business

Terwijl op 4 november PVV-leider Wilders D66 feliciteerde met de overwinning, en partijleider Rob Jetten zich opmaakte om de formatie te leiden, is de stemming in de Nederlandse bestuurskamers aanzienlijk minder optimistisch.

Agentic AI wordt gezien als de volgende, fundamentele stap binnen de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie. Maar wat houdt agentic AI precies in? Luuk van Maasakkers van Valcon geeft tekst en uitleg.

Hoe is het om als werkstudent aan de slag te gaan bij Summiteers? Joey Kuijpers is dat sinds kort aan het ontdekken, zijn collega Willem Loozen weet daar al alles van – hij begon zelf ooit als werkstudent en groeide door naar de rol van management consultant.

Supply Value heeft het startsein gegeven voor zijn jaarlijkse IT Trends-onderzoek. In deze nieuwste editie zullen inzichten worden verzameld over de belangrijkste IT-trends van 2026. Ieder jaar voert Supply Value het IT Trendsonderzoek uit onder professionals werkzaam in of met IT in Nederland.

EBBEN Partners heeft het team uitgebreid met Okke Bezaan, die sinds begin deze maand werkzaam is als HR Manager en Manager van de EBBEN Academy. Met twintig jaar ervaring binnen grote organisaties brengt Okke Bezaan uitgebreide kennis en praktijkervaring mee op het gebied van human resources, talentontwikkeling en organisatieverandering.

Epic Games en Google troffen een schikking die een einde maakt aan hun langdurige juridische strijd over het beleid van de Google Play Store. De overeenkomst moet leiden tot een reeks aanpassingen binnen Android die de concurrentie rond appdistributie en betalingen vergroten. Dit meldt AP. De zaak begon in 2020 toen Epic, maker van de […]

Tieners en twintigers zoeken en boeken hun vakanties anders dan de generaties boven hen. Ze zoéken en speuren liever niet, maar willen duidelijke, heldere informatie en komen dan bij specialisten terecht. Deze jonge generatie gebruikt vaker fysieke reisbureaus en vaker van AI om zich te laten adviseren bij het boeken van hun vakantie. Een onderzoeksrapport van ABN Amro laat zien, dat het gebruik van reisbureaus is verdubbeld naar tien à twaalf procent. Dit staat in schril contrast met Gen X en Boomers, van wie slechts 12 en 2 procent boeken via een traditioneel reisbureau. Ook blijkt uit dat onderzoek dat Gen X de voorkeur geeft aan onlinereisbureaus bij het boeken van hun vakantiereizen (35 procent). Het uiterlijke kenmerk van het fysieke reisbureau is wel veranderd. Waar voorheen dit voornamelijk winkeltjes in het plaatselijke winkelcentrum waren, gaat het nu steeds vaker om zelfstandige reisagenten die vanuit huis werken of bij de klant langskomen. Deze zelfstandige reisagenten hebben vaak een specialisme in een bepaald type reis, zoals natuurreizen naar IJsland of fietsvakanties in Spanje. “De opkomst van AI-shopping agents, digitale assistenten die zelfstandig routes, accommodaties en vluchten kunnen boeken, versnelt die trend. Reismarketeer Propellic onderzocht dat de meerderheid van de AI-zoekopdrachten leidt tot een boeking, rechtstreeks bij de accommodatie of via een reisagent. Dat zet onlineboekingsplatforms als Booking en Expedia onder druk.” Foto: Dr. Matthias Ripp (cc)

Tegelijkertijd bouwen aan fundament en waarde

Zalando heeft in het derde kwartaal opnieuw winstgevende groei laten zien. Het bruto handelsvolume (GMV) steeg met 21,6 procent naar 4,2 miljard euro, terwijl de omzet met 26,5 procent toenam tot 3 miljard euro. De groei werd vooral gedreven door de toevoeging van het modeplatform ABOUT YOU, waarmee Zalando eerder dit jaar de strategische combinatie afrondde. De aangepaste EBIT kwam uit op 96 miljoen euro, een lichte stijging ten opzichte van 93 miljoen euro een jaar eerder. Op pro-forma basis – waarbij de cijfers van ABOUT YOU worden meegenomen alsof de combinatie al eerder had plaatsgevonden – groeide het GMV met 6,7 procent en de omzet met 7,5 procent. Zowel Zalando als ABOUT YOU droegen bij aan deze stijging. Binnen het Business-to-Consumer (B2C)-segment richt Zalando zich nadrukkelijker op de sportcategorie. Het bedrijf kondigde aan hoofdpartner te worden van de Duitse voetbalbond (DFB), een samenwerking die de zichtbaarheid van het merk verder moet vergroten. Ook in het Business-to-Business (B2B)-segment werden stappen gezet. Zalando breidde onder meer de samenwerking uit met de Britse retailer Marks & Spencer, waarmee het bedrijf zijn positie als platformpartner voor Europese modemerken versterkt. Daarnaast maakte Zalando bekend dat Anna Dimitrova op 1 januari 2026 zal aantreden als nieuwe Chief Financial Officer (CFO). