computable

BLOG – De Europese datacenterbranche, in Nederland vertegenwoordigd door de Dutch Datacenter Association (DDA), waarschuwt al jaren dat Europa dringend meer datacentercapaciteit moet bouwen. Zonder uitbreiding, zo luidt de boodschap, komt de digitale economie in gevaar. Ai, cloud, cybersecurity en industrie 4.0 vereisen steeds meer rekenkracht — en dus meer datacenters. Toch? Wie de publieke discussie volgt, ziet dat het pleidooi van de DDA nauwelijks nog gehoor vindt. Gemeenten en provincies stellen bouwstops in, burgers verzetten zich tegen ‘energieslurpende dozen’ in het landschap, en zelfs binnen de politiek is het vertrouwen tanende. Het narratief dat datacenters ‘essentieel’ zijn, wordt overschaduwd door de vraag: ten koste van wat? Die maatschappelijke weerstand is niet uit de lucht komen vallen. Integendeel, ze is grotendeels door de sector zelf gecreëerd. Muur Waar andere industrieën – van staal tot voedselverwerking – gedetailleerde cijfers publiceren over energieverbruik, emissies en grondstoffen, heeft de datacentersector zich jarenlang verscholen achter een muur van bedrijfsgevoeligheid. Concrete data over PUE (Power Usage Effectiveness, een standaardmaatstaf om de energie-efficiëntie van datacenters te meten), waterverbruik, restwarmtelevering of het aandeel hernieuwbare energie? Zelden publiek. Zelfs het totale elektriciteitsverbruik van Nederlandse datacenters blijft een schatting: ergens tussen de twee en vier procent van het nationale totaal, afhankelijk van wie je het vraagt.Deze geslotenheid voedt wantrouwen. Wie niets deelt, lijkt iets te verbergen. Terwijl energiebedrijven, netbeheerders en overheden juist behoefte hebben aan inzicht om infrastructuur te plannen en duurzaamheidsdoelen te halen, koos de sector voor een strategie van minimale openheid. Defensief Wanneer er wet- en regelgeving in de maak is die meer transparantie of strengere efficiëntie-eisen vraagt, komt de sector zelden met constructieve voorstellen. De reactie is eerder defensief dan coöperatief. Voorbeelden zijn er te over. De invoering van de Europese Energie-efficiëntierichtlijn (EED) werd jarenlang afgezwakt door lobbydruk. Ook bij de Nederlandse voorstellen om restwarmte aan te bieden aan nabijgelegen warmtenetten, of bij lokale duurzaamheidscriteria voor nieuwe datacentervergunningen, klonk herhaaldelijk het bezwaar dat de regels ‘onevenredig’ of ‘remmend voor innovatie’ zouden zijn. Het resultaat: vertraging, wantrouwen en een groeiend politiek en maatschappelijk verzet. Wat de sector jarenlang wist te vermijden, wordt nu wet Daar waar de sector wél communiceert, is dat vaak in de vorm van marketing. ‘100 % groene stroom’, ‘CO₂-neutraal’ en ‘circulair gebouwd’ zijn termen die goed klinken, maar zelden worden onderbouwd met verifieerbare data. Veel datacenters kopen garanties van oorsprong (GvO’s) uit Scandinavië om hun stroomgebruik ‘groen’ te labelen, terwijl de fysieke elektriciteit in Nederland grotendeels afkomstig is uit gascentrales. Ook wordt vaak gesproken over ‘restwarmtebeschikbaarheid’, terwijl in werkelijkheid nog nauwelijks warmte daadwerkelijk wordt geleverd aan stedelijke warmtenetten. Speelveld Met de herziening van de Energie-efficiëntierichtlijn (EED) en de komst van de CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) verandert het speelveld ingrijpend. Vanaf 2024 moeten datacenters groter dan 500 kW verplicht rapporteren over hun energieverbruik, koelefficiëntie (PUE), hernieuwbare-energieaandeel, afvalwarmte, watergebruik en benutting van restwarmte. Deze data worden openbaar gedeeld via nationale registers. Daarnaast verplicht de CSRD duizenden Europese bedrijven – inclusief datacenteroperators – om jaarlijks te rapporteren over hun milieu-impact (Scope 1-2-3-emissies), governance en sociale prestaties. Die rapportages moeten worden gecontroleerd door onafhankelijke auditors. Met andere woorden: wat de sector jarenlang wist te vermijden, wordt nu wet. Ironisch genoeg had de datacenterbranche deze ontwikkeling zelf kunnen leiden. Stel dat operators tien jaar geleden vrijwillig hun energie- en efficiëntiegegevens hadden gepubliceerd, restwarmteprojecten hadden gestimuleerd en hun prestaties onafhankelijk hadden laten certificeren — dan was de publieke discussie vandaag fundamenteel anders geweest. Transparantie had het vertrouwen kunnen versterken, nu moet ze het wantrouwen wegnemen. Kruispunt De datacentersector bevindt zich op een kruispunt. De komende jaren zal de druk op energie-infrastructuur verder toenemen door ai-toepassingen en gpu-intensieve workloads. Alleen datacenters die hun energie-efficiëntie structureel verbeteren, restwarmte aantoonbaar benutten en hernieuwbare bronnen fysiek integreren, behouden hun maatschappelijke legitimiteit. Daarvoor is meer nodig dan slogans. Het vraagt om: Transparantie: open publicatie van verbruiks- en efficiëntiedata, inclusief onafhankelijke verificatie; Samenwerking: actieve betrokkenheid bij regionale energie- en warmtenetplannen; Innovatie: integratie van energie-opslag, load-balancing en ai-gestuurde efficiëntie; Verantwoording: rapportages conform EED en CSRD, niet als last, maar als kans om leiderschap te tonen. Aanjagers De sector heeft de kennis, middelen en technologie om het verschil te maken. Datacenters kunnen juist de aanjagers worden van de energietransitie door hun unieke positie: continu-bedrijf, voorspelbare load en hoge restwarmtepotentie. Maar daarvoor moet eerst een mentale omslag plaatsvinden. Zolang de branche het narratief van de ‘onbegrepen energieslurpende sector’ blijft voeden, blijft ze onderdeel van het probleem in plaats van de oplossing. De datacenterbranche heeft het sentiment tegen zich, maar kan dat alleen zelf herstellen — door eerlijk te meten, open te communiceren en de data te laten spreken. Marco Verzijl, medeoprichter Stichting Save Energy Foundation Bronnen en verwijzingen:Energie-efficiëntierichtlijn (EED): Richtlijn (EU) 2023/1791, artikelen 12 en 14Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD): Richtlijn (EU) 2022/2464International Energy Agency (IEA): ‘Electricity 2024 Report’Dutch Datacenter Association (DDA): ‘State of the Dutch Data Centers 2024’Planbureau voor de Leefomgeving (PBL): ‘Monitor Energieverbruik Datacenters 2023’

In dit nieuwsoverzicht: EU stelt strengere eisen aan cloudsoevereiniteit, Atos krijgt EcoVadis Platinum Medal, wereldwijde ict-uitgaven volgend jaar naar zes biljoen, Nederlandse tech via achterdeur in Russisch defensieproject en BS Automatisering overgenomen door Vertical Horizon. EU stelt strengere eisen aan cloudsoevereiniteit De Europese Unie heeft nieuwe Sovereignty Objectives vastgesteld voor clouddiensten in aanbestedingen. Deze doelen zijn gebaseerd op Europese kaders zoals Gaia‑X, CIGREF en het Cybersecurity Certification Framework, en sluiten aan bij nationale strategieën. Aanbieders worden beoordeeld via het Sovereignty Effectiveness Assurance Level (SEAL), dat minimale zekerheid per doelstelling vastlegt. Diensten die dit niveau niet halen, vallen af. Daarnaast wordt een Sovereignty Score berekend, die de mate van soevereiniteit van een dienst meet en meetelt in de kwaliteitsbeoordeling. De resultaten worden ook gebruikt tijdens contractuitvoering, afhankelijk van risicoprofielen. Nog kortgeleden lanceerde de Europese Commissie een tender van 180 miljoen euro onder Cloud III DPS om zes jaar lang soevereine clouddiensten in te kopen en zo een benchmark voor cloudsoevereiniteit vast te leggen. Atos krijgt weer EcoVadis Platinum Medal Atos heeft voor het zesde jaar op rij de EcoVadis Platinum Medal ontvangen voor prestaties op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Het Franse technologiebedrijf behaalde 84 van de 100 punten en behoort daarmee tot de top één procent van beoordeelde ondernemingen in de sector. EcoVadis beoordeelt bedrijven op milieu, arbeidsomstandigheden en mensenrechten, ethiek en duurzame inkoop. Het Franse bedrijf liet vooral vooruitgang zien op ethiek. De erkenning sluit aan bij eerdere internationale waarderingen, zoals de S&P Global CSA en het Carbon Disclosure Project. Het bedrijf telt circa tweeënzeventigduizend medewerkers en behaalt jaarlijks ongeveer tien miljard euro omzet. Wereldwijde ict-uitgaven volgend jaar naar zes biljoen Wereldwijde ict-uitgaven zullen in 2026 stijgen naar 6,08 biljoen dollar, een groei van 9,8 procent ten opzichte van 2025, zo concludeert marktonderzoeker Gartner. Vooral software en datacentersystemen laten sterke groei zien, gedreven door de vraag naar gen-ai-functionaliteit en ai-infrastructuur, aldus het rapport. De uitgaven aan software stijgen naar 1,43 biljoen dollar, een toename van 15,2 procent. Apparaten en datacenters profiteren van de vraag naar ai-optimised servers en mobiele apparaten, hoewel leveringsbeperkingen de groei remmen. De kosten van software en functionaliteit zullen stijgen door de integratie van gen-ai. Nederlandse tech via achterdeur in Russisch defensieproject Drie Nederlandse bedrijven lijken betrokken te zijn geweest bij indirecte tech-verkopen aan Rusland. Royal IHC, Rederij Groen en Smit Terminals (nu Boskalis) zouden samen voor meer dan acht miljoen dollar aan apparatuur en schepen geleverd hebben aan een Cypriotische dekmantelmaatschappij. Dat concludeert een internationaal onderzoek waar KRO-NCRV aan meedeed. De tech was bedoeld voor het Russische onderwaternetwerk Harmony, dat bestaat uit kabels, sonar en sensoren in de Noordelijke IJszee en dat bedoeld is om de detectiemogelijkheden voor Russische kernonderzeeërs te vergroten. Sanctie-experts stellen dat de Nederlandse bedrijven signalen hadden moeten herkennen, zoals de constructie via Cyprus. De ondernemingen benadrukken dat zij aan alle EU-wetgeving voldeden en geen sancties hebben overtreden. BS Automatisering overgenomen door Vertical Horizon Het Amsterdamse Vertical Horizon, onderdeel van het Duitse Böschen IT Investments, heeft BS Automatisering uit Udenhout overgenomen. BS Automatisering ontwikkelt sinds 1996 software voor het plannen en beheren van groepsvervoer, waaronder het platform TaxSys. Ongeveer 75 vervoersorganisaties maken gebruik van de software. Met de overname betreedt de nieuwe moeder de nichemarkt voor personenvervoersoftware en breidt het zijn portfolio in mobiliteit uit. Oprichters van de nieuwe dochter blijven de komende jaren betrokken voor kennisoverdracht en productontwikkeling. Het overgenomen bedrijf blijft zelfstandig opereren binnen het nieuwe netwerk.

OpenAI heeft tijdens een livestream de nieuwe browser Atlas gepresenteerd, een product dat direct is geïntegreerd met ChatGPT. De introductie markeert een duidelijke aanval op Google Chrome, nog altijd de meest gebruikte browser wereldwijd. Het zat er al een paar maanden aan te komen, maar nu is het dan zover: OpenAI heeft een nieuwe browser gelanceerd, waarin ai uiteraard een hoofdrol speelt. Atlas is momenteel alleen nog beschikbaar voor ChatGPT-gebruikers op MacOS. Ondersteuning voor Windows en mobiele platforms volgt later. De browser is gratis, maar functies zoals de ingebouwde agent zijn voorbehouden aan abonnees van ChatGPT Plus, Pro en Business. Ai centraal in de browserervaring Volgens ceo Sam Altman biedt ai een zeldzame kans om opnieuw te bedenken wat een browser kan zijn. Waar Chrome en andere browsers ai als toevoeging presenteren, staat de chatbot in Atlas centraal. Een zoekopdracht resulteert tekstueel antwoord in plaats van een lijst links. Aanvullende resultaten staan dan in andere tabbladen. Zo staat de ai‑chat centraal, terwijl traditionele zoekresultaten slechts een ondersteunende rol vervullen, concludeerde bijvoorbeeld Wired. Atlas bevat daarnaast een zijpaneel waarin ChatGPT contextueel meeleest met de geopende pagina. Dit elimineert het veelvuldig kopiëren en plakken van tekst of links. Ook kan de browser optioneel ‘browser history’ en ‘browser memories’ opslaan, waarmee ChatGPT eerdere zoekopdrachten en bezochte sites gebruikt om antwoorden te personaliseren of routines te automatiseren. Dreiging voor Google De lancering van Atlas wordt gezien als een directe bedreiging, niet alleen voor Chrome, maar voor Google zelf. ChatGPT trekt al honderden miljoenen gebruikers, die eenvoudig kunnen overstappen naar Atlas. Dat beperkt Google’s mogelijkheden om advertenties te tonen of gebruikers naar Google Search te sturen, zeker nu het bedrijf door het Amerikaanse ministerie van Justitie is verboden exclusieve zoekdeals te sluiten. OpenAI heeft niet gezegd dat het advertenties in Atlas uitsluit. Het bedrijf werft actief personeel voor adtech, wat speculatie voedt over een toekomstige verdienstrategie. Omdat Atlas direct toegang heeft tot de inhoud van het browserscherm, kan het waardevolle context verzamelen voor advertentiedoeleinden.

