computable

In dit nieuwsoverzicht: met neuromorphic computing hoeft ai tot duizend keer minder energie, Europol steeds beter in terughalen gestolen crypto-activa, Arctic Wolf en AWS werken samen, FIG, Fujitsu & Acer Medical samen voor gezond en ChipNL Competence Centre opent in Eindhoven. Met neuromorphic computing hoeft ai tot duizend keer minder energie Neuromorphic computing, geïnspireerd op het menselijk brein, kan de energiebehoefte van ai drastisch verlagen, met een potentiële reductie van een factor tien tot duizend. Dat is de conclusie van het Action Plan Neuromorphic Computing, opgesteld door Topsector ICT met elf partners. Het plan (pdf) moet de Nederlandse positie in deze technologie versterken en innovatie versnellen.  Het actieplan bevat drie stappen: ecosysteemontwikkeling, een nationaal application lab en een gezamenlijke prototyping facility. Nederland beschikt al over een sterk ecosysteem met startups en universiteiten. Voor de uitvoering wordt een extra investeringsvolume van vijftig miljoen euro over vijf jaar voorzien, bovenop bestaande middelen. Europol steeds beter in terughalen gestolen crypto-activa Drie prioriteiten zijn cruciaal voor crypto-security: gemeenschappelijke standaarden, diepere samenwerking en capaciteitsopbouw. Dat is de conclusie van de negende Global Conference on Criminal Finances and Cryptoassets in Wenen, waar ook Europol aan deelnam. De toenemende professionalisering van crimineel gebruik van crypto en blockchain, waaronder drugshandel en terrorismefinanciering, vormt risico’s voor sector en samenleving. Aanwezige organisaties benadrukten dat wetshandhavers en private partijen steeds beter in staat zijn om crypto-gerelateerde misdaad te onderzoeken en activa terug te halen. Toch bestaan er nog hiaten in wetgeving en capaciteit, waardoor internationale samenwerking en training noodzakelijk blijven. Arctic Wolf en AWS werken samen Arctic Wolf heeft aangekondigd dat het een strategische samenwerking met Amazon Web Services gestart is, om het Aurora-platform en het ai-gestuurde soc verder op te schalen. Het platform verwerkt wekelijks meer dan negen biljoen security-events en integreert met AWS-telemetrie en het Open Cybersecurity Schema Framework. Daarmee kunnen organisaties data centraliseren en dreigingen sneller detecteren. Alpha AI, de ai-suite van Arctic Wolf, vermindert ‘alert fatigue’ en versnelt onderzoeksprocessen. Volgens de partner helpt de samenwerking organisaties wereldwijd om kritieke securitydata te analyseren en nieuwe dreigingen nauwkeuriger aan te pakken. Het platform ondersteunt inmiddels meer dan tienduizend klanten. FIG, Fujitsu en Acer Medical samen voor gezond De Fédération Internationale de Gymnastique, het Japanse Fujitsu en Acer Medical uit Taiwan zijn een verzekeringsconcept gestart dat een gezonde levensstijl beloont, zo melden de drie. Een door Acer Medical ontwikkelde smartphone-app digitaliseert het turnprogramma voor senioren van de FIG en gebruikt aiGait-technologie met skeletherkenning van Fujitsu. De app analyseert houding en spierkracht en stelt gepersonaliseerde routines voor. Tijdens het wereldkampioenschap turnen in Jakarta konden senioren de app testen. De service koppelt lichaamsbeweging en gezondheidschecks aan punten die inwisselbaar zijn voor premiekortingen. De doelgroep omvat circa dertig miljoen deelnemers aan het Gymnastics for All-programma. ChipNL Competence Centre opent in Eindhoven In Eindhoven is het ChipNL Competence Centre geopend. Het centrum is bedoeld om de Nederlandse halfgeleidersector te versterken. Bedrijven krijgen er toegang tot Europese pilot-lines, het EU Chips Design Platform en een overzicht van nationale faciliteiten. Het centrum richt zich op domeinen als lithografie, chipdesign, packaging, fotonica en quantumtechnologie. Concreet biedt het toegang tot testinfrastructuren, een innovatief designplatform, talentprogramma’s en begeleiding bij financiering. Partners zijn onder meer Brainport Development, TNO en de Technische Universiteit Eindhoven. Financiering komt van de Europese Unie en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Het centrum zegt de internationale zichtbaarheid van Nederlandse bedrijven te willen vergroten en de sector concurrerender te maken.

Connected Capital kondigt een investering aan in Spit en Noctua. Spit uit Almelo is een aanbieder van diensten op het gebied van statische en roterende (elektrische) machines voor industriële klanten en implementator van het bijbehorende Noctua. Dat is een softwareplatform dat real-time-monitoring, analyse en onderhoudsoptimalisatie mogelijk maakt. Met de steun van de Amsterdamse investeerder Connected Capital willen Spit en Noctua hun groei versnellen: naast organische expansie wordt actief ingezet op een buy-and-build-strategie gericht op complementaire ondernemingen in de Benelux en Duitsland. Belangrijke onderdelen van Spits dienstverlening zijn de technische expertise, efficiëntie en het aanbieden van ‘condition-based monitoring’ (het gebruik van sensoren, data-analyse en software om de staat van elektrische assets continu te volgen). Met de Noctua-software kan Spit afwijkingen vroegtijdig signaleren, onderhoud voorspellen en zo ongeplande stilstand voorkomen. Deze aanpak sluit aan bij de bredere trend binnen de industrie naar datagedreven onderhoud en digitalisering van asset management.  

