computable

Het Internationaal Strafhof in Den Haag vervangt Microsoft-oplossingen door de Duitse oplossing Open Desk. De overstap zal de digitale soevereiniteit van het hof vergroten en volgt op zorgen over de impact van Amerikaanse sancties. Het Internationaal Strafhof (ICC) gaat zijn werkplekomgeving migreren van Microsoft naar Open Desk, een pakket dat is samengesteld door het Zentrum für Digitale Souveränität, kortweg Zendis. Deze organisatie, eigendom van de Duitse staat, ontwikkelt oplossingen om instellingen minder afhankelijk te maken van grote buitenlandse leveranciers. Open Desk combineert software van verschillende Europese partijen. Het programma zal in de loop van dit jaar 160.000 werkplekken in Duitsland omvatten. Met circa 1800 werkplekken is de ICC-migratie op zich dus geen wereldnieuws, maar de symboliek is wel groot, zo stelt het Duitse Handelsblatt dat met het nieuws naar buiten kwam. Het hof lijk bewust te kiezen voor een alternatief dat aansluit bij de Europese ambitie om meer digitale autonomie te realiseren. Zendis maakt deel uit van het Digital Commons European Digital Infrastructure Consortium (DC-EDIC), dat binnen de EU open source en Europese softwareoplossingen stimuleert. Door sancties naar soevereiniteit De overstap komt in een periode waarin de Verenigde Staten hun sancties tegen het Strafhof uitbreiden. In februari 2025 werden maatregelen ingesteld tegen hoofdaanklager Karim Khan, later volgden ook andere rechters en aanklagers. In mei raakte Khan tijdelijk de toegang tot zijn Microsoft-e-mail kwijt. Dat bedrijf bevestigde destijds dat hij was losgekoppeld van bepaalde diensten, maar benadrukte dat de ondersteuning van de organisatie niet was stopgezet. Hoe dan ook was de situatie onwerkbaar voor de ICC, die de overstap heeft bevestigd aan Computable. Ook Microsoft heeft het afscheid van de ICC toegegeven, aan Euractiv. Meer Nederlandse links Ook in Nederland wordt met Open Desk geëxperimenteerd. Binnen het project Mijn Bureau testen de Rijksoverheid, de Gemeente Amsterdam en de VNG een suite van Europese open source software, waarbij Open Desk onder meer wordt ingezet voor e-mail. Verder stapte Nederland binnen het EDIC-programma recent nog in een nieuw initiatief voor digitale gemeenschapsgoederen.

Hoe gaan organisaties om met digitale transformatie? Enigma Research deed in opdracht van Computable onderzoek en concludeerde dat het thema bij 93% van de respondenten op de agenda staat. Het onderzoek vond voor de vierde keer plaats, we spreken dus over de drie-meting. Digitale ontwikkelingen zetten organisatieveranderingen in gang, en vice versa. Digitale transformatie is een breed begrip en kan verschillende redenen hebben. Net als in de voorgaande twee metingen is ‘modernisering of optimalisering van de werkomgeving’ met 20% de meest genoemde reden over alle branches heen. De verschillen tussen branches zijn echter groot. Zo is in de gezondheids- en welzijnszorg (22%) en de techniek (17%) het ‘opvangen van het tekort aan personeel’ een veelgenoemde reden om digitaal te transformeren, terwijl dat aspect in de andere branches helemaal geen rol speelt. Verder is opvallend dat de factor ‘compliancy’ in de sectoren onderwijs (23%), bouw (18%) en techniek (33%) veel genoemd wordt en in de andere branches nauwelijks. Naar de achtergrond van dit verschil is het gissen. Het ligt voor de hand om transformeren te associëren met ‘wendbaar worden’ of ‘nieuwe markten betreden’. Toch worden deze redenen met respectievelijk 8% en 4% relatief weinig opgegeven. Uitzonderingen zijn er ook: ‘wendbaarheid’ is 23% van groot belang in het onderwijs en ‘new business’ met 17% in de techniek. Overheid investeert fors in digitale transformatie Net als vorig jaar zeggen bijna alle respondenten (93%) dat hun bedrijf inspanningen verricht dan wel budget heeft om digitaal te transformeren. Eén tot vijf ton wordt door 11% genoemd als het beschikbare budget, net zo vaak als vijf miljoen of meer. Wat betreft de verschillende branches valt de forse investering door de overheid op. Eén derde van de overheidsorganisaties zegt in 2025 een budget van twee miljoen euro of meer uit te trekken voor de digitale transformatie. Daarnaast zijn het ook organisaties werkzaam in de zakelijke dienstverlening (23%), de ict-branche (16%) en de gezondheids- en welzijnszorg (15%) die