een nieuwe eigenaar zocht. Twee maanden later mocht hij deze informatie delen met het ministerie van BZK. In november werd bekend dat het om het Amerikaanse Kyndryl ging. Kamerleden zullen willen weten waarom het ministerie al die tijd geen pogingen ondernam om Solvinity in Europese handen te houden.  De landsadvocaat onderzoekt of in de lopende contracten met Solvinity een ontbindende voorwaarde opgenomen in het geval het bedrijf wordt overgenomen door een bedrijf dat onder niet-Europese surveillancewetgeving valt. Op dit moment worden verschillende contracten beoordeeld. De landsadvocaat bekijkt ook of er andere mogelijkheden zijn om de contracten met Solvinity te ontbinden, als inderdaad blijkt dat door de Amerikaanse overname de vertrouwelijkheid en veiligheid van kritieke overheidsinformatie in het geding komt. De Algemene Rijksvoorwaarden bij it-overeenkomsten 2022 biedt mogelijkheden als er sprake is van een ingrijpende wijziging in de zeggenschap, bijvoorbeeld bij een overname.

De Chinese human resources (hr)-medewerker die in opdracht van voormalig ceo Zhang Xuezheng (bijnaam Wing) bijna het hele management van Nexperia Nijmegen de laan uitstuurde, is terecht op non-actief gesteld. De kantonrechter in Arnhem heeft deze functionaris die de schorsing aan vocht, in het ongelijk gesteld. Het beeld dat binnen Nexperia Nijmegen over deze Chinees is ontstaan als de handlanger van Wing, alsmede het feit dat hij slaafs al diens opdrachten uitvoerde, heeft binnen de Nijmeegse chipfabrikant voor ‘zeer veel onrust’ gezorgd. De rechter laat in zijn oordeel meewegen dat bij Nexperia sprake is van een ‘extreem bijzondere situatie’. Begin september schorste de Ondernemingskamer Wing als ceo en bestuurder van Nexperia, omdat hij roekeloos gedrag vertoonde en in strijd handelde met de belangen van Nexperia Europa. Mensen die tegengas gaven, konden meteen vertrekken. Karremans Een dag voor het besluit van de Ondernemingskamer had minister Vincent Karremans (Economische Zaken) al bij het bedrijf ingegrepen door tijdelijk de controle over te nemen. En nadien ontstond onrust op de internationale markt. Afnemers werden bang, zeker toen China tegenmaatregelen nam die (tijdelijk) de leveringsketen verstoorden. De relatie tussen Nederland en China raakte op een dieptepunt. En binnen Nexperia liepen de spanningen tussen de Europese vestigingen en die in China hoog op. Nog steeds zijn er twee kampen die nauwelijks met elkaar communiceren. Gelet op de crisis waarin Nexperia verkeert, vindt de rechter de schorsing van de Chinese personeelszaken-man terecht. Belangrijk is om rust rond het chipbedrijf te krijgen, zowel intern als extern. Ook deelt hij het argument van Nexperia Nijmegen om de hele kring rond Wing, althans mensen die met hem samenwerkten of voor hem werkten, in elk geval voorlopig buitenspel te zetten. Vooral de Chinese hr-medewerker is op zijn zachtst gezegd weinig geliefd in Nijmegen. Hij danste te veel naar de pijpen van Wing. Van discriminatie zoals de advocaten van de HR-man beweren, is volgens de rechtbank niets gebleken. Bovendien hebben ook twee Nederlandse ‘getrouwen’ van Wing het veld moeten ruimen. Loopjongen? Terugkeer van de Chinese hr-man zou binnen en buiten Nexperia de indruk kunnen wekken dat Wing via hem zijn stem weer kan laten horen binnen Nexperia. Ook al zou die indruk onterecht zijn, de rechter denkt dat zo mede het hoofd kan worden geboden aan de storm waarin Nexperia zich bevindt. Meer onrust kan de chipmaker er niet bij hebben. De rechter laat zich niet uit over de vraag of de hr-man een vazal, vertrouweling, rechterhand, loopjongen dan wel een spreekbuis van Wing was. Feit is dat hij betrokken was bij een beslissing die de Amsterdamse Ondernemingskamer zeer kwalijk acht; het aanzeggen van het ontslag afgelopen september van zo’n beetje het hele management team (clo, cfo en coo). Volgens de rechter trad de man daarbij buiten zijn rol als vertaler (Wing spreekt nauwelijks Engels) en spreekbuis. De hr-man was intensief betrokken bij deze voor Nexperia zeer ingrijpende (voorgenomen) bijltjesdag. De rechter neemt het hem kwalijk dat hij zich niet heeft uitgesproken tegen deze beslissing van Wing. En dat terwijl op hem als werknemer ook een zelfstandige verantwoordelijkheid rust om beslissingen die je om wat voor reden dan ook moet uitvoeren, niet uit te voeren als dat evident in strijd is met het bedrijfsbelang. Op z’n minst had de hr-man daar kritische vragen over moeten stellen, aldus de rechter.

COLUMN – Waarom brak er vorige week geen volksopstand uit? Ons hele stroomnetwerk zit vol, maar datacentra blijven als paardenbloemen uit de grond schieten. Ze verbruiken inmiddels bijna vijf procent van de stroom – en dit gaat richting de tien tot vijftien procent. Als we te veel boeren hebben, blokkeren we de A4. Als we te veel immigranten, veranderen we in agressieve nazi’s. Maar nu er veel te veel datacentra komen, houden we onze mond. Is het omdat we het niet snappen? Denken we dat het wel meevalt? Of denken we: als ict een probleem heeft, dan zal ict het ook wel oplossen? We zijn juist bang dat we gekke henkie zijn en meer doen dan andere landen Het sociaal experiment van sociale media hebben we ook al door onze vingers laten glippen. De halve jeugd zit bij de ggz of thuis met een burn-out; welke rol sociale media daarin spelen, weten we niet precies. Sterker, we onderzoeken het niet eens. Kan het zo zijn dat we in nieuwe ontwikkelingen alleen maar de voordelen willen zien? Of geloven we de grote beloften te graag? Boomer Ik denk dat we bang zijn om achter te lopen. Je wilt natuurlijk niet die trage boomer zijn die alles tegenhoudt. Gek genoeg zijn we wat betreft klimaatbeleid helemaal niet bang om achter te lopen. Daar zijn we juist bang dat we gekke henkie zijn en meer doen dan andere landen. Vandaar dat ik de volgende oplossing heb bedacht: wat als we deze twee nu eens combineren? Dat we net zo hard van stapel lopen met het klimaatbeleid en de energietransitie als met de datacentra. We zouden dan nog veel meer datacentra kunnen neerzetten dan we nu al doen. En als dit niet werkt, dan moeten we toch met z’n allen, al zwaaiend met Nederlandse vlaggen, de A4 maar blokkeren. Het liefst met een trekker. Jacob Spoelstra is columnist/stand-upcomedian. Kijk hier voor meer informatie.

FNV ICT, CNV en De Unie willen weten wat de gemiddelde loonontwikkeling is in de ict-sector. Daarvoor zijn de vakbonden een onderzoek gestart naar de salarissen in de ict van de afgelopen tien jaar. Ook willen ze achterhalen of er een loonkloof bestaat tussen mannelijke en vrouwelijke ict’ers. Elke ict-professional kan meedoen aan de enquête, ook niet-leden. De bonden krijgen ict-sector-breed signalen van medewerkers die ontevreden zijn over hun salarisontwikkeling. ‘We weten als vakbonden dat medewerkers bij ict-bedrijven vaak zelf over hun salaris moeten onderhandelen. Maar we hebben geen precies beeld van wat dat in de praktijk heeft opgeleverd’, zegt FNV-bestuurder Ger Klinkenberg, initiatiefnemer van het onderzoek. Met de gegevens van dit onderzoek willen FNV ICT, CNV en De Unie inzichtelijk maken wat er nu écht met de koopkracht ict’ers is gebeurd de laatste tien jaar. ‘Zijn er verschillen in loonontwikkeling tussen ict-bedrijven en houdt die ontwikkeling gelijke tred met andere sectoren, of anders met de inflatie of de lonen in Nederland?’ Hoe staat het met het uurloon en wat is het verschil tussen beloning van mannen en vrouwen in de ict? Dat zijn de vragen die we willen beantwoorden met het onderzoek’, aldus Klinkenberg. Het onderzoek loopt tot en met 4 januari 2026. Meedoen kan via deze link. Scheve salarisgebouwen De ict-sector kent weinig cao’s. Volgens de FNV-bestuurder moeten medewerkers zelf hun salarisonderhandelingen voeren ‘Dat leidt vaak tot scheve salarisgebouwen. Ict’ers die al lange tijd dezelfde baan hebben, krijgen dan hooguit een inflatiecorrectie. Echte salarisverhoging krijg je doorgaans alleen als je naar een andere functie promoveert.’ Vooral bij de grote bedrijven is de gemiddelde loonontwikkeling huilen met de pet op. Soms hebben ondernemingsraden er nog een positieve invloed op, aldus Klinkenberg. ‘Werkgevers vergeten nog wel eens dat een evenwichtig loongebouw een positieve invloed heeft op de sfeer in het bedrijf én op het binnenhalen van, moeilijk te verkrijgen, personeel.’ Aan het ‘Onderzoek bruto salaris ontwikkeling in de ICT 10 jaar terug’ kan anoniem worden deelgenomen. De uitkomsten worden gedeeld met de deelnemers. Ook zullen de bonden de resultaten meenemen in gesprekken met werkgevers in de ict. 

DutchStartup.ai gaat vandaag live. Het platform brengt Nederlandse ai-startups samen op één plek en vergroot de vindbaarheid voor investeerders, talent en samenwerkingspartners. De ambitie is om ‘Dutch ai’ eind 2027 wereldwijd herkenbaar neer te zetten. Ook werd bekend dat Amsterdam alweer zijn vierde startup-hub krijgt. DutchStartup.ai is gebouwd om lacunes te vullen. Wat tot nog ontbrak is verbinding, kapitaal en zichtbaarheid. Nederland heeft wel de kennis en de infrastructuur. Recente initiatieven, zoals het Nationaal AI Deltaplan, hebben daarop gewezen. ROM-Nederland, een samenwerkingsverband van regionale ontwikkelingsmaatschappijen, komt aan boord als ‘founding partner’. DutchStartup.ai brengt nu al meer dan 350 Nederlandse ai-startups en hun 1200 oprichters samen. Max Pinas en Willem Blom, oprichters van het platform, roepen bedrijven, investeerders en organisaties op om het initiatief te ondersteunen. ‘De fundering staat. Nu is het moment om samen te bouwen aan hét knooppunt voor Nederlandse ai.’ Overigens krijgt Amsterdam binnenkort de vierde nieuwe startup-hub in een jaar binnen haar grenzen. De Zweedse Norrsken Foundation, waarachter Klarna-medeoprichter Niklas Adalberth zit, opent een bedrijvencentrum met plek voor duizend technies in de hoofdstedelijke Van Gendt Hallen. Eerder werden al drie andere hubs aangekondigd gericht op ai: van Techleap, Deeploy en de VU Campus. Tech-investeerder Prosus opende onlangs het Ai House Amsterdam, waar het onder andere samenwerkt met Antler, een internationale durfinvesteerder in jonge startups.

Bestuurders van Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen zijn optimistischer dan vorig jaar over hun eigen bedrijf. Ziet 92 procent 2026 zonnig in, vorig jaar geleden was dat 85 procent.  Dit blijkt uit het jaarlijkse onderzoek van ING naar de strategische prioriteiten van het grootbedrijf. Maar er zijn ook bedenkingen. Boven aan de lijst van zorgen staat het toenemende gebruik van artificiële intelligentie (ai), gevolgd door personeelstekorten en voldoende kunnen investeren in digitalisering. Om talent te behouden, wordt ingezet op carrièremogelijkheden, aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden en ondersteuning bij werk-privébalans. Tempo Nederlandse topbestuurders zetten in 2026 vol in op versnelling van ai-toepassingen, naast innovatie op cybersecurity en technologische doorontwikkeling van producten en diensten. Negentig procent van de ondervraagden voert het tempo op. De opkomst van ai heeft een grote impact op het bedrijfsleven. Het leidt tot meer investeringen en het aantrekken van talent voor nieuw ontstane functies, terwijl andere functies vervallen. Een krappe tweede derde van de bestuurders ziet nu al sterke invloed op de bedrijfsprocessen. Ruim tachtig procent verwacht bovendien grote invloed op het verdienmodel van de onderneming. Investeringen in ai hebben dan ook een hoge prioriteit: in it-infrastructuur, zoals cloud en datacenters maar ook in operationele efficiëntie en data-analyse. Bijna driekwart van de managers denkt deze investeringen binnen twee jaar terug te verdienen. Komend jaar ligt de strategische focus op drie punten: het financieren van ai-initiatieven (56%), het aantrekken van personeel voor nieuwe functies (48%) en het doen van overnames om technologische capaciteiten te versterken (39%). In toenemend aantal topbestuurders verwacht dat ai functies gaat vervangen. Een kwart verwacht dat dit ‘zeker’ zal gebeuren, waar dat de afgelopen twee jaren negentien en zes procent was. De gemiddelde verwachting is dat een kwart van de functies in huidige vorm verandert. Alle ai-typen hebben impact, met ‘machine learning’ (voorspellende modellen) als belangrijkste, gevolgd door ai voor data-analyse en business intelligence, daarna robotic process automation (intelligente automatisering) en generatieve ai (tekst, beeld, content). De grootste verandering wordt binnen de it-afdeling verwacht, gevolgd door r&d en sales. ING heeft dit onderzoek afgelopen november onder 261 bestuurders op C-niveau laten uitvoeren door onafhankelijk onderzoeksbureau Toluna (voorheen MetrixLab).

Microsoft doet zowaar ook aan prijsverlagingen. Voordat per 1 juli 2026 de prijzen van de meeste Microsoft 365-abonnementen wereldwijd stijgen, soms tot wel 33 procent, komt er een valuta-aanpassing die voor Europese enterprise-cloud klanten gunstig kan uitpakken.  Afgelopen donderdag kondigde Microsoft een correctie aan van een verhoging uit 2024 die destijds was doorgevoerd vanwege een daling van de euro ten opzichte van de dollar. Nu de euro is gestegen, kan de facturatie in die valuta per 1 februari aanstaande met 7,4 procent omlaag voor een deel van de Microsoft Commercial Cloud-diensten. Hieronder vallen ‘enterprise grade’ cloud-contracten zoals M365.  Volgens Microsoft maakt deze aanpassing deel uit van een bredere valuta-harmonisatie, bedoeld om prijsverschillen tussen regio’s te verkleinen. De tarieven voor on-premises software vallen hier buiten, evenals Azure-diensten in het kader van de Microsoft Customer Agreement (MCA). Maar in dollars gerekend gaat Microsoft volgend jaar onverdroten verder met het verhogen van de prijzen van zijn Microsoft 365-abonnementen. De afgelopen jaren heeft de leverancier al regelmatig de prijzen van de M365-abonnementen verhoogd, vaak onder het mom van ‘vereenvoudiging’ of uitbreidingen in de suites.  Volgens licentie-adviesbureau BeSharp Experts zijn zakelijke klanten de laatste drie jaar structureel meer gaan betalen. Managing partner Kevin Pastor ziet over deze periode in dollars gemeten een cumulatieve stijging (totaal van alle stijgingen samen) van 15 tot 25 procent. M365 E3, een veel gebruikt cloudproduct werd 23 procent duurder. 

Liefst vijfhonderd onnodig ingewikkelde regels worden vereenvoudigd. In de drie maanden dat de verschillende ministeries hiermee bezig zijn, is van 218 bestaande regels al zeker dat het kabinet daarmee aan de slag gaat.  Minister Vincent Karremans (Economische Zaken) heeft goede hoop dat voor de zomer van 2026 kan worden begonnen met het schrappen of verminderen van de druk van vijfhonderd regels. Zo blijkt uit een Kamerbrief.  Verschillende manieren dienen zich aan voor het reduceren van de regeldruk. (Gedeeltelijk) schrappen, stroomlijnen, standaardiseren en vereenvoudigen leveren het meeste resultaat op. Soms kunnen ook data- en software-oplossingen helpen om de regeldruk te verlagen, bijvoorbeeld door betere koppeling met boekhoudsoftware.  Ook het meewerken aan uitvragen van het CBS gaat minder tijd kosten. Minister Karremans noemt als voorbeeld het aanleveren van gegevens voor het statistisch onderzoek ‘Internationale Handel in Goederen’ (export). Bekeken wordt hoe de gegevens uit de ViDA richtlijn (VAT in the Digital Age) kunnen aansluiten op de statistiek-behoeften. De uitvraag kan dan drastisch worden verminderd of wellicht zelfs worden gestopt. Daarnaast verkort en vereenvoudigt het CBS de aanlevering van gegevens voor statistisch onderzoek naar ict-gebruik bij bedrijven. Dit kan door inzet van nieuwe bronnen en het efficiënter opzetten vragenlijst. WBSO Verder wordt gewerkt aan vermindering van administratieve lasten rond de WBSO (Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk). Bij een aanvraag voor een WBSO-ontwikkelingsproject moet de gebruiker onderbouwen dat er sprake is van de ontwikkeling van een technisch nieuw product, proces of programmatuur. Zeker bij software kan dat lastig zijn. Economische Zaken gaat aan de slag met de aanbevelingen uit het evaluatierapport WBSO rond doelgroepbereik, administratieve lasten (urenadministratie), en aansluiting op r&d‑praktijk. Bedrijven ervaren vooral de verplichtingen rond urenregistratie en kostenadministratie als zwaar. Aanbestedingen en de EU AI Act Eenvoudiger ook worden de procedures bij aanbestedingen. De inschrijvers kunnen straks makkelijker administratieve fouten herstellen. Daarnaast komt er een nieuwe aanbestedingsprocedure bij wezenlijke wijziging van een overheidsopdracht, zonder dat dit tot veel extra regeldruk leidt.  Ook wordt het gemakkelijker om aan de EU AI Act te voldoen. Aanbieders van hoog-risico ai-systemen krijgen flexibiliteit om een monitoringssysteem op te zetten dat past bij de context van hun bedrijfsvoering.  Andere plannen In plaats van het versoberen van de expatregeling al naargelang iemand in Nederland werkt is gekozen voor het aanpassen van het tarief naar 27 procent. Hierdoor is voorkomen dat de administratieve lasten voor bedrijven die gebruik maken van de expatregeling is gestegen.  Justitie & Veiligheid bekijkt voor bv’s en verenigingen de mogelijkheid van een digitale vergadering, als de statuten dat toelaten. Dat levert een vereenvoudiging en meer flexibiliteit op omdat deze rechtspersonen in het vervolg zelf kunnen bepalen of zij fysiek of digitaal willen vergaderen.  Het ministerie bereidt ook een wetsvoorstel voor waarin staat dat de bevoegdheid van digitale deelname aan een algemene vergadering van aandeelhouders niet meer in de statuten geregeld hoeft te worden. En Economische Zaken werkt aan één loket voor de aanlanding van onderzeese datakabels.