Nederlandse ontwikkelaars en hun aanpak Artificiële intelligence (ai)-agents kunnen worden toegewezen aan taken, die processen automatiseren en gegevens analyseren om output te genereren. De ai-agent moet strak worden aangestuurd en informatie ophalen die strikt nodig is voor het uitvoeren van de taak. Dat vergt inzicht in data-engineering, machine learning, pri‌vacy, compliance, design en gebruikersgemak want ‘bijna goed’ is vaak toch helemaal fout. Daarin maken Nederlandse ontwikkelaars reuzenstappen. ‘Dit wordt mainstream. Elke website heeft straks een ai-agent.’ Volgens onderzoeksbureau McKinsey kunnen ai-agents 60 tot 70 procent van de activiteiten automatiseren die momenteel de tijd van werknemers in beslag nemen. Op voorwaarde natuurlijk dat de ai-agents hun hallucinaties in toom houden. Sterke verhalen over blunderende chatbots doen het goed op feestjes. Onlangs opgetekend: GPT-5 van Open AI is creatief met ‘feiten’ en beweert dat Nelson Mandela in 1997 korte tijd ceo was van McDonald’s Zuid-Afrika. Ook over de negende symfonie van Ludwig van Beethoven heeft GPT-5 bijzondere ‘weetjes’ te melden. Beethovens meesterwerk zou in 1824 zijn uitgebracht op Blu-ray omdat de componist experimenteerde met hoge-resolutie-audioformaten. Het zijn onschuldige uitglijders, waar we om moeten gniffelen. Maar wat als it-dienstverleners hun ai-agents loslaten op het serieuzere werk: met klanten communiceren, commerciële gegevens verzamelen, campagnes bedenken, offertes opstellen of aanbestedingen controleren op juridische risico’s? Een uitglijder gaat ondernemers geld en klanten kosten. Nederlandse softwareontwikkelaars vertellen hoe ze aan de veilige kant blijven. Similarity threshold Het in Alphen a/d Rijn gevestigde Savvy.codes bouwt ai-agents voor overheden en grotere commerciële bedrijven. Die wil je niet per ongeluk op een smakeloze grap trakteren. Eigenaar Jerom Kok realiseert zich hoe breekbaar de relatie met klanten is en hoe snel die op de klippen loopt. Kok geeft zijn ai-agents daarom doelstellingen en rollen mee en bouwt begrenzingen in om hallucinaties te voorkomen. Dat gaat verder dan een schone prompt. Kok: ‘We voeren informatie in over hoe de ai-agent zich moet gedragen tegenover klanten en hoe die moet interacteren. Ook koppelen we een zogenaamde RAG aan een klantvraag. Retrieval-Augmented Generation is een ai-techniek die de nauwkeurigheid en betrouwbaarheid van grote taalmodellen, – llm’s -, verbetert door ze toegang te geven tot een goedgekeurde kennisbank. De ai-agent kijkt dan welke info past bij de gegeven taak. Daarbij is ook de similarity threshold relevant. Die bepaalt of een document of kennisfragment wél of niet wordt meegenomen in de context. Alleen bronnen die boven de ingestelde drempel scoren, worden gebruikt. Hoe hoger de drempel, hoe minder bronnen worden meegenomen en hoe kleiner de kans op irrelevante of foutieve informatie.’ Kok en zijn collega’s willen sturen zoals het bij de taak past. Soms moet de ai-agent zich strikt houden aan de opdracht en soms mag hij (zij?) creatief zijn en helemaal los gaan. Kok: ‘We geven ‘temperaturen’ aan een taak. Een hoge temperatuur maakt de output creatiever en minder voorspelbaar, bijvoorbeeld voor een LinkedIn-post. Een lage temperatuur zorgt juist voor voorspelbaarheid en nauwkeurigheid, handig voor een offerte. Met de aansturing hebben we echt stappen gemaakt. Dit wordt mainstream. Elke website heeft straks een ai-agent.’ Ruwe diamanten Bij ai-agents denken we al snel aan Big Tech en bekende namen als Claude, Grok, Copilot en GPT-5. Dat ook in Nederland volop wordt ontwikkeld, bewijzen Savvy.codes, VionA, Bonsai Software, Watermelon.ai en andere jonge it-bedrijven. Zij helpen klanten met hun eigen ai-agents. Neem het in Rotterdam gevestigde Bonsai, opgericht in 2023 door Yeslin Beljaars en Mees Konijnendijk. Bonsai werkt voor onder andere Toyota, Heijmans, Port of Rotterdam en Actief Zorg. Beljaars noemt de toonaangevende llm’s ‘ruwe diamanten’. Ze moeten veilig worden ingeregeld en dat kan alleen als ze vanuit bedrijfskundig perspectief worden gevoed met de juiste data en tools, en alleen toegang krijgen tot de systemen die strikt noodzakelijk zijn voor hun taak. Beljaars: ‘Om een adequate ai-agent te kunnen maken, moet je goed ingevoerd zijn in data-engineering en machine learning, privacy en compliance, softwaredesign en gebruikersgemak. Alle componenten moet je beheersen. Klopt, iedereen doet het, maar weinig bedrijven kunnen het echt. Op verschillende levels moet je drempels inbouwen, qua ethiek, privacy, cybersecurity en autorisatie, want gebruikers mogen nooit toegang krijgen tot data waartoe ze niet geautoriseerd zijn.’ “Een zorgverlener klopte bij ons aan. Het bedrijf met zesduizend medewerkers had honderd planners in dienst om alle werkroosters te maken. Met een ai-agent kunnen zij straks naar tien of twintig” – Mees Konijnendijk (Bonzai) Dat ai-agents niet meer weggaan, is voor Beljaars en Konijnendijk wel duidelijk. Voor iedereen die werkt met een computer, kunnen taken geautomatiseerd worden. Konijnendijk: ‘Je kunt het zo gek niet bedenken of de ai-agent kan het: code schrijven, financiële voorspellingen maken, ontwerpen, 3d-modellen maken, offertes schrijven, zoeken, rapporteren en inplannen. Onze klanten beginnen dat te begrijpen. Een zorgverlener klopte bij ons aan. Het bedrijf met zesduizend medewerkers had honderd planners in dienst om alle werkroosters te maken. Met een ai-agent kunnen zij straks naar tien of twintig.’ Ongestructureerde data ‘Een ai-agent bouwen was nog nooit zo makkelijk’, meldt Watermelon.ai op zijn website. ‘Automatiseer tot 96 procent van je supportvragen.’ Interessant! Hoe pak je dat aan? Watermelon.ai gaf geen gehoor aan die vraag van Computable. Het Rotterdamse VionA, opgericht in 2021 (om administratieve processen te automatiseren), deed dat wel. Oprichter Sam van der Wagen onderkent dat veel partijen inmiddels prima in staat zijn om een ai-agent te bouwen. Waar het volgens hem vaak aan ontbreekt is ethisch besef. Klanten tevreden houden vraagt om de juiste kaders en de juiste aansturing. Voor uitzendbureaus, verzekeraars, woningcorporaties en industriële bedrijven probeert VionA geld te besparen. Soms is dat op eieren lopen. Van der Wagen: ‘We willen niet dat de ai-agent zelf initiatief neemt. Het lijkt misschien een goed idee om eens uit te zoeken wat de directeur verdient, en de ai-agent heeft dat snel gevonden, maar het leidt tot problemen. Aan de voorkant moeten we dus al sturen, de juiste parameters invoeren. En achteraf moeten we controle houden met humans in the loop. We hebben bijvoorbeeld een functionaliteit ingebouwd zodat de ai-agent zelf een score geeft aan hoe zeker hij is van zijn zaak. Daar sturen we op. Toch kun je zelden helemaal zijn gedachtepad achterhalen. Laatste had onze ai-agent een verkeerd adres opgezocht. We kwamen erachter dat het adres daar net om de hoek was. Bijna goed en toch helemaal fout.’ VionA werkte in de eerste jaren vooral met robotic process automation (rpa, met name een scraping-techniek). Van der Wagen zag dat robots ‘niet dat zelflerende van een ai-agent hebben’. Een factuur uit elkaar halen kostte al veel tijd en het invoeren van de opdracht moest steeds herhaald worden. Van der Wagen: ‘De uitkomst van rpa is altijd voorspelbaar. Wat een ai-agent veel beter kan is ongestructureerde data structureren en bruikbaar maken. Steeds opnieuw en steeds beter, want zo’n agent leert van elke interactie. Voor hr-medewerkers blijft er bijvoorbeeld meer tijd over om gesprekken te voeren met mensen.’ “Het resultaat mag er zijn. De ai-agent beantwoordt maandelijks zo’n 12.000 vragen” – Jeroen Kok (Savvy.codes) Zero emissie De mens op de werkvloer kan door ai-agents flink ontlast worden, stelt Jerom Kok van Savvy.codes. Kok verwijst naar de agent die hij bouwde voor het beantwoorden van vragen over zero-emissiezones. Daarover is veel onduidelijkheid. Waarom zijn er zero-emissiezones? Waar zijn ze al? Waar komen ze? Wat is het verschil tussen een milieuzone en een zero-emissiezone? Voor welke voertuigen geldt de zero-emissiezone? Hoe zit het met de overgangsregels voor bestaande bestelauto’s? Hoe zit het met boetes, vrijstellingen en ontheffingen? Kok: ‘Voor opdrachtgever Opwegnaarzes.nl van de Rijksoverheid hebben we een kentekencheck gebouwd. Op basis van het kenteken van een auto geeft de ai-agent terug welke regelgeving geldt voor de eigenaar. We hebben dit gerealiseerd door middel van een technische koppeling met open data van het RDW en een lokale dataset met uitzonderingen – dat zijn er nogal wat. De check moest alleenstaand en geïntegreerd op andere sites te gebruiken zijn. Dat hebben we opgelost door er een zogeheten PEWC, een Progressive Embedable Web Component, van te maken. Het resultaat mag er zijn. Dit artikel staat ook in Computable Magazine 2025 #6.

In dit nieuwsoverzicht: Nvidia investeert één miljard dollar in Nokia voor ai-ran en 6G, Konekti gaat met 1,2 miljoen euro opschalen, STL heeft nieuwe infrastructuur voor betere netwerkbeveiliging, ThePhoneLab breidt reparatienetwerk uit en Thinkwise lanceert ai-upcycler voor RPG-modernisering. Nvidia investeert één miljard dollar in Nokia voor AI-RAN en 6G Nvidia gaat één miljard dollar investeren in Nokia om de ontwikkeling van ai-ran (radio access network) en de overgang van 5G naar 6G te versnellen, zo meldt het concern. De samenwerking omvat de introductie van de Nvidia Arc Aerial Ran Computer, een 6G-ready platform, en de integratie van Nokia’s ran-software op de Nvidia cuda-architectuur. T-Mobile US zal vanaf 2026 veldtesten uitvoeren met de nieuwe technologie. Dell levert PowerEdge-servers voor de infrastructuur. Analisten verwachten dat de ai-ran-markt tegen 2030 meer dan tweehonderd miljard dollar waard is. De samenwerking moet telecomproviders in staat stellen ai-diensten en edge computing grootschalig te implementeren. Konekti gaat met 1,2 miljoen euro opschalen De Eindhovense startup Konekti heeft 1,2 miljoen euro opgehaald in een seedronde geleid door Arches Capital, met deelname van de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM). Het platform automatiseert de datatransformatie van gefragmenteerde it-systemen naar betrouwbare digital twins, waardoor bedrijven binnen dagen inzicht krijgen in hun processen. Dit versnelt analyses en maakt verbeteringen en ai-toepassingen schaalbaar, aldus de startup: het bouwen van datamodellen zou zo vijf tot tien keer sneller verlopen dan voorheen. De oplossing wordt al gebruikt door multinationals en consultancybedrijven en sluit aan op platforms als Celonis, SAP Signavio en Microsoft Power Automate. De investering is bedoeld om internationale opschaling te ondersteunen. STL heeft nieuwe infrastructuur voor betere netwerkbeveiliging Het Sectorinstituut Transport en Logistiek (STL) in Utrecht heeft de implementatie van Fortinet Security Fabric afgerond. De overstap vervangt een verouderde infrastructuur die onvoldoende bescherming bood tegen moderne cyberdreigingen. Met de geïntegreerde oplossing beschikt STL over centraal beheer, snellere detectie en respons en verbeterde prestaties en beschikbaarheid, zo meldt de leverancier. De consolidatie verlaagt operationele kosten en vermindert risico’s op menselijke fouten. Partner SLTN ontwierp de architectuur. Voor STL was ook compliance een belangrijke eis: maandelijkse rapportages over incidenten en netwerkverkeer worden nu automatisch gegenereerd, waarmee de organisatie voldoet aan wet- en regelgeving rond privacygevoelige informatie. ThePhoneLab breidreparatienetwerk uit Het Amsterdamse ThePhoneLab heeft in een tweedelige financieringsronde 2,5 miljoen euro opgehaald. ROM InWest sloot zich in de tweede ronde aan als co-investeerder, naast een eerdere sharefundingcampagne. Met het kapitaal wil ThePhoneLab zijn landelijke netwerk versneld uitbreiden en reparatie steviger positioneren als duurzaam alternatief voor vervanging. Zodra landelijke dekking is bereikt, wil het bedrijf zich richten op groei in België en Duitsland. De vraag naar reparaties, zoals batterijvervanging, neemt toe doordat apparaten langer in gebruik blijven, meldt het bedrijf. De investeerder zegt de circulaire strategie van het ThePhoneLab te ondersteunen, die verspilling tegengaat en de levensduur van apparaten verlengt. Thinkwise lanceert ai-upcycler voor RPG-modernisering Het Apeldoornse Thinkwise heeft een nieuwe versie van diens Upcycler gelanceerd. De ai-upcycler kan legacy IBM-RPG (Report Program Generator) automatisch analyseren, begrijpen en omzetten naar een moderne programmeeromgeving, van DB2/AS400- of Power-platformen naar het eigen platform. Door integratie van ai verloopt het proces dertig tot vijftig procent sneller. Bedrijven kunnen hun legacy-systemen moderniseren zonder bestaande logica of kennis te verliezen, aldus het bedrijf, wat aanzienlijke tijd- en kostenbesparingen oplevert. De tool maakt flexibele en schaalbare oplossingen mogelijk en vergroot de wendbaarheid van organisaties. Het is de bedoeling in de toekomst meer programmeertalen te ondersteunen met de ai-upcycler, zodat klanten meer vrijheid krijgen bij het moderniseren van hun systemen.

