computable

Nu de geopolitieke spanningen oplopen, is het van groot belang dat Nederland op gebied van high tech zogenoemde control points in handen krijgt; unieke en moeilijk vervangbare strategische posities in wereldwijde waardeketens. Peter Stolk, bestuursvoorzitter van Nxtgen Hightech, pleitte daarvoor. Stolk deelde zijn standpunt tijdens een toelichting op de mid-term evaluatie van Nxtgen. Na twee jaar uitvoering presenteerde dit Nederlandse tech-programma de belangrijkste resultaten van de eerste fase.  Nxtgen investeert tot 2030 ruim één miljard euro in de ontwikkeling van nieuwe generaties hightech apparatuur. Het programma telt zestig projecten met 330 partners in zes domeinen: laser-satellietcommunicatie (veiligere en snellere uitwisseling van data via licht en laser), composieten (geautomatiseerde productie van zeer sterke materialen), semicon (snelle en energiezuinige chips), agrifood, biomed en energie. Stolk: ‘Het streven is om in elk focusgebied zo’n control point te bezitten. Het is niet nodig de gehele waardeketen te beheersen.’ Vooral de maakindustrie en in het bijzonder de machinebouw rond halfgeleidertechnologie zijn en blijven een belangrijk speerpunt, aldus Stolk. Artificial intelligence speelt in het programma meer op de achtergrond. ‘We zijn vooral een hardware-programma,’ aldus de bestuursvoorzitter.  Complete project-consortia nodig De tussentijdse evaluatie van Nxtgen Hightech kwam kort voordat oud-ASML-topman Peter Wennink aanstaandee vrijdag zijn rapport uitbrengt. Het vorige kabinet had hem gevraagd te onderzoeken hoe de Nederlandse economie verder kan worden aangezwengeld.  Vooruitlopend op de conclusies van Wennink zei Stolk dat complete project-consortia nodig zijn: van het laboratorium tot partijen die de markt snappen. Een andere les uit de afgelopen periode is de noodzaak een consequente focus te hebben op de business en toepassingen. Verder heeft men geleerd dat een langdurige publiek-private investering nodig is: van idee tot en met productieomgeving. Tenslotte is ook doorselecteren gewenst van de meest kansrijke projecten. In 2027 volgt weer zo’n moment om het kaf van het koren te scheiden. Doel van Nxtgen is in 2040 voor zes tot negen miljard euro bij te dragen aan de economie alsmede in te spelen op maatschappelijke uitdagingen rond bijvoorbeeld de zorg, veiligheid en strategische autonomie.

Interview | Matthijs van Amelsfort, directeur Nationaal Cyber Security CentrumRegelmatig duiken berichten op over hacks bij de overheid, zoals recent het Openbaar Ministerie en Bevolkingsonderzoek Nederland. Dat heeft de nodige impact op de bedrijfsvoering maar zeker ook op het vertrouwen in de overheid. Het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) verwacht aan het einde van dit jaar 50.000 meldingen van een kwetsbaarheid. Vorig jaar was dit nog 40.000. Dat betekent volgens directeur Matthijs van Amelsfort maar één ding: cybercrime is here to stay.Het NCSC maakt zich hard voor digitale weerbaarheid; het vermogen om digitale dreigingen, zoals malware, phishing, quishing en desinformatie, te weerstaan. De organisatie is zelf ook niet verschoond gebleven: uit naam van het NCSC zijn begin juni phishingmails verzonden. ‘Dat het NCSC gebruikt wordt voor phishingcampagnes, betekent dat we als organisatie zichtbaar zijn maar dat er wel neveneffecten zijn’, stelt Matthijs van Amelsfort vast. ‘Het is niet anders dan BN’ers die gebruikt worden voor allerlei fraude. De naam van NCSC werd gebruikt samen met de politie en Europol.’Matthijs van AmelsfortMatthijs van Amelsfort is sinds september 2024 directeur van het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC), dat bedrijven helpt om de digitale weerbaarheid te vergroten door middel van advies, onderzoek en het delen van kennis. Het NCSC ressorteert onder het ministerie van Justitie en Veiligheid.Van Amelsfort was eerder werkzaam bij de Nationale Politie, Landelijke Eenheid Opsporing en Interventies, Dienst Landelijke Recherche (DLR) – locatie Driebergen. Hij leidde daar het Team High Tech Crime met een focus op cybercrime en digitale opsporing.Een jaar is voorbij gegaan sinds Van Amelsfort aantrad als directeur van het NCSC. ‘En in dat jaar is een hoop veranderd in de wereld. De situatie bij het Internationaal Strafhof (ISH) is daarbij het mooiste voorbeeld als eye-opener in de zin van de risico’s van digitale afhankelijkheid. Ofwel waar kun je nog op vertrouwen in je systemen, hoe moet je risico’s inschatten?’ Volgens de directeur kan dat gaan over vertrouwen in de opslag van de data en de beschikbaarheid, wat vaak speelt bij ransomwarezaken en vergelijkbare dreigingen. ‘Maar ook als data naar buiten komen, wat doet dat met jouw vertrouwen in hoe je gegevens zijn opgeslagen? Vertrouwen en veiligheid kennen verschillende aspecten en dus ook verschillende invalshoeken van waaruit je ernaar moet kijken.’Matthijs van Amelsfort, directeur NCSC (foto: Arie Cijfer).Van Amelsfort adresseert het onderwerp data aan de hand van verschillende fases. Hij gebruikt de termen at rest (opgeslagen), in use (actief gebruik ) en in transit (de data bewegen tussen gebruikers en systemen). Voor al die verschillende fases zou je specifieke encryptie maatregelen moeten nemen.‘De omgeving is complexer geworden’, stelt Van Amelsfort, doelend op ontwikkelingen als bring your own device en het thuiswerken dat post-corona gemeengoed is geworden. ‘Veel systemen worden aan elkaar gekoppeld, zowel it als ot, wat weer nieuwe risico’s met zich meebrengt. Wat dat betreft hebben we te maken met een veelkoppig monster en honderd procent veiligheid is een illusie. Wel moet je bij je vitale infrastructuur echt inzetten op die honderd procent. Daar streven we natuurlijk wel naar en dat betekent enerzijds de boel op orde hebben en anderzijds – en dat is het tweede aspect van weerbaarheid – als je dan toch slachtoffer wordt: hoe organiseer je dan je businesscontinuïteit? Wat heb je geregeld om te kunnen uitwijken, dat je niet in een vendor-lock terechtkomt, wat is je Plan B?”De geopolitieke situatie voedt de behoefte aan strategische digitale soevereiniteit in de EU. Wat betekent dat voor de positie van het NCSC daarin?‘Wij zijn altijd wel van het schetsen van het bredere plaatje. Dus als we praten over een soevereine datacloud in Nederland of Europa, dan is het een feit dat heel veel apparatuur die daarbij wordt gebruikt, die komt van buiten Europa. Denk aan servers, aan routers, aan softwarepakketten. In de basis is de vraag: welke risico’s loop je en welke risico’s vind je acceptabel? En wat is de voorspelbaarheid van die risico’s, vooral dat is de laatste tijd veranderd. Het is niet zo van ‘we hebben straks die cloud in Europa en dan zijn we klaar’. Veiligheid is een continu proces.’Ook het NCSC maakt – natuurlijk – die afweging qua risico acceptatie ten aanzien van waar het zijn data neerzet, zegt Van Amelsfort. ‘We hebben nu voor Nederland de registratieplicht bij het NCSC vanuit de Network and Information Security Directive (NIS2-richtlijn) die in de aanstaande Cyberbeveiligingswet is geïmplementeerd. Deze is gericht op de verbetering van de digitale en economische weerbaarheid van belangrijke en essentiële diensten en organisaties in Europa. Dat register is een van de kroonjuwelen van het NCSC en die beschermen we uiteraard maximaal.’SleutelrolAls hét centrale informatieknooppunt en expertisecentrum voor cybersecurity in Nederland gaat het NCSC een sleutelrol spelen in het informeren van organisaties en bedrijven om hun cyberweerbaarheid te verhogen. Daarbij vindt er begin 2026 een integratie plaats met het Digital Trust Center (DTC), dat ressorteert onder het ministerie van EZ, en het Computer Security Incident Response Team voor digitale dienstverleners (CSIRT- DSP). Hierbij vallen ruim 2,3 miljoen entiteiten onder het NCSC.Van Amelsfort refereert aan the best of three worlds. Want ‘het gaat absoluut helpen als uiteenlopende doelgroepen – van zzp’ers tot mkb en van multinational  tot vitale bedrijven – kunnen bouwen op identieke adviezen. Om die reden hebben we vijf basisprincipes (zie kader) vastgesteld om duidelijkheid en uniformiteit te creëren.’Wat is de staat van cybersecurity in Nederland?‘Dat is moeilijk te meten. Het aantal meldingen van kwetsbaarheden wordt ongeveer 50.000 dit jaar. Dat is heel breed en heel divers, en ook de impact kan heel verschillend zijn. Het is gewoon lastig om vast te stellen wanneer hebben we ons weerbaar getoond en wat hebben we kunnen voorkomen door alle adviezen die we uitdragen? Meet je zo’n staat af aan het aantal keren dat het is fout gegaan of het aantal keren dat het is goed gegaan? Maar natuurlijk genereren we uit die informatie ook trends en analyses, die we delen met de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid.”Is het dweilen met de kraan open?Met een glimlach: ‘Ik heb een ‘Loesje-spreuk’ die ik al vanaf het begin gebruik en die luidt: ‘Het is fijner dweilen als je weet dat iemand de kraan aan het repareren is.’ Die blijft wat mij betreft actueel. Dus dat doen we als het NCSC, wij zijn die kraan aan het repareren samen met onze publieke en private partners. Dat zie ik als een taak als je het hebt over Nederland digitaal weerbaar maken: met elkaar die kraan repareren.’Van Amelsfort spreekt van ‘een continu proces’ rond de vraag wat een geaccepteerd risico is. Dat bedrijven in Nederland en Europa qua marktpositie achterop zijn geraakt het laatste decennium wijt hij niet aan een gebrek aan kennis of innovatie, integendeel. ‘Maar door de globalisering en keuzes die in het verleden zijn gemaakt, zit je nu in een hele andere werkelijkheid en die draai je niet zomaar terug. Helemaal onafhankelijk kun je niet zijn en ik denk dat we vooral moeten streven naar een wereld waarin we met elkaar kunnen leven, misschien is dat wel het grotere doel. Eigenlijk heb je een soort wederzijdse afhankelijkheid nodig om in die balans te komen. Als ik kijk naar de innovatiekracht in Nederland, en naar alle startups die voorbij komen, dan denk ik dat we echt wel wat kunnen en dat je dat ook moet blijven stimuleren.’Member statesHet NCSC werkt samen met Europese partners waarbij Van Amelsfort aantekent dat de samenwerking onderling tussen EU-landen (hij spreekt van member states) anders is dan die met andere landen binnen de grenzen van Europa. ‘Ook tijdens ONE Conference zijn er veel ontmoetingen waarin met elkaar wordt overlegd over de geopolitieke situatie, maar ook over de uitdagingen die we gezamenlijk hebben, bijvoorbeeld als het gaat over implementatie van wetgeving. En we delen met elkaar ook successen. België heeft een Anti-Phishing Shield (Baps) dat uitermate succesvol is. Wij zijn nu gestart, samen met KPN, om te kijken hoe we dat kunnen adopteren en implementeren in Nederland. Dat ziet er op het eerste gezicht al veelbelovend uit.’Die samenwerking over de grenzen  is ook noodzakelijk bij het snel delen van informatie. ‘Een criminele actor kijkt niet snel naar landsgrenzen of een bepaalde sector als hij in de aanval gaat, die schiet met hagel en dan heeft-ie ergens raak en gaat daarop verder. Maar in de recente Citrix-lek, waardoor enkele organisaties, ook binnen de Rijksoverheid, konden worden gehackt, hebben we gezien dat het heel belangrijk is om internationaal informatie met elkaar te delen. De eerste signalen kregen wij toen vanuit een Europese instantie en daar konden wij weer op verder bouwen. We konden vrij snel reageren en proactief communiceren en scripts ter beschikking stellen binnen Europa zodat ook andere landen daarmee hun voordeel konden doen.’Data gedreven werken is een drijfveer. ‘We maken gebruik van ai om te kijken in welke mate we data-analyses geautomatiseerd kunnen doen. Natuurlijk, de check kent nog altijd de menselijke factor: wat het systeem ons vertelt, is dat in overeenstemming met wat wij ook zien? Maar dat soort technieken helpt ons natuurlijk wel om snelheid in processen te brengen.’Dat geldt ook voor een ontwikkeling als quantumcomputing. ‘Wij hebben een proactieve houding waar het gaat om het onderzoeken van wat nieuwe risico’s kunnen zijn, voorbij de horizon die we nu kennen. En toch, wat wij in de praktijk vooral zien: die vijf basisprincipes, dat is nog steeds waar het misgaat.’Niet of maar wanneerDe dreiging is groot, de materie complex en het wordt met een steeds meer digitaliserende samenleving ook niet makkelijker, stelt Van Amelsfort. ‘Het is niet de vraag óf maar wanneer je een keer slachtoffer wordt van cybercrime of cyberaanvallen, in wat voor mate dan ook. Dat kan variëren van een ddos-aanval tot een daadwerkelijk binnentreding van je systeem.’De boodschap: wees niet naïef, de wereld is veranderd. ‘Tegelijkertijd is bij mij het glas ook altijd wel weer halfvol. Dat is ook de reden geweest dat ik ben overgestapt na 25 jaar bij de politie naar hier om écht die kranen te gaan repareren, écht te gaan werken aan die weerbaarheid. Het is de taak van het NCSC om dat overkoepelende beeld te hebben en informatie te delen om die weerbaarheid te kunnen garanderen. Bij ernstige securityincidenten zijn er directe contacten met de AIVD, MIVD en de Nationale Politie. En ik denk dat in 2026, met onze nieuwe organisatie en de context van de nieuwe Cyberbeveiligingswet, we vanuit die informatiepositie goed geëquipeerd zullen zijn om die dreigingen het hoofd te kunnen bieden, en te zien en te horen en te voelen wat er gebeurt in de wereld van cybersecurity.’De 5 basisprincipes van weerbaarheidBasisprincipe 1: Breng je risico’s in kaart;Basisprincipe 2: Bevorder veilig gedrag;Basisprincipe 3: Bescherm systemen, applicaties en apparaten;Basisprincipe 4: Beheer toegang tot data en diensten;Basisprincipe 5: Bereid je voor op incidenten.Dit artikel is ook te lezen in GOV magazine nummer 21 van Atos.

Zeker driekwart van de tweehonderd miljoen euro die de regering voornemens is in de Groningse ai-fabriek te investeren, gaat naar hardware. Het bedrag van ruim honderdvijftig miljoen euro is inclusief alle operationele kosten van de supercomputer die speciaal voor het trainen van geavanceerde ai-modellen wordt ingericht.  Dit schrijft minister Vincent Karremans (Economische Zaken) in antwoord op vragen van het FvD-kamerlid Frederik Jansen. De rest van het geld wordt besteed aan een kenniscentrum met zo’n vijftig medewerkers ter ondersteuning van gebruikers. Dit expertisecentrum zal samen met de supercomputer de ai-fabriek vormen. Als vestiging van het kantoor is gekozen voor de voormalige tabaksfabriek Koninklijke Theodorus Niemeyer in Groningen. De supercomputer komt elders in een nog te kiezen datacenter.  De ai-fabriek richt zich op het aanbod van hoogwaardige rekenkracht en ai-expertise die relevant is voor meerdere maatschappelijke en economische sectoren. De doelgroep bestaat uit jonge bedrijven, het mkb en overheidsinstellingen.   Aanbesteding Hoe de supercomputer er precies technisch uit zal komen te zien, is nog afhankelijk van de aanbesteding die door de EuroHPC Joint Undertaking (EuroHPC JU) zal worden uitgevoerd in samenwerking met Surf, de it-dienstverlener voor het hoger onderwijs. Van deze aanbesteding is nog het precieze aantal gpu’s en cpu’s afhankelijk. Anders dan bij de Tsjechische ai-fabriek die vijfhonderd gpu’s en 1.600 cpu’s krijgt, voorziet het ontwerp van Groningen in meer gpu’s dan cpu’s.  Groningen maakt deel uit van het EuroHPC-programma, dat Europese samenwerking op het gebied van supercomputing en ai faciliteert. De financiering en het eigenaarschap zijn verdeeld tussen nationale en Europese bijdragen. Een deel van de ai-fabriek wordt nationaal beheerd. Het Rijk draagt bijna zeventig miljoen euro bij aan de bouw. Eenzelfde bedrag komt van de EU. De regio Groningen en Noord-Drenthe komt met maximaal zestig miljoen euro over de brug. Het is de bedoeling dat de supercomputer begin 2027 op volle toeren draait.

Het kabinet geeft concreet invulling aan drie moties rond digitale weerbaarheid die de Tweede Kamer eerder heeft aangenomen. Dat blijkt uit een brief van minister Foort van Oosten (Justitie en Veiligheid).  Ontwikkeld worden plannen om essentiële dienstverlening (zoals zorg, energie, transport) zoveel mogelijk in stand te houden bij een grootschalige digitale storing. Dit moet voorkomen dat de dienstverlening aan burgers en bedrijven volledig stilvalt. De Kamerleden Chakor en Kathmann (beiden GroenLinks-PvdA) hadden daarop aangedrongen. Verplicht Met de inwerkingtreding van de Cyberbeveiligingswet (Cbw) en de Wet weerbaarheid kritieke entiteiten (Wwke) in het tweede kwartaal van 2026 zijn kritieke entiteiten wettelijk verplicht om een risicobeoordeling uit te voeren. Op basis daarvan moeten zij technische, operationele en organisatorische maatregelen nemen voor de beveiliging van hun netwerken en de informatiesystemen die worden gebruikt voor de verlening van hun diensten.  Ook moeten zij maatregelen nemen om incidenten te voorkomen of de gevolgen van incidenten te beperken. Dit omvat onder meer het in kaart brengen van (analoge) terugvalopties ten behoeve van de bedrijfscontinuïteit. Kamerlid Rajkowski (VVD) had daar in een motie om gevraagd.  Bovendien geeft het kabinet gehoor aan haar oproep tot het uitvoeren van een scan van apparatuur of software uit landen met een tegen Nederland gerichte offensieve cyberagenda die aanwezig is binnen (de kernsystemen van) de vitale sector. Op basis van een verkenning onder vitale aanbieders heeft TNO een zelfscan-tool ontwikkeld waarmee betrokken organisaties dit soort risico’s kunnen afwegen. Zo helpt deze opensource-cybersecuritytool (Soarca) om de digitale weerbaarheid te testen en versterken. Het is geen klassieke hr‑zelfscan, maar een instrument om cyberoperaties te automatiseren en zo offensieve en defensieve strategieën te evalueren.

AZL neemt per 1 januari 2028 de pensioenadministratie van Stichting Ahold Delhaize Pensioen (Ahold Delhaize Pensioen) over. De uitvoerder en het ondernemingspensioenfonds hebben hiervoor een intentieovereenkomst ondertekend. AZL start de komende periode met de begeleiding van de transitie naar het vernieuwde pensioenstelsel.  Ahold Delhaize Pensioen verzorgt de pensioenen voor ruim 127.000 deelnemers. Het gaat hierbij om deelnemers die werken, of gewerkt hebben, bij een van de volgende Ahold Delhaize-ondernemingen: Albert Heijn, Etos, Gall & Gall, Ahold Delhaize Coffee Company en Ahold Delhaize. Het ondernemingspensioenfonds maakt sinds 1 januari 2024 gebruik van het it-platform AllVida van APS (Achmea Pensioenservices), in samenwerking met technologiepartner IG&H. Daarvoor maakte het pensioenfonds gebruik van het it-platform Lifetime van Keylane. Alleen APS maakte in juli van dit jaar bekend om uiterlijk in 2030 te stoppen met hun pensioendienstverlening voor externe klanten. Na deze bekendmaking moest Ahold Delhaize Pensioen op zoek naar een nieuwe pensioenuitvoeringsorganisatie voor de toekomst. De keuze viel op AZL. Deze overstap betekende ook dat de transitie naar de nieuwe pensioenregeling met een jaar wordt uitgesteld naar 1 januari 2028. Inmiddels zijn de voorbereidingen voor de ‘dubbele’ transitie met alle betrokken partijen in gang gezet. Hierin speelt ook APS een belangrijke rol. De dienstverlener zal tot 1 januari 2028 de huidige pensioenuitvoering van het pensioenfonds voortzetten én zorgdragen voor een juiste en tijdige overgang van de pensioenadministratie naar de systemen van AZL. Gedegen planning en afstemming Op de vraag of de transitie naar een nieuwe it-omgeving ingewikkeld is, antwoordt eenwoordvoerster van Ahold Delhaize Pensioen: ‘Er zijn altijd veel aandachtspunten bij zo’n transitie. Bij de migratie naar het it-platform AllVida ging het niet alleen om een migratie van alle data, met alle noodzakelijke waarborgen, maar ook een livegang op een nieuw systeem waarop wij de launching customer waren. Ook bij de migratie naar AZL moeten alle data uiteraard weer juist en volledig over en betreft het tevens een wijziging naar het nieuwe pensioenstelsel WTP. Voordeel van deze aankomende transitie ten opzichte van die in 2024 is dat we geen launching customer zijn en dat het it-systeem tegen die tijd proven technology is.’ De zegsvrouw stelt dat elke transitie naar een nieuwe omgeving dus specifieke aandachtspunten kent en dus vraagt om een gedegen planning met goede afstemming tussen alle partijen. ‘Het is hierbij belangrijk tussentijdse meetmomenten in te bouwen om te valideren dat je nog steeds op de juiste koers ligt of dat er wellicht hier en daar wat bijgeschaafd moet worden.’ Afgelopen mei maakte AZL nog bekend per januari 2027 de pensioenadministratie van de Stichting Rabobank Pensioenfonds over te nemen. AZL, dochteronderneming van verzekeringsconcern NN Groep, werkt op it-gebied samen met onder andere pensioensoftwarebedrijf Festina Finance.

BLOG – Dit jaar werd Nederland meerdere keren opgeschrikt door grootschalige storingen bij mobiele-telecomaanbieders. KPN, VodafoneZiggo en Odido kampten met problemen die honderdduizenden tot miljoenen gebruikers troffen. Niet zelden gingen de storingen urenlang door. De impact? Van hinderlijk tot potentieel gevaarlijk. In een samenleving waar vrijwel alles leunt op draadloze connectiviteit komt een landelijke storing neer op een digitale black-out. Burgers en bedrijven vragen zich af: waarom gebeurt dit zo vaak, en kunnen we nog wel op deze netwerken vertrouwen? Wat deze storingen extra pijnlijk maakt, is dat onze afhankelijkheid van mobiele netwerken explosief is gegroeid. We gebruiken ze niet alleen voor bellen of internetten, maar ook voor thuiswerken, navigeren, zorg op afstand, betalingen, slimme apparaten in huis en op kantoor en zelfs cruciale meldsystemen, zoals NL-Alert of alarmering bij hulpdiensten. Waar vroeger een storing hinderlijk was, kan het nu directe gevolgen hebben voor onze veiligheid, bereikbaarheid en economie. En toch lijkt het alsof dergelijke incidenten zich steeds vaker voordoen. En waarom is dat specifiek in de afgelopen maanden zo vaak het geval? De recente toename van storingen lijkt geen toeval. Juist in de afgelopen maanden hebben zich verschillende trends en gebeurtenissen gekruist, die de stabiliteit van mobiele netwerken onder druk zetten. Virtualisatie De oorzaak is te zoeken in de invoering en toepassing van nieuwe technologieën. Mobiele operators zijn in 2024 en 2025 massaal overgegaan op virtualisatie van netwerkfuncties en het uitrollen van geavanceerde 5G-netwerkcomponenten, zoals software-defined networking, network function virtualization en cloud-native core networks. Deze technologieën zijn krachtig en flexibel, maar ook complex en gevoelig voor fouten. Eén foutieve configuratie of instabiliteit in een virtuele schakel kan uitval veroorzaken op grote schaal. Bovendien is het opsporen en oplossen van fouten in zo’n netwerk lastiger dan voorheen. Waarom zijn diensten zoals pinverkeer en alarmering nog steeds afhankelijk van één mobiel netwerk? Bovendien zijn de providers bezig met versnelde consolidaties, updates en systeemmigraties. De overgang van T-Mobile naar Odido brengt backend-veranderingen met zich mee. Operators rollen nieuwe softwareplatformen bij voorkeur uit tijdens rustige zomerperiodes. Deze ingrepen vergroten tijdelijk het risico op verstoringen. Odido geeft zelf aan dat de megastoring afgelopen zomer het gevolg was van onderhoudswerkzaamheden. Ten slotte zijn de meeste operators zijn al jaren bezig met het terugdringen van operationele kosten (opex). Dat leidt tot veel reorganisaties, waarbij ook de operations-teams niet worden gespaard. Cruciale kennis en ervaring gaat daarmee verloren, monitoring wordt geautomatiseerd, en de marges voor foutcorrectie worden kleiner. In een netwerk dat continu in verandering is, kan deze gereduceerde bezetting het verschil maken tussen een tijdige ingreep of een landelijke storing. Verdienen Transparantie is cruciaal. Na een storing volgt vaak een summier bericht met ‘de oorzaak wordt onderzocht’ of ‘de storing is verholpen’. Maar consumenten en bedrijven verdienen beter. Heldere communicatie over oorzaak, impact en maatregelen om herhaling te voorkomen is niet alleen informatief maar wekt ook vertrouwen. Daarnaast moeten we nadenken over redundantie en weerbaarheid. Waarom zijn sommige diensten (zoals pinverkeer en alarmering) nog steeds afhankelijk van één mobiel netwerk? Kunnen we kritieke functies niet dubbel uitvoeren via alternatieve netwerken of technologieën? Gelukkig wordt deze discussie meer en meer nadrukkelijker gevoerd. Want de vraag is niet of we dit nog een keer meemaken, maar hoe goed we erop voorbereid zijn. Gregor Hendrikse, management consultant, Highberg

Volgend jaar gaat een ingrijpende wet in: eEvidence. Bedrijven moeten dan zélf bijhouden of Europese organisaties vertrouwelijke digitale gegevens opeisen. Die moeten dan telkens binnen tien dagen overhandigd zijn, op straffe van boetes tot twee procent van de omzet. Deel één van een drieluik over eEvidence.De waarde van bedrijfsdata, het nieuwe goud, valt of staat met digitale zelfbeschikking. Het is dan ook geen verrassing dat digitale soevereiniteit hoog op alle agenda’s staat. Dat begint bij persoonlijke soevereiniteit, de wetgeving rond privacy. Die is zo belangrijk geworden, dat zelfs wetsvoorstellen om opsporingsdiensten meer armslag te geven om bijvoorbeeld kinderporno eens goed te kunnen aanpakken, daardoor sneuvelen.Maar intussen dreigt heel stilletjes een nog veel ingrijpender Europees voorstel tussen alle commotie door te glippen en vanaf volgend jaar wet te worden: het zogenoemde eEvidence. De voorstellen voor die nieuwe regels zijn al zeven jaar bekend bij rijksoverheden en zijn dusdanig ingrijpend, dat zelfs de nationale opsporingsdiensten buiten spel worden gezet. Als het voorstel zoals gepland vanaf volgend jaar wettelijk verplicht wordt, lijkt er niet veel over te blijven van onze privacy of digitale bedrijfssoevereiniteit. Computable duikt erin en praat erover met experts.Shoot firstOnder de nieuwe regels, aldus de officiële uitleg, ‘zijn bedrijven verplicht zich zodanig in te richten dat zij in staat zijn om binnen de gestelde termijnen aan bevelen te voldoen.’ Die bevelen – geen verzoeken dus – kunnen door willekeurig welke Europese opsporingsinstantie dan ook gedaan worden, zonder tussenkomst van de Nederlandse overheid. Zulke bevelen eisen overhandiging van digitale informatie, zoals ‘naam en contactinformatie van een gebruiker, informatie over het dataverkeer’ of, een mooie catch-all-definitie, ‘de inhoud van communicatie’.Een bedrijf heeft niet de keuze om eerst eens een advocaat of rechter naar het verzoek te laten kijken. De regels werken volgens het principe ‘shoot first, ask questions later’. Achteraf kan best blijken dat het verzoek ongeoorloofd was of de data helemaal niet ter zake deden, maar dan zijn die data dus al overhandigd aan die buitenlandse partij, een partij waarover de Nederlandse autoriteiten geen enkele controle hebben. Om het principe kracht bij te zetten, zijn de termijnen tussen bevel en deadline erg krap, slechts tien dagen, en de boetes bij niet op tijd voldoen torenhoog, tot twee procent van de wereldwijde omzet.Privacy, wat is dat?Het ministerie van Justitie en Veiligheid windt er geen doekjes om: ‘18 augustus 2026 gaat de eEvidence verordening officieel van kracht. Vanaf moment bent u wettelijk verplicht te voldoen aan alle verzoeken die u via het digitale platform ontvangt.’ Organisaties moeten vanaf dat moment zélf contact houden met het eEvidence-platform, dus zelf maar uitzoeken of er een instantie ergens in Europa hun data opeist, en dan telkens dus op zeer korte termijn voldoen aan eisen van welke Europese opsporingsbevoegde dan ook.Het is interessant dat Den Haag overheidsadviezen over deze ingrijpende voorstellen compleet lijkt te negeren. ‘De Verordening treedt volgend jaar in werking. Eerder, in 2018, heeft de European Data Protection Board (EDPB), waarin Europese gegevensbeschermingsautoriteiten deelnemen, een standpunt hierover ingenomen,’ legt Elizabeth Palandeng uit aan Computable. Zij is woordvoerder van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). Dat zeven jaar oude standpunt omvat maar liefst achttien aanbevelingen die een aantal van de meest vergaande excessen aanpakken. Zo zouden in het land van de organisatie die de gegevens moet verstrekken de bevoegde autoriteiten geraadpleegd moeten worden, om, aldus de aanbeveling, ‘subjectieve interpretaties van een enkele rechtbank te voorkomen.’Vrij spel voor de (s)pionnen van Poetin?Met andere woorden, een lokale overheid in bijvoorbeeld Hongarije zou niet zomaar – onder dwang van krappe deadlines en hoge en snel opeisbare boetes – de bezoekersgegevens moeten kunnen opeisen van een evenement in, zeg maar, Utrecht (zoals de verordening nu nog wél toestaat), zónder tussenkomst van een Nederlandse autoriteit. Daarom ook zegt de EDPB: ‘de verordening moet drempels opwerpen voor de uitvaardiging van bevelen en bevelen moeten worden uitgevaardigd of goedgekeurd door rechtbanken.’Dat het voorstel al die zaken zonder meer wil toelaten is op z’n minst schokkend te noemen. Alsof dat nog niet genoeg is, hanteert de verordening bijvoorbeeld een andere definitie van ‘wettelijk vertegenwoordiger’ dan de AVG, waardoor de nieuwe wet de toch al aanzienlijke regeldruk en bijkomende kosten voor het bedrijfsleven alleen maar verhogen. Palandeng: ‘Het ministerie van J&V is nog bezig met de implementatie en uitvoering van de Verordening. De AP zal dit wetsvoorstel toetsen aan de AVG. Op een later moment kunnen we daar meer over zeggen.’In deel 2 vraagt Computable de advocatuur om eens te kijken naar de onbegrijpelijk ingrijpende verordening.

De nieuwe supercomputer van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) is operationeel. De super is geleverd door het Japanse hightech-bedrijf NEC Deutschland. De Tier1-supercomputer, die luistert naar de naam Sofia en die door de VUB voor de komende zes jaar wordt beheerd in het Nexus Datacenter in Zellik, zal wetenschappers van een hele resem disciplines helpen bij hun wetenschappelijk onderzoek, aldus de universiteit. VUB selecteerde de leverancier van de nieuwe Vlaamse supercomputer middels een aanbesteding. NEC kwam als beste uit de bus. De Tier-1 supercomputer maakt deel uit van een platform aan systemen voor rekenkracht, data-opslag en cloudtoepassingen die het Vlaams Supercomputer Centrum (VSC) aanbiedt aan Vlaamse onderzoekers in kennisinstellingen en bedrijven vanuit het Nexus-datacenter. De supercomputer draait op groene stroom en de warmte die vrijkomt, wordt via waterkoeling en warmterecuperatie gebruikt om de gebouwen in het Green Energy Park in Zellik deels van warmte te voorzien. Sofia werd gefinancierd door het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek – Vlaanderen (FWO) dat dankzij de Vlaamse overheid 8,6 miljoen euro investeerde in de aankoop van de nieuwe Vlaamse supercomputer. Weersvoorspelling Een van de toepassingsgebieden voor Sofia is het onderzoek in weer en klimaat, vertelt VUB- professor en klimaatwetenschapper Lesley De Cruz: ‘In het verleden gebruikte ik de vorige generaties van Vlaamse supercomputers al om klimaatsimulaties te uit te voeren op hoge resolutie, om te kunnen ‘inzoomen’ op een bepaalde regio en zo een meer nauwkeurige inschatting te krijgen van lokale fenomenen zoals toename in hittegolven en extreme neerslag.’ Sinds enkele jaren komt het onderzoek in een stroomversnelling door artificiële intelligentie (ai). De Cruz: ‘Je hoort vaak dat ai slecht is voor het klimaat, maar dat gaat over het ondoordacht gebruik van large language models. In de meteorologie levert ai juist een besparing op, door complexe en energieverslindende berekeningen te vervangen door gespecialiseerde, snelle ai-modellen. Die modellen moeten eerst getraind worden, en daarvoor hebben we krachtige gpu’s nodig, zoals die van de nieuwe Tier-1 supercomputer.’ ‘We kijken we er met het team naar uit om ons volgende supersnelle voorspellingsmodel voor lokale klimaatextremen (hitte en neerslag) te trainen op de nieuwe supercomputer’, aldus De Cruz.