vaker een budget van twee miljoen of meer uittrekken. Een kwart van de respondenten zegt niet te weten hoe groot het budget in hun organisatie is en dat komt vaker voor naarmate de organisatie groter is. Onder degenen die het wel weten, wordt procentueel een hoger budget genoemd naarmate men bij een grotere organisatie werkt. Beslissers kunnen verder vaker een inschatting maken van het budget dan professionals. Ruim twintig procent totale ict-budget voor digitale transformatie De kosten die gemaakt worden voor de digitale transformatie vallen voornamelijk onder het ict-gerelateerde budget. De helft (49%) noemt de post ‘ict/ informatievoorziening’ en nog eens 14% zegt dat de kosten onder ‘digital’ vallen. Gemiddeld wordt 22% van het totale ict-gerelateerde budget voor de digitale transformatie gereserveerd. Bij drie op de tien vallen de kosten die gemaakt worden voor de digitale transformatie niet onder het ict-gerelateerde budget, maar onder de post ‘bedrijfsvoering’. Deze post wordt opvallend vaker genoemd in vergelijking met de voorgaande metingen. Nog eens één op de zes boekt de kosten onder ‘business development’. Twee derde heeft meer budget voor digitale transformatie Net als voorgaande jaren komt er ook dit jaar bij een ruime meerderheid (67%) van de organisaties meer budget vrij en/of is er de afgelopen twee jaar al meer budget vrijgekomen vanwege de behoefte om digitaal te transformeren. Bij de branches gezondheids- en welzijnszorg (80%) en de overheid (76%) gebeurt dit het meest; in de sectoren bouwnijverheid en -installatie (50%) en onderwijs/ opleiding (54%) het minst. Middelgrote en grote bedrijven maken vaker budget vrij dan kleine en micro-organisaties. Gezondsheidszorg besteedt het meeste uit Bij micro- en kleine organisaties pakt ruim de helft de digitale transformatie volledig intern op. Middelgrote- en grote bedrijven kiezen in zeven op de tien gevallen voor een externe partij. Het zijn verder vaker bedrijven in de branches techniek (67%) en ict (52%) die de transformatie volledig intern uitvoeren. Organisaties binnen de gezondheids- en welzijnszorg kiezen het vaakst voor (gedeeltelijk) externe uitvoering (84%). Gemiddeld wordt door organisaties 37% van het budget dat gereserveerd is voor de digitale transformatie extern besteed door één of meerdere partners in te schakelen. Dit is nagenoeg een even groot deel als voorgaande jaren. Digitaal transformeren wordt urgenter In vergelijking met voorgaande jaren wordt er steeds meer vaart gemaakt met de digitale transformatie. Waar in de nul-meting nog 50% aangaf dat het proces langer dan drie jaar zal duren, trekt nu nog maar 36% hier langer dan drie jaar de tijd voor uit. Eén op de tien verwacht de digitale transformatie binnen één jaar te voltooien. Een kwart heeft een traject van tussen de één en twee jaar voor ogen en nog eens 27% verwacht de digitale transformatie in een tijdsbestek van twee tot drie jaar te kunnen uitvoeren. Hoe groter de organisatie, hoe langer het tijdspad is dat men heeft uitgetrokken voor de digitale transformatie. Van de grote organisaties met meer dan 250 fte trekt 46% er langer dan drie jaar voor uit, terwijl slechts 11% van de micro-organisaties er langer dan drie jaar over denkt te doen. Verder duurt de digitale transformatie bij de gezondheids- en welzijnszorg (57%) en de overheid (56%) opvallend vaker langer dan drie jaar in vergelijking met de andere sectoren. Kritieke succesfactoren De top drie van kritieke succesfactoren is niet veranderd ten opzichte van vorig jaar: Adoptie (16%);   Commitment van de medewerkers (11%); Betrekken van de eindgebruikers (9%). Beslissers noemen nog vaker ‘adoptie’ dan professionals (20% versus 13%). Professionals zeggen vaker dan beslissers dat ‘commitment van de medewerkers’ een kritieke succesfactor is (13% versus 10%). Zonder gekwalificeerd personeel is er geen beginnen aan om welk it-project dan ook te voltooien, en personeelsgebrek is dan ook de meest genoemde factor die digitale transformatie in de weg kan staan. De ‘complexiteit van het it-landschap’ en de ‘bedrijfscultuur’ komen daar vlak achteraan. Nog eens een kwart noemt de ‘digivaardigheid van het personeel/ klanten’. Het zijn vaker de professionals die de ‘complexiteit van het it-landschap’ noemen (35% vs. 23% van de beslissers). Beslissers zien de ‘digivaardigheid van