Opiniemaker en voorvechter van digitale soevereiniteit Bert Hubert roept op om vandaag te stemmen op kandidaat-Kamerleden die nadenken over de verstandige inzet van digitalisering en hun invloed kunnen laten gelden in het parlement. Dat zijn er in zijn ogen niet zoveel en daarom heeft hij de website Nerdvote.nl opgezet om hen beter voor het voetlicht te brengen.  Het doel van deze site is, stelt Bert Hubert, om ieder kandidaat-Kamerlid te steunen dat wil en kan bijdragen aan: – It die niet 100 procent afhankelijk is van Amerikaanse Big Tech, ‘zodat we onze paspoorten/persoonsgegevens niet door Amerikanen te hoeven laten managen’; – Het behoud van onze privacy, zodat we vrij kunnen communiceren; – Onze cybersecurity, zodat onze medische uitslagen niet verhandeld worden. Dun gezaaid Hubert benadrukt dat de website geen ‘TechVote’, is. ‘We steunen niet de grootste fans van ai en internet. We zoeken mensen die nadenken over wat verstandig is, en die hun invloed ook kunnen doen gelden in het parlement.  We hoeven geen techbro’s of vertegenwoordigers danwel fans van Big Tech te steunen. Die hebben echt al veel te veel invloed op het overheidsbeleid.’ Steun is volgens hem noodzakelijk omdat geschikte kandidaat-Kamerleden van alle partijen heel dun zijn gezaaid, terwijl vrijwel al het talent uit de Kamercommissie Digitale Zaken vertrekt of vaak op een onverkiesbare plek staat.   Onder de kandidaat-Kamerleden die Hubert in zijn overzicht heeft opgenomen, staan onder anderen de recent door Computable geïnterviewde Barbara Kathmann (Groenlinks-PvdA) en Queeny Rajkowski (VVD). Lees ook: Wat zeggen verkiezingsprogramma’s over ict?

In een serie interviews rond de komende verkiezingen liet Computable drie ‘digitale Kamerleden’ van GroenLinks-PvdA, D66 en VVD aan het woord. De partij die de polls momenteel leidt, PVV, ontbreekt in dit rijtje evenals het CDA dat in de afgelopen periode maar weinig inbreng had in het digitale debat. Van alle politieke partijen die nu in Tweede Kamer zitten is, volgens NLdigital, Volt de meest digitale partij. De branchevereniging is gematigd positief over de aandacht voor ict in de verkiezingsprogramma’s, maar tekent daarbij aan dat cruciale thema’s als cybersecurity onderbelicht blijven. Een overzicht.  PVVOver de PVV, de grootste partij in de polls, kunnen we kort zijn. Van een samenhangend digitaal beleid valt bij Wilders en de zijnen geen spoor te bekennen. Het woord ‘digitaal’ komt slechts twee keer voor in het verkiezingsprogramma. De hoofdpunten:De PVV wil geen digitale euro. Voor daders van gewelds- en zedenmisdrijven moet er een digitale schandpaal komen. Één zin is gewijd aan ai. ‘Met slimme inzet van kunstmatige intelligentie verlagen we de administratiedruk.’CDAHet CDA wil van Nederland een fatsoenlijk land maken, ook digitaal. De partij, volledig afwezig tijdens het afgelopen Kamerdebat over de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS), heeft wel een indrukwekkende lijst plannen voor digitale veiligheid en de digitale overheid (zie lange lijst onderaan het artikel). De kern van het CDA-verkiezingsprogramma op het gebied van digitalisering draait om digitale weerbaarheid, regie op data, en het versterken van publieke waarden in de digitale ruimte. De partij positioneert digitalisering dus niet als een technologische luxe, maar als een maatschappelijke noodzaak die vraagt om regie, bescherming en inclusie. Kunstmatige intelligentie moet ethisch en transparant worden ingezet, met duidelijke kaders voor publieke en private toepassingen. Digitale infrastructuur moet worden beschouwd als publieke nutsvoorziening, vergelijkbaar met water en elektriciteit.JA21En dan het snel stijgende JA21. De partij van Joost Eerdmans heeft meer oog voor digitalisering dan de politiek verwante PVV. De voornaamste keuzes:Ondernemers de ruimte geven om voorop te lopen in digitalisering door eenvoudige en eenduidige regelgeving.  Een nationale strategie waarin het bedrijfsleven gezamenlijk optrekt met de overheid en kennisinstituten moet versnipperd beleid voorkomen. Het gebruik van ai in de praktijk stimuleren, vooral in het mkb. Dit kan door in te zetten op slimme data-analyse, automatisering en ai-oplossingen die ondernemers echt helpen. Aan ethische kaders hebben we niet genoeg, vindt JA21. Het uitgangspunt is productiviteit. Net als bij veel.andere partijen leven er bij JA21 zorgen over digitale soevereiniteit. Oplossing is het investeren in strategische technologie en digitale veiligheid.Er moet een nationale cloud onder Nederlandse wetgeving komen. En geen Amerikaanse of Chinese toegang tot onze data.Innovatie stimuleren door bedrijfskosten voor R&D direct aftrekbaar te maken; een verbreding van de WBSO.Betere inzet