In dit nieuwsoverzicht: Nederland staat op punt digitale hub-positie te verliezen, nieuwe Surf-netwerkinfrastructuur met HPE en Salumanus, Grondrechtenbescherming Europese ai-verordening, Fortinet opent eerste Europese distributiecentrum in Almere, en overname Heywood door Keylane. Nederland staat op punt digitale hub-positie te verliezen Nederland dreigt zijn rol als digitale toegangspoort te verliezen door verouderde zeekabelinfrastructuur. Volgens de Zeekabel Coalitie groeit de internationale bandbreedtebehoefte tot 2035 jaarlijks met 35 procent, terwijl vrijwel alle huidige kabels ouder zijn dan 25 jaar en uitfasering nabij is. Inmiddels verloopt ruim 60 procent van het wereldwijde internetverkeer via gesloten systemen van Amerikaanse techbedrijven, die Nederland vaak overslaan, aldus de coalitie in een nieuw rapport (pdf). Zonder nieuwe verbindingen stagneert de digitale groei en dit raakt cruciale sectoren zoals wetenschap, logistiek en financiële dienstverlening. De coalitie roept overheid en bedrijfsleven op om direct te investeren in minimaal twee nieuwe open intercontinentale kabels, om Nederlands digitale hub-positie te waarborgen. Nieuwe Surf-netwerkinfrastructuur met HPE en Salumanus Voor de vernieuwing van het Surf-netwerk zijn Hewlett Packard Enterprise (HPE) en Salumanus geselecteerd, zo meldt de ict-onderwijskoepel. HPE levert routers voor backbone- en border-domeinen, waaronder het internationale knooppunt NetherLight. Het Poolse Salumanus voorziet het netwerk van coherent transceivers die 800GE-, 400GE- en 100GE-connectiviteit mogelijk maken zonder aparte transponderhardware en het stroomverbruik, het ruimtegebruik en de kosten moeten verlagen. De nieuwe architectuur biedt hogere capaciteit, voorspelbare prestaties en schaalbaarheid zonder afhankelijkheid van één leverancier, aldus Surf. Nomios ondersteunt bij de selectie van de technologiepartners en Quanza verzorgt de implementatie en 24/7-monitoring. De vernieuwing moet de Nederlandse onderzoeks- en onderwijsgemeenschap voorbereiden op groeiende bandbreedtebehoefte. Grondrechtenbescherming Europese ai-verordening Het College voor de Rechten van de Mens heeft een overzicht gepresenteerd van hoe de Europese AI-verordening grondrechten beschermt. Het document moet toezichthouders, beleidsmakers en andere partijen helpen bij de toepassing van de wet. Grondrechtenbescherming vormt een rode draad in de verordening en raakt vrijwel alle rechten: van non-discriminatie en privacy tot onderwijs en sociale zekerheid. Het overzicht behandelt verboden ai-systemen, verplichtingen voor hoog risico-systemen en gebruik van testomgevingen. Ook wijst het op de rol van technische standaarden en richtsnoeren voor effectieve bescherming. Fortinet opent eerste Europese distributiecentrum, in Almere Fortinet opent zijn eerste Europese logistiek distributiecentrum in Almere, aldus het bedrijf. Het cyberbeveiligingsbedrijf wil zo sneller producten aan EU-klanten leveren. Het pand van twaalfduizend vierkante meter gebruikt honderd procent hernieuwbare elektriciteit, ledverlichting met sensoren en oplaadpunten voor elektrische voertuigen. Vanaf het eerste kwartaal van 2026 worden bestellingen van EU-distributeurs vanuit Nederland verwerkt. De locatie biedt directe toegang tot weg-, spoor- en luchthavennetwerken en is ontworpen voor toekomstige duurzaamheidsmaatregelen. De investering versterkt de Europese infrastructuur en sluit aan bij eerdere datacenterinvesteringen in Spanje en Duitsland. Overname Heywood door Keylane Het Utrechtse Keylane neemt het Britse Heywood over om zijn pensioen- en verzekeringssoftware uit te breiden naar de VK, VS en Azië-Pacific, zo meldt het. Heywood blijft autonoom opereren met het huidige management. De overname moet ook de internationale aanwezigheid van Keylane vergroten, dat in 2024 zelf werd overgenomen door Pollen Street, een op de Londense beursgenoteerde investeerder die zo’n zeven miljard euro aan vermogen beheert. Heywood bedient 180 klanten en meer dan acht miljoen leden met pensioenoplossingen.

GitHub Copilot introduceert custom agents die de volledige softwareontwikkelcyclus ondersteunen. Het zijn eenvoudige markdown-bestanden die domeinspecifieke expertise vastleggen en direct beschikbaar zijn in Copilot CLI, VS Code en github.com. In navolging van andere platforms heeft nu ook GitHub met GitHub Copilot custom agents geïntroduceerd die de volledige softwareontwikkelcyclus ondersteunen. ‘Custom agents zijn markdown-defined domain experts die functioneren als eenvoudige, onderhoudsvrije teamgenoten’, legt GitHub uit. Zo vat PagerDuty Incident Responder incidenten samen en adviseert het over opvolging en zo is MongoDB Performance Advisor bedoeld voor het optimaliseren van query’s. Integratie in bestaande tools De ai-agents werken overal waar Copilot actief is: in de terminal via Copilot CLI, in VS Code via Copilot Chat en in de Copilot-panelen op github.com. Het toevoegen van een agent is eenvoudig: plaats een bestand in github/agents/ en het is direct beschikbaar. Dit kan op repositoryniveau of organisatiebreed. Met Copilot CLI kunnen ontwikkelaars multi-step taken uitvoeren en agents integreren in scripts of ci/cd-pipelines*. ‘Als je in de terminal leeft, voelen custom agents als native extensies van je workflow’, verzekert GitHub. Partneragents zijn al beschikbaar en de lijst groeit. Voor observability zijn er onder meer een Dynatrace Expert en een Elasticsearch Agent. Voor security zijn er de JFrog Security Agent en StackHawk Security Onboarding. Databasebeheer wordt ondersteund door onder andere de Neon Migration Specialist en Neo4j Docker Client Generator. Concrete use cases tonen de kracht van deze aanpak. Met de PagerDuty Incident Responder kan een team in één commando incidenten samenvatten en vervolgstappen bepalen. De JFrog Security Agent identificeert kwetsbare pakketten en genereert veilige upgradepaden. Consistente workflows Door teamregels en standaarden in agents vast te leggen, ontstaat consistentie in workflows. Dit voorkomt herhaling van context en maakt expertise direct beschikbaar, ook als specialisten afwezig zijn. Agents kunnen bovendien data ophalen uit observability-, security- en devops-systemen via model context protocol. ‘Door patronen en integraties in een herbruikbare agent te coderen, begrijpt Copilot hoe jouw team werkt, niet alleen de code die voor je ligt,’ aldus GitHub. Daarmee verandert de ai van alleen maar een assistent om te coden in een volwaardige workflowpartner, weet het platform, die uitgebreide voorbeelden laat zien. Over eenzelfde aanpak met OpenAI’s AgentKit heeft Computable eerder al bericht. . * Een ci/cd-pipeline (continuous integration & continuous delivery pipeline) bouwt automatisch code, test die en rolt de code dan uit naar productie.