Steeds meer organisaties willen overstappen van Amerikaanse hyperscalers naar Europese alternatieven. Of althans gedeeltelijk. Waar moet je aan denken? ✅ Begin met een risicoanalyse ‘De eerste stap in het migratieproces is het scherp in kaart brengen van de risico’s’, vertelt Maurice Hoeneveld. Hij is senior business & management consultant bij de Sovereign Cloud Advisory bij Atos. ‘Welke leveranciers gebruik je momenteel? Denk hierbij niet alleen aan de hyperscaler zelf, maar ook aan gerelateerde software- en platformcomponenten. Is er bijvoorbeeld afhankelijkheid van specifieke cloud-native functies zoals serverless functies, automatiseringstools of ontwikkelplatforms? Welke producten vormen een risico voor de continuïteit van de bedrijfsvoering als ze op enig moment zouden uitvallen of niet langer beschikbaar zijn?’ Beoordeel ook het risico van vendor lock-in: hoe moeilijk is het om zonder significante aanpassingen over te stappen naar een andere leverancier? Kan de applicatie-architectuur modulair worden opgebouwd met open standaarden of ben je sterk verknoopt met één technologie-stack? ✅ Classificeer je data en bepaal welke data strategisch zijn Niet alle data hoeven direct verplaatst te worden. Classificeer welke data bedrijfskritisch of gevoelig zijn, zoals persoonsgegevens, intellectueel eigendom of financiële gegevens. Deze informatie kan, afhankelijk van risicoanalyse en compliance-eisen, beter worden ondergebracht bij een soevereine of private cloudoplossing. Voor minder gevoelige data kan het (voorlopig) behouden van een hybride aanpak met publieke cloud een valide strategie zijn. ‘Maar bedenk ook: hoe worden de data opgeslagen, verwerkt en gedeeld? En onder welke jurisdictie valt de provider? Data die zich fysiek in Europa bevinden, is niet automatisch juridisch beschermd als de eigenaar een Amerikaans bedrijf is’, aldus Hoeneveld. Welke leveranciers gebruik je momenteel? Denk hierbij niet alleen aan de hyperscaler zelf – Maurice Hoeneveld, senior business & management consultant Atos ✅ Maak een overzicht van alle gebruikte IaaS- en PaaS-componenten Veel organisaties zijn in de loop van de jaren diep verweven geraakt met de infrastructuurdiensten van hyperscalers. Maak daarom een gedetailleerde inventarisatie van gebruikte infrastructuur- (IaaS) en platformdiensten (PaaS), zoals: – virtuele machines; – containerservices (zoals Azure Kubernetes Service); – databases (denk aan SQL as a Service); – api-management; – object storage en back-updiensten. Let hierbij op: sommige diensten zijn goed te vervangen door Europese alternatieven, andere minder. Denk hierbij aan serverless computing en ai-diensten die diep in het ecosysteem van de hyperscaler geïntegreerd zijn. ✅ Evalueer de gebruikte ontwikkeltools en DevOps-workflows ‘Een migratie raakt zeker ook de ontwikkelteams. Veel developers zijn getraind op specifieke tools uit het Microsoft-, Amazon- of Google-ecosysteem. Denk aan CI/CD-tools, code repositories, monitoring-oplossingen en testomgevingen.’ Als je overstapt naar een Europese provider of een open source-omgeving, moet je vaststellen of vergelijkbare tools beschikbaar zijn en of ontwikkelaars hiermee uit de voeten kunnen. Is herscholing nodig? Kun je geleidelijk overstappen naar een vendor-agnostisch model? ‘Als Atos zijn wij bijvoorbeeld bezig met het opzetten van ontwikkelplatforms die tooling flexibel combineren op basis van open source-technologieën.’ In Europa zouden we meer vertrouwen moeten hebben in technologie die we zelf ontwikkelen – Florian Zinnagl, ciso Oostenrijkse ministerie van Economische Zaken ✅ Bepaal de geografische locatie en het eigenaarschap van datacenters Waar staan je data, en wie bezit het datacenter? Dit zijn cruciale vragen. Sommige ‘Europese’ cloudproviders hosten hun diensten in datacenters die eigendom zijn van Amerikaanse of Aziatische bedrijven. Dat kan leiden tot risico’s vanwege buitenlandse wetgeving. Kies daarom voor aanbieders die hun infrastructuur in Europees eigendom en onder Europese jurisdictie exploiteren. Dit is van belang voor juridische bescherming én compliance. ✅ Werk met een gefaseerde migratiestrategie Een veelgebruikte aanpak is om niet direct alles over te zetten, maar te beginnen met nieuwe projecten in de Europese cloud. Dit geeft ruimte om tooling, workflows en kennis op te bouwen zonder de bestaande operatie te verstoren. Oudere workloads kunnen later stapsgewijs worden gemigreerd, bijvoorbeeld bij een herbouw of vervanging. Koppel dit aan interne capaciteitsopbouw en betrek interne stakeholders bij de prioritering van workloads: welke applicaties kunnen migreren zonder risico, welke zijn mission critical? Onze technologie maakt het mogelijk dat de volledige controle over de data volledig in Oostenrijk blijft – Richard Marx, medeoprichter en ceo van Sendent ✅ Herstel regie binnen de eigen organisatie Hoeneveld: ‘Zonder interne regie is migratie gedoemd te stranden. Veel organisaties zijn te afhankelijk geworden van externe leveranciers, met te weinig eigen kennis over hun it-landschap. Zorg dat het it-management niet alleen projectmatig stuurt, maar ook strategisch eigenaarschap neemt over cloudkeuzes.’ Zorg daarom voor: – interne architectuurkennis; – continu risicomanagement; – opbouw van eigen DevOps-expertise; – governance rond leverancierskeuze en contractuele afspraken. ✅ Kies voor partners met ervaring én Europese wortels Vaak bestaat nog het idee dat Europese providers alleen lokaal actief zijn en te weinig ervaring hebben met cloudprojecten. Dat klopt niet. Een mooi voorbeeld is het Nederlandse bedrijf Sendent, dat succesvolle Microsoft-integraties biedt voor het open source-platform van Nextcloud en recentelijk een migratie heeft uitgevoerd bij het Oostenrijkse Ministerie van Economische Zaken, Energie en Toerisme. Hier werd op basis van Nextcloud een alternatief opgezet voor Microsoft Teams, volledig self-hosted, met strikte datacontrole en ondersteuning voor Outlook-gebruikers. ‘Veel van onze klanten zijn niet in Nederland gevestigd’, zegt Richard Marx, mede-oprichter en ceo van Sendent. Het Oostenrijkse ministerie gebruikte nog Skype for Business dat uitgefaseerd diende te worden. Een overstap naar Microsoft Teams bleek juridisch problematisch, vertelt Marx. ‘Er werd gekozen voor Nextcloud als samenwerkingsplatform, met integraties van Sendent voor Outlook en Teams, waarbij OneDrive volledig werd uitgeschakeld.’ Florian Zinnagl is ciso bij het ministerie: ‘In Europa zouden we meer vertrouwen moeten hebben in technologie die we zelf ontwikkelen. Digitale soevereiniteit is geen modewoord, maar een verantwoordelijkheid.’ Men koos voor een combinatie van Office 365 voor eindgebruikers, met opslag van documenten en data in de Nextcloud-omgeving. Zo blijven alle documenten in een eigen omgeving, maar kunnen eindgebruikers toch de voor hen vertrouwde werkplektools gebruiken. De migratie verliep gefaseerd, met een proof of concept in het vierde kwartaal van 2024 en een volledige uitrol in april 2025. Belangrijke succesfactoren waren een actieve adoptiestrategie, wekelijkse training en sterke interne regie. Inmiddels tonen ook andere ministeries in Oostenrijk interesse in een soortgelijke aanpak, vertelt Marx: ‘Onze technologie maakt het mogelijk dat eindgebruikers hun vertrouwde Microsoft-producten kunnen blijven toepassen, maar dan met volledige controle over de data die volledig in Oostenrijk blijven.’ De overstap naar een Europese cloudomgeving is geen revolutie, vertelt Hoeneveld, maar een strategische evolutie. Door stapsgewijs te migreren, je it-architectuur te evalueren en kennis op te bouwen, wordt een overstap haalbaar. Atos heeft er al de nodige ervaring mee. Een voorbeeld als het Oostenrijkse ministerie laat bovendien zien dat er veel meer Europese it-specialisten zijn die deze migraties mogelijk kunnen maken. Dit artikel staat ook in Computable Magazine 2025 #5.