BLOG – Generatieve ai (gen-ai) is bezig de toekomst van it – en mogelijk zelfs de wereld – ingrijpend te veranderen. Volgens Forrester (2024) verwacht 67 procent van de ai-beslissers het komende jaar meer te investeren in gen-ai. Blijft de vraag: welke toepassingen zijn waardevol en welke niet meer dan een tijdelijke trend? Tijd om de meest voorkomende mythes aan te wijzen om zo te analyseren waar gen-ai daadwerkelijk innovatie kan stimuleren en waar sprake is van een hype. Mythe 1: Gen-ai zal werknemers vervangen Je kunt het nauwelijks over gen-ai hebben zonder dat het gesprek uitkomt op het vervangen van banen. De kracht van gen-ai ligt juist in het versterken van teams, niet in het overnemen ervan. Een ai-assistent biedt waarde door inzichten te delen, repetitieve taken te automatiseren en responstijden te verbeteren, maar menselijke intuïtie en probleemoplossend vermogen blijven cruciaal. It-analisten, beveiligingsteams en klantenservice medewerkers begrijpen de specifieke systemen, het dreigingslandschap en de strategische doelen van een organisatie op een manier waar ai simpelweg niet tegenop kan wegen. ai-assistenten kunnen zich richten op repetitieve taken, zodat medewerkers zich kunnen concentreren op complexere en meer impactvolle projecten. Mythe 2: Gen-ai is onbetrouwbaar omdat het gebruikmaakt van openbare gegevens Gen-ai maakt vaak gebruik van publieke informatie afkomstig van het internet. Maar in een zakelijke context is het mogelijk om deze modellen te verrijken met interne, gecontroleerde data via retrieval augmented generation (rag) om op maat gemaakte antwoorden en een breed scala aan use-cases te bieden. Zo kan een ai-systeem antwoorden genereren op basis van je eigen informatie, volledig afgestemd op je organisatie, processen en behoeften. Deze aanpak verkleint de kans op zogeheten hallucinaties en leidt tot antwoorden die inhoudelijk kloppen, bruikbaar en up-to-date zijn. Bovendien onthoudt de assistent context uit eerdere zoekopdrachten en interacties. Hierdoor kunnen ze zich voortdurend verbeteren en nauwkeurigere inzichten bieden. Mythe 3: Gen-ai brengt onbeheersbare veiligheids- en privacyrisico’s met zich mee De zorgen rond veiligheid en privacy zijn terecht, maar niet onoverkomelijk. Gen-ai-systemen moeten en kunnen worden ontworpen met robuuste beveiligingsmaatregelen, zoals encryptie, toegangsbeheer en naleving van privacywetgeving. Door gebruik te maken van technieken zoals rag, halen organisaties op een veilige en controleerbare manier informatie uit hun eigen gegevens. Zo blijft de output betrouwbaar, contextspecifiek en afgestemd op rollen binnen de organisatie. It-leiders kunnen ook kiezen om private ai-modellen te implementeren binnen de eigen infrastructuur, waarin gevoelige persoonlijk identificeerbare informatie standaard worden versluierd en veiligheidsrisico’s worden geminimaliseerd. Mythe 4: Je moet wachten tot gen-ai volwassener is voordat je ermee aan de slag gaat Veel organisaties denken dat ze beter kunnen wachten, maar in werkelijkheid is gen-ai vandaag al veilig en effectief te implementeren. Uit een recent onderzoek blijkt dat 93 procent van de C-level executives gen-ai al heeft geïmplementeerd of van plan is hierin te investeren. Zij verwachten onder andere omzetgroei door het realtime verwerken van gegevens, het inzetten van data-analyse bij besluitvorming en het gebruik van ai voor data gedreven inzichten. Hype zal aanhouden Gen-ai is niet meer weg te denken. Hoewel de huidige hype op termijn mogelijk af zal nemen, blijft de impact groot. Daarom is het belangrijk dat organisaties nu al investeren in een sterke datastructuur als basis voor verantwoord ai-gebruik. Voor it- en bedrijfsleiders is het cruciaal om feit en fictie van elkaar te scheiden en gen-ai op een verantwoorde manier te integreren. Gen-ai is een krachtig hulpmiddel dat, mits zorgvuldig geïmplementeerd, de productiviteit kan verhogen, de besluitvorming kan verbeteren en innovatie kan stimuleren, zonder concessies te doen aan beveiliging of compliance. Langetermijnstrategieën die gericht zijn op schaalbaarheid, gegevensprivacy en ethisch gebruik vormen de basis voor een duurzame inzet. Door proactief te blijven en mee te bewegen met ontwikkelingen binnen het technologische en regelgevende landschap, kunnen organisaties gen-ai met vertrouwen omarmen. Gen-ai is geen tijdelijke trend, maar een transformatieve kracht met blijvende waarde voor wie bereid is om er bewust en strategisch mee aan de slag te gaan. Arno van de Velde, principal solutions architect, Elastic