De Belastingdienst moet, na kritiek van de Autoriteit Persoonsgegevens, zes systemen versneld afbouwen of hervormen. De systemen worden gebruikt om een beter beeld te krijgen op belastingplichtigen. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) ziet risico’s voor privacy en grondrechten. Bovendien moet een intensiever toezicht misbruik en oneigenlijke inzage voorkomen. De Belastingdienst blijft de komende jaren onder streng toezicht staan. Staatssecretaris Eugène Heijnen (Financiën) meldt dat in een brief aan de Tweede Kamer. Over verschillende fiscale databanken is met de privacywaakhond een moeizaam compromis bereikt.  Risico Analyse Model Deze databases zijn opvolgers van het in 2018 uitgeschakelde Risico Analyse Model (RAM) dat twintig jaar lang dienst heeft gedaan bij de fiscus. RAM voldeed niet aan de privacywetgeving, beveiligingsvoorschriften en andere wettelijke eisen. Vervolgens ging de Belastingdienst databases gebruiken die qua functionaliteit gelijkenis met RAM vertonen. Ook daar heeft de AP bezwaren tegen. Wel stelt de AP vast dat medewerkers met geen van de zes opvolgende systemen zelf risicoselecties kunnen maken, wat het grootste pijnpunt was bij RAM.  De afgelopen zeven jaar heeft de fiscus verschillende maatregelen genomen om gegevens beter te beschermen. Afgelopen maart kondigde het ministerie van Financiën nieuwe stappen aan om de AP tevreden te stellen. Van de zes opvolgende systemen zijn vooral de Klantbeeld Toezicht Applicatie (KTA) en het Informatiesjabloon de AP een doorn in het oog. Tot KTA hebben te veel medewerkers toegang tot te veel informatie, wat volgens de AP tot een hoog privacyrisico leidt. Het Informatiesjabloon is een loket waar medewerkers van de Belastingdienst eenvoudig (persoons)gegevens van belastingplichtigen op kunnen vragen in Excel-formaat. Ook dat vindt de AP een te hoog risico voor privacy. Het informatiesjabloon zou uiterlijk eind 2027 verdwijnen, maar de AP wenst dat deze termijn wordt bekort. Het ministerie denkt KTA begin 2028 te kunnen vervangen door een privacyvriendelijker systeem. In de tussentijd worden maatregelen genomen om bij KTA de risico’s voor burgers te verkleinen.  Verwerkingsverbod De AP gaat over een jaar kijken of die maatregelen voldoende zijn om KTA nog even in de lucht te houden. Zo niet, dan noemt de AP een verwerkingsverbod per 1 december 2027 als reële optie. Andere systemen (Gruff, Inforay Selectie Module OB (SMOB) en Invorderings Hulp Programma (IHP)) verdwijnen in 2026. Het douane‑systeem Prisma krijgt aanvullende eisen rond transparantie en profilering.  Volgens staatssecretaris Heijnen zijn er geen aanwijzingen dat burgers daadwerkelijk zijn benadeeld.

In dit nieuwsoverzicht: Toegang tot actuele DSO-data grootste uitdaging onder Omgevingswet, de meesten twijfelen aan betrouwbaarheid online informatie, overname Polypoint door Main Capital, Trend Micro wint 2025 Benelux AWS Partner Award, Azure Local ook voor Dell Private. Toegang tot actuele DSO-data grootste uitdaging onder Omgevingswet Sinds de invoering van de Omgevingswet ervaart bijna de helft van de professionals uit overheid, nutsbedrijven, bouw en commerciële sectoren dat toegang tot actuele data binnen het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) de grootste uitdaging vormt, concludeert GIS-software-leverancier Esri uit eigen onderzoek. Ook noemt 45 procent integratie van DSO-data met andere bronnen een obstakel en 25 procent wijst op de complexiteit van de wet. Meer dan de helft gebruikt als belangrijkste bron voor DSO-data de kaartomgeving ‘Regels op de kaart’ van het Omgevingsloket. Ongeveer de helft van de ondervraagden zien kansen voor DSO-gebruik in gebiedsontwikkeling, met daar vlak onder vergunningverlening en ruimtelijke ordening. De meesten twijfelen aan betrouwbaarheid online informatie Bijna driekwart (72 procent) van de burgers denkt dat ze dit jaar online informatie hebben gezien die volgens hen niet waar is, zo concludeert het CBS uit eigen onderzoek. In 2023 was dit 67 procent. De twijfel is het grootst over sociale media (63 procent), gevolgd door nieuwswebsites (25 procent). De 25- tot 45-jarigen twijfelen het vaakst (84 procent), 65-plussers het minst (48 procent). Verder twijfelen mannen vaker dan vrouwen (76 tegen 68 procent) en hoger opgeleiden vaker dan lager opgeleiden (83 tegen 59 procent). Van de twijfelaars controleert 68 procent de informatie, meestal door online meer bronnen te raadplegen (84 procent) of de bron te verifiëren (54 procent). Overname Polypoint door Main Capital Main Capital Partners heeft een meerderheidsbelang genomen in Polypoint, een Zwitserse aanbieder van workforce managementsoftware voor de zorgsector. Het bedrijf ondersteunt ziekenhuizen en zorginstellingen bij complexe personeelsplanning en resourceallocatie. Polypoint bedient naast Zwitserland ook klanten in Duitsland, België en Liechtenstein. De software stroomlijnt roostering, werktijdenregistratie en resourcebeheer, wat administratieve lasten verlaagt en operationele efficiëntie verhoogt. Main wil de saas-transformatie versnellen en investeert in ai-gedreven oplossingen voor geautomatiseerde planning, voorspellende allocatie en realtime capaciteitsbeheer. Daarmee moeten zorgaanbieders meer flexibiliteit en compliance krijgen, terwijl personeel meer tijd kan besteden aan patiëntenzorg. Trend Micro wint 2025 Benelux AWS Partner Award Trend Micro is uitgeroepen tot winnaar van de 2025 Benelux AWS Regional Partner Awards, zo meldt het bedrijf. De erkenning geldt voor partners die innovatie stimuleren en oplossingen bouwen op AWS. Trend Micro is al meer dan tien jaar AWS Technology-partner. In 2024 behaalde het bedrijf de AWS Security Incident Response Specialization, waarmee het klanten helpt incidenten snel te identificeren en op te lossen in samenwerking met het AWS Customer Incident Response Team. Azure Local ook voor Dell Private Cloud, PowerStore en PowerScale Organisaties krijgen met Azure Local op Dell Private Cloud, PowerStore en PowerScale een uniforme en schaalbare basis voor hybride cloudbeheer, zo melden beide. Azure-controlplane-services draaien direct op Dell-infrastructuur, terwijl centraal beheer via Azure plaatsvindt. Private Cloud biedt onafhankelijk schaalbare compute en storage, PowerStore levert enterprise-grade storage met continue dataverbetering en PowerScale voor Azure introduceert volledig beheerde, cloud-native bestandsopslag. Belangrijke kenmerken zijn schaalbaarheid tot 8,4 PB in één namespace, ondersteuning voor NFS, SMB en S3, en ultra-lage latency. PowerScale is per direct beschikbaar via Microsoft Marketplace, terwijl Private Cloud en PowerStore in het voorjaar van 2026 beperkt worden aangeboden.