van digitale therapieën en vroegtijdige interventies. Nakomen van de NAVO-afspraak dat 1,5% van het bruto binnenlands product moet worden geïnvesteerd in cyberveiligheid, kritieke infrastructuur en innovatie. Een verantwoordelijk ministerie moet toezien op een centrale aanpak van deze investering.Geen nieuwe wetgeving die verder gaat dan de EU-wetten.BBBHet BBB-verkiezingsprogramma draait om digitale autonomie en cybersecurity, ai en technologie, digitalisering van de zorg alsmede EU-wetgeving en strategische autonomie. Sterke nadruk op digitale soevereiniteit: vitale infrastructuur moet in Nederlandse of Europese handen blijven.Overheidsdata en privacygevoelige informatie worden bij Nederlandse/EU-partijen opgeslagen.Kritiek op buitenlandse afhankelijkheid van cloud- en softwareleveranciers.Verzet tegen massasurveillance en chatcontrole; bescherming van end-to-end encryptie.Technologie moet ten dienste staan van mensen, niet andersom.Kritiek op de monopoliepositie van big tech.Investeringen in ai-hubs en een ai-fabriek in Groningen via Defensie.Positieve houding ten opzichte van ai, mits goed gereguleerd, met aandacht voor deepfakes en gezichtsherkenning.Slimme zorg: digitalisering moet werkdruk verlagen en kosten reduceren.Pleidooi voor uniforme ict-standaarden in de zorg.Kritiek op EU-programma’s die zorgkosten verhogen; voorkeur voor nationale regie.BBB wil ‘nationale koppen’ op EU-regelgeving terugdringen.Behoud van essentiële productiecapaciteit en kritieke kennis in Nederland of Europa.Actieve keuze voor Nederlandse bedrijven bij digitaliseringsprojecten.NSC en VoltNSC, een partij die via ai-specialist Jesse Six Dijkstra zeer actief was op gebied van digitale zaken, blijft buiten dit overzicht nu haar aanhang zich rond het nulpunt beweegt. Van de overige partijen die in de Kamer zitten is Volt digitaal het meest aan de bal. Deze partij wil:Zoveel mogelijk aansluiting bij Europese programma’s zoals STEP (strategische tech-investeringen) zoals ai en kwantum), IPCEI (steuteltechnologieën zoals chipproduktie, Europese cloudinfrastructuur en digitale diensten) en het toekomstige European Sovereignty Fund.Nog meer fiscale stimulansen die de innovatie bevorderen, zoals de WBSO en medewerkersparticipatie in de vorm van aandelenopties.Een Nederlands cofinancieringsfonds om deelname aan Europese innovatiefondsen makkelijker te maken en het aanvraagproces los te trekken van de ministeries.Opties verkennen voor het aanbieden van meer mogelijkheden tot het financieren van startups tegen een risicovrije rente (theoretisch rendement dat belegger zonder enig risico kan behalen). Zo helpt de overheid start-ups door de kritieke ontwikkelingsfase.Aandeel van durfkapitaal in Nederland vergroten.Innovatiehubs waar ondernemers betaalbaar voorzieningen kunnen krijgen voor bijvoorbeeld testopstellingen en kleinschalige productie. Vaste, langetermijnfinanciering van fundamenteel, toegepast en praktijkgericht onderzoek. Dit stimuleert de opzet van risicovolle en innovatieve projecten. Zo’n financiering maakt Nederland aantrekkelijker voor toptalent en internationale samenwerking.Bezuinigingen op startersbeurzen terugdraaien en het budget verhogen. Onderzoek zonder specifiek doel produceert verrassend veel nieuwe technologie en vormt daarmee de basis van een gezond innovatie ecosysteem.Stimuleren van ontwikkeling van kwantumtechnologie.Innovatie van en met ai. Breder denken dan grote taalmodellen zoals ChatGPT.Invoering van het 28ste regime waarmee Europese groeibedrijven toegang krijgen tot één set duidelijke regels. Zo kunnen zij eenvoudiger grensoverstijgend opereren, sneller opschalen binnen de interne markt en concurreren op wereldniveau.Onder de Nationale Investeringsbank (NIB) wordt het instrumentarium voor durfkapitaal fors uitgebreid. Er komen meer middelen vrij voor start-ups, scale-ups en mkb om innovatie te stimuleren.De Nationale Investeringsbank breidt het aantal angel-regelingen uit. Dit . zijn overheidsinitiatieven die het investeren door business angels in start-ups en scale-ups stimuleren. Er worden fiscale stimuleringsregelingen voor start-ups uitgewerkt, waardoor expertise en kennis uit de praktijk beter benut worden bij investeringen in jonge bedrijven.De NIB moet op afstand van de Kamer komen te staan. Om deze investeringsbank op te zetten zal een eenmalige publieke investering van tien miljard euro nodig zijn, waarmee op de kapitaalmarkten het tienvoudige opgehaald kan worden.Eén groot Europees durfkapitaalfonds moet innovaties aanjagen. NL DigitalWil je weten welke parlementaire inbreng een bepaald Kamerlid op digitaal gebied heeft gehad, dan biedt de ai-tool Beleidsradar uitkomst. Tot slot presenteert NLdigital de Verkiezingsmatrix