het personeel/ klanten’ meer als een remmende factor (31% vs. 22% professionals). Een ‘gebrek aan kennis’ wordt nog eens in zijn totaliteit door één op de vijf genoemd; dit is opvallend vaker dan vorig jaar (16%). Het onderwijs en de overheid zien de meeste beren op de weg; zij benoemen procentueel de meeste factoren die een digitale transformatie lastig maken. Verder is er een verband in het aantal genoemde factoren dat de digitale transformatie lastig maakt en de grootte van de organisatie. Naarmate de bedrijfsomvang toeneemt, worden er meer belemmerende factoren genoemd. Microsoft blijft belangrijkste speler bij de digitale transformatie Bij de leveranciers waarvan het meeste gebruik wordt gemaakt binnen de digitale transformatie, voert Microsoft met stip de lijst aan met 22%. Microsoft (2%) is ook de organisatie die het vaakst wordt genoemd als externe implementatiepartner. Als adviseur moet Microsoft (3%) alleen KPMG (4%) voor zich laten. Onderzoeksverantwoording Computable heeft samen met Enigma Research voor de vierde keer een onderzoek uitgevoerd naar de stand van zaken rondom digitale transformaties. Dit onderzoek is een vervolg (3-meting) op de onderzoeken die de afgelopen drie jaar rond dezelfde tijd zijn gehouden. Methode en veldwerkperiodeVoor dit onderzoek is gebruik gemaakt van kwantitatief online onderzoek. De respondenten zijn benaderd via een adressenbestand en via de eigen mediakanalen van Computable. Het veldwerk heeft plaatsgevonden van 23 juni t/m 23 juli 2025. SteekproefDe totale steekproef heeft een omvang van 358 personen; 246 personen rondden de vragenlijst volledig af. Van deze 246 vallen er 26 buiten de doelgroep; dit maakt dat het totaal aantal volledig ingevulde vragenlijsten binnen de doelgroep op 220 uitkomt.

Het Deense EU-voorzitterschap trekt een omstreden voorstel in dat techbedrijven zou verplichten privéberichten te scannen op materiaal van seksueel misbruik van kinderen. Nederland, Duitsland en zelfs de eigen regeringspartij waren tegen de plannen. De Deense minister van Justitie Peter Hummelgaard bevestigde volgens Deense media dat het opsporingsmandaat geen onderdeel meer is van het nieuwe compromisvoorstel: ‘Het blijft vrijwillig voor techgiganten om dergelijk materiaal op te sporen.’ Hummelgaard leidt de onderhandelingen over de CSA-verordening (ook wel CSAR, Child Sexual Abuse Regulation), die nog tot het einde van het jaar onder Deens voorzitterschap valt. De CSA-verordening werd in 2022 door de Europese Commissie voorgesteld en zou bedrijven kunnen verplichten om ook versleutelde berichten te scannen. Volgens critici zou dit leiden tot massa­toezicht en een inbreuk op fundamentele rechten. Duitsland sprak eerder expliciet van ‘massasurveillance’. Te streng toezicht te controversieel Hoewel Hummelgaard benadrukt dat het Deense voorstel minder ingrijpend was dan het oorspronkelijke plan van de Commissie, bleef steun uit. ‘Het Chatcontrol voorstel was zeer controversieel. In essentie zouden onder het voorstel alle online berichten automatisch worden gecontroleerd op mogelijke sexuele content van minderjarigen,’ verduidelijkt Stephan Mulders, advocaat bij Blenheim in Amsterdam, aan Computable. ‘Dat is niet alleen een verplichte doorbreking van de end-to-end encryptie, maar ook een vorm van massasurveillance, die een ernstige inbreuk op de privacy vormt.’ ‘De Nederlandse regering heeft dan ook verklaard Chatcontrol niet te steunen, hetgeen waarschijnlijk mede de reden is dat Denemarken heeft besloten Chatcontrol uit de richtlijn te halen.’ Ook Duitsland en zelfs de Deense regeringspartij Moderaterne trokken de steun in. Daarmee ontbrak de noodzakelijke meerderheid. Laat Big Tech vrijwillig scannen Kinderrechtenorganisaties als Red Barnet, Unicef en Børns Vilkår steunden het voorstel wel. Zij wezen op het risico dat een belangrijk opsporingsinstrument verdwijnt, omdat de huidige regeling voor vrijwillige scanning in april 2026 afloopt. Door de verplichting te schrappen hoopt Denemarken dat het gewijzigde wetsvoorstel tegen online kindermisbruik alsnog snel wordt goedgekeurd en er geen hiaat onstaat rond het opsporen van beelden van kindermisbruik. Mulders: ‘Onder het nieuwe voorstel is controle nog steeds mogelijk, maar niet langer verplicht.’ Overigens noemde Red Barnet zulke vrijwillige opsporing tot nu toe ‘een groot succes’