De opmars van autonome digitale collega’s In steeds meer organisaties wordt nagedacht over de inzet van AI-agents om repetitieve processen te versnellen. Deze digitale assistenten kunnen zelfstandig handelen, beslissingen nemen en workflows uitvoeren zonder dat een medewerker elke stap hoeft te bevestigen. Daarmee markeren ze een volgende fase in procesautomatisering: van reactief naar proactief, en van simpel taakbeheer naar autonome uitvoering. Van regels naar intelligent gedrag Waar traditionele automatisering – zoals RPA – vooral draait om vaste regels, combineren AI-agents data-analyse, context en natuurlijke taalverwerking. Ze kunnen zelfstandig context begrijpen, taken prioriteren en actie ondernemen op basis van bedrijfslogica. Een voorbeeld is Zia Agents, onderdeel van de Zoho-suite. Deze AI-laag werkt als een digitale medewerker die toegang heeft tot verschillende applicaties binnen het bedrijfsnetwerk. Een Zia Agent kan bijvoorbeeld automatisch klantaanvragen verwerken, verkoopopvolging starten of interne goedkeuringen versnellen, allemaal binnen de vooraf gedefinieerde kaders en bevoegdheden. Versnelling in de praktijk De waarde van AI-agents ligt in de doorlooptijd: processen die voorheen afhankelijk waren van menselijke hand-overs kunnen continu doorlopen. Dat levert concrete voordelen op: Kortere reactietijden in klantenservice en interne workflows Minder fouten, doordat handmatige invoer en beslissingen grotendeels worden geautomatiseerd Schaalbaarheid: bij piekmomenten kunnen meer taken parallel worden verwerkt zonder extra personeel Hogere medewerkerstevredenheid, omdat repetitief werk afneemt en de focus verschuift naar analytische of klantgerichte taken Volgens marktonderzoek van McKinsey is het potentieel van agent-technologie aanzienlijk: organisaties die AI-agents integreren in hun operationele processen rapporteren gemiddeld 25 tot 40 procent kortere doorlooptijden en tot 30 procent hogere productiviteit. Ervaring uit de praktijk In Nederland begeleiden gespecialiseerde partners de implementatie van dergelijke agent-oplossingen. Mobile XL, bijvoorbeeld, heeft ruime ervaring met het configureren van Zia Agents binnen internationale organisaties. Het bedrijf richt zich op de koppeling van AI-agents met CRM-, helpdesk- en marketingomgevingen, waarbij ook bestaande ERP- en HR-systemen worden geïntegreerd. Volgens de consultants van Mobile XL ligt de sleutel tot succes niet in de technologie zelf, maar in de inrichting van het proces: duidelijke regels, goede datakwaliteit en een doordachte governance-structuur. Zo blijft de controle behouden, terwijl de AI zelfstandig waarde toevoegt. Een praktijkvoorbeeld: een technische dienstverlener automatiseerde met behulp van een Zia Agent het routeren van inkomende tickets. De agent herkende onderwerp en urgentie, koppelde dit aan beschikbare monteurs en genereerde automatisch werkbonnen. De gemiddelde verwerkingstijd daalde van vier uur naar minder dan één. Randvoorwaarden voor succes Hoewel de technologie volwassen is, vraagt de implementatie om aandacht voor drie aspecten: Datakwaliteit – de agent leert van historische gegevens; onnauwkeurige data leiden tot verkeerde beslissingen. Transparantie – gebruikers moeten begrijpen waarom een agent bepaalde keuzes maakt. Adoptie – medewerkers moeten ervaren dat de AI hun werk ondersteunt, niet vervangt. Wacht niet langer met AI AI-agents zoals Zia Agents veranderen de manier waarop organisaties werken. Ze maken processen sneller, consistenter en schaalbaarder. De grootste winst ligt echter in het vrijmaken van menselijk potentieel: meer tijd voor klanten, strategie en innovatie. Met ervaren partners zoals Mobile XL kunnen organisaties deze stap gecontroleerd en efficiënt zetten – van experiment naar structurele versnelling van hun bedrijfsvoering. Benieuwd hoe ZIA Agents jouw organisatie leuker, makkelijker en creatiever kan maken? Mobile XL helpt bij de eerste stap zetten. Meer weten? Neem contact op via info@mobile-xl.nl of bel +31 85 3031346 Bekijk onze website

Lenovo heeft Lenovo Certified Refurbishment Services gelanceerd, een nieuwe dienst waarmee organisaties hun bestaande Lenovo-apparaten kunnen laten opknappen en opnieuw inzetten. De service is beschikbaar in België en dertien andere Europese landen, waaronder Nederland, Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.Lenovo biedt drie serviceniveaus aan: een lichte opfrisbeurt, vervanging van kleine onderdelen of display, en volledige refurbishment. Alle processen worden beheerd via het Lenovo Service Connect Portal, wat organisaties volledige zichtbaarheid en controle moet geven.Bedrijven krijgen met deze nieuwe service in het algemeen een derde optie voor hun apparatuur – naast garantieverlenging of nieuwe aankopen – om de levensduur van hun it-vloot te verlengen en elektronisch afval te beperken. Upgraden Voor alle duidelijkheid: de dienst werkt uitsluitend met Lenovo-apparaten en is daarmee niet merkagnostisch, wat de toepasbaarheid voor bedrijven met gemengde it-vloten dus wel enigszins beperkt.Apparaten kunnen ook worden geüpgraded met extra ram-geheugen, waardoor bedrijven de prestaties kunnen verhogen zonder hardware te vervangen. Dit stelt organisaties in staat nieuwe aankopen te reserveren voor medewerkers die veel rekenkracht nodig hebben of voor nieuwe technologieën zoals ai-pc’s, terwijl opgeknapte toestellen zouden moeten blijven voldoen voor alledaagse taken.Datasanering gebeurt volgens de Nist-standaardrichtlijn en de opgeknapte apparaten krijgen vernieuwde garanties. Timing en EU-regelgeving De service sluit aan bij een bredere trend waarbij fabrikanten circulaire diensten ontwikkelen. Voor bedrijven die onder deze rapportageverplichtingen vallen, kan de dienst helpen bij het voldoen aan ESG-disclosure eisen.De lancering komt vlak voor de geplande EU Circular Economy Act, die in 2026 van kracht wordt en bedrijven verplicht hun technologiestrategieën te heroverwegen. De dienst ondersteunt ook doelstellingen zoals de EU Green Deal, die beoogt de uitstoot tegen 2030 met minstens vijftig procent te verminderen, en de eisen van de Corporate Sustainability Reporting Directive.Lenovo haalt nog cijfers aan uit eigen onderzoek. Zo zou 96 procent van de it-beslissers in EMEA de milieuimpact meenemen bij beslissingen over toekomstig ai-gebruik. Bovendien zou het verlengen van de levensduur van elektronica met dertig procent de jaarlijkse uitstoot met maximaal twintig procent doen verminderen.