digitalisering 2025. De branchevereniging analyseerde de standpunten van politieke partijen over digitalisering, ai, innovatie en de digitale economie. Volt voert deze lijst aan als meest digitale partij, aldus NLdigital. CDA maakt een verrassende sprong naar de kopgroep. VVD en D66 laten sterke vooruitgang zien. De branchevereniging vindt het positief dat veel partijen inzetten op ai, innovatie en digitalisering van de zorg.Toch blijkt uit de analyse ook dat cruciale thema’s als cybersecurity onderbelicht blijven. Er komt namelijk ingrijpende cybersecurity-wetgeving aan, maar het thema wordt veelal alleen bij naam genoemd of in de context van autonomie. En dat is veel te beperkt, aldus NLdigital. Ook had deze branchevereniging meer politieke aandacht verwacht voor het thema digitale overheid. Nieuwkomer in het nationale debat is het thema digitale autonomie & soevereiniteit. De roep om verstandige en duidelijke keuzes hierover was ook onderdeel van NLdigital’s wensenpakket. Wat de branchevereniging opvalt bij het doorlezen van de partijprogramma’s is dat dit soms ook doorslaat naar protectionisme. Bovendien sluiten de gewenste investeringen niet aan bij de bredere digitale ambities. Nieuwe, Europese alternatieven op hetzelfde niveau brengen als de leidende technologie in de markt gaat nog veel tijd en investering kosten. NLdigital verwacht dat een nieuwe coalitie tenminste zal bestaan uit een combinatie van drie partijen uit de lijst CDA, GroenLinks/PvdA, VVD, D66, JA21 mogelijk aangevuld met kleinere partijen. Uit deze partijen ziet de branchevereniging op digitalisering met name goede scores van VVD, CDA en D66, terwijl GroenLinks/PvdA vooral neutrale scores kent en JA21 een veel negatiever beeld. Een nieuw kabinet op basis van deze partijen heeft een goede kans enkele ambitieuze stappen te gaan zetten voor de digitale economie, zo besluit NLdigital.Overigens organiseerde een coalitie van brancheorganisaties op maandag 13 oktober 2025 Hét Digitale Debat in het Nationaal Archief in Den Haag. Terug te kijken op YouTube.Lijst met punten van het CDA:Het CDA doet voorstellen om digitale rechten beter in de wet te verankeren, zoals het recht op transparantie en het recht op eigenaarschap van data. Om desinformatie te bestrijden, moet in Europees verband worden gewerkt aan regelgeving, waaronder bronvermelding en de aanpak van anonieme accounts en fact checking. Minder afhankelijkheid van Big Tech buiten Europa. Investeren in digitale autonomie, bijvoorbeeld door als Europa eigen cloud-toepassingen te maken, en met gelijkgestemde landen te bouwen aan de versterking van de Europese chipsector.De landelijke overheid fungeert als voorloper in de transitie naar de eigen cloud toepassing. Ondersteunt lagere overheden om ook deze transitie door te voeren.Binnen het groeifonds komt ruimte voor investeringen in sleuteltechnologieën met een sterke focus op ai. Er komt daarnaast een commissaris ai voor centrale regie. Zo stimuleren we steviger samenwerking en data-uitwisseling tussen bedrijven, onderwijsinstellingen en overheden. Toezichthouders behouden hun onafhankelijke rol, en zien toe op naleving van de geldende wetgeving op het gebied van ai. Een betere verankering van digitale ethiek: ai-ethiek, het begrijpen van algoritmes, mediawijsheid en cyberveiligheid in funderend en vervolgonderwijs en bibliotheken.Stimulering van chipproductie en -ontwerp met gelijkgestemde Europese landen. Daadwerkelijke productie van geavanceerde chips in Nederland of Europa.Doorontwikkeling van het Nederlands ‘large language-model’ GPT-NL als basis voor ai. Stimulering van de bouw van Europees-autonome datacentra. Steunen voor de komst van een ai-fabriek in Noord-Nederland en essentiële softwaretoepassingen. Bescherming van essentiële bedrijven tegen beperkingen die deze krijgen opgelegd door landen buiten Europa, zoals exportbeperkingen vanuit de VS en China. Straffen voor platforms die zich niet aan de regels houden. Bij herhaalde en grove schending websites en platforms (tijdelijk) uit de lucht halen. Naast strenge handhaving moet Nederland initiatief nemen voor aanscherping van de DSA (digitale diensten-wet), waarmee platforms als Telegram en X worden gedwongen om meer te doen tegen desinformatie en schadelijke of zelfs criminele content. Techbedrijven verplichten om standaard de veiligste en meest privacy-vriendelijke instellingen te gebruiken.(Mkb)bedrijven moeten makkelijker geld kunnen aantrekken. Urgentie krijgt een verder geïntegreerde Europese kapitaalmarkt om de beschikbaarheid van (durf)kapitaal voor bedrijven te verhogen en beursgangen in Europa aantrekkelijker te maken. Om particulier kapitaal te mobiliseren voor investeringen komt er een ‘win-win-lening’ in, een belastingkorting in box 3 voor particulieren die een lening aan het Nederlandse mkb verstrekken. Een betere regeling is nodig voor winstdeling, zodat start- en scale-ups makkelijker werknemers aan zich kunnen binden. *Er moet ook een ruimte komen om nieuwe technologieën veilig en gecontroleerd te testen, zodat innovaties sneller de samenleving ten goede komen.Ruimte voor innovatie. Behoud van de expatregeling, de innovatiebox en de (uitgebreide) WBSO. Geen verdere aanscherping van de renteaftrekbeperking. Niet tornen aan de inkoop van eigen aandelen. Kortom, rust op de plaats.Vervanging van de versnipperde fiscale regelingen en herinvestering in effectieve ondernemersregelingen gericht op investeren, innoveren en werkgeverschap. Nieuwe impuls geven aan het Groeifonds. Nadruk op nieuwe technologieën die nodig zijn voor de toekomst.Nederlandse toponderzoeksinstellingen beter in stelling brengen om innovatie aan te jagen.Meer toepassing van ruimtevaart en satellietdata.Minder regels, meer vertrouwen. Lancering van een versterkt programma om regeldruk aan te pakken.Aandacht voor digitale ethiek, want digitale technologie is niet waardenvrij.Prioriteit voor ict-vernieuwing bij de BelastingdienstInzet van ai bij de aangiftebehandeling ter verlichting van de druk op de uitvoering.Waar mogelijk en verantwoord ai inzetten om vergunningsprocedures te versnellen, met name om informatieverstrekking te versimpelen.De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) tegen het licht houden, zeker waar die wet efficiënte samenwerking door delen van gegevens in de weg staat en voor administratieve lasten zorgt. Fysiek en digitaal beheren en beveiligen van cruciale infrastructuur, zoals op en onder de Noordzee.Omvorming van Invest-NL/Invest-International, en gedeeltes van de Rijksdienst Voor Ondernemend Nederland (RVO), tot een Nationale Investeringsbank, met een flink kapitaal om private financiering aan te jagen.Private investeerders stimuleren om in de meest risicovolle vroege fase van veelbelovende techbedrijven te investeren.Publieke investeringen in innovatie en R&D (publiek en privaat), om de Lissabon doelstelling van 3 procent te halen. Toezichthouders behouden hun onafhankelijke rol, en letten op naleving van de geldende wetgeving op het gebied van ai. Betere verankering van digitale ethiek: ai-ethiek, het begrijpen van algoritmes, mediawijsheid en cyberveiligheid in funderend en vervolgonderwijs en bibliotheken.Nationaal Zorgplatform oprichten om datagestuurd werken in de zorg te bevorderen. Digitale infrastructuur met open standaarden en afdwingbare afspraken.Medische opleidingen hebben aandacht voor de werking, kansen en risico’s van technologie en met name ai.

De Chinese, voormalige ceo van Nexperia was al bezig was met het ontmantelen van de Europese activiteiten van het bedrijf en het verplaatsen van de productie en het overhevelen van fabrieksgeheimen naar China. Zhang Xuezheng wilde 40 procent van het personeel in Europa ontslaan en een onderzoeks- en ontwikkelingsfaciliteit in München te sluiten. Deze plannen vormden aanleiding voor de Nederlandse regering om eind september de controle over chipmaker Nexperia over te nemen. Dit schrijft persbureau Reuters, op basis van een aantal bronnen in Den Haag. Ook NRC Handelsblad schrijft over de achtergronden van de handelswijze van de regering. De krant wijst ook op een andere aanleiding voor het ingrijpen bij de Nijmeegse chipfabrikant, namelijk dat Zhang reeds de geheimen van de fabriek van het bedrijf in het Britse Manchester had overgedragen aan een fabriek van moederbedrijf Wingtech in China, inclusief chipontwerpen en machine-instellingen. Fysieke apparatuur van de productiefabriek van het bedrijf in Hamburg zou als volgende worden meegenomen, aldus de Haagse bronnen.   Blokkade Er lopen inmiddels gesprekken tussen Nederland en China om toe te werken naar een constructieve oplossing die de belangen dient van het bedrijf zelf, de Europese afnemers van Nexperia-chips die hun voorraden snel zien opdrogen en de Chinese eigenaar. Begin oktober blokkeerde het Chinese ministerie van Handel de export van de producten van het bedrijf uit China. Hoewel de meeste chips van Nexperia in Europa worden geproduceerd, wordt ongeveer 70 procent in China verpakt voordat ze worden gedistribueerd. Door het exportverbod kampt met name de Duitse auto-industrie met een tekort aan chips. Die van Nexperia worden in grote aantallen gebruikt in onder meer de elektronische systemen van auto’s. Het Europese hoofdkantoor van de chipfabrikant wil nu delen van de chip-productie uitbesteden aan niet-Chinese partijen. Daarmee wil het de Chinese ban op de export van halffabricaten en componenten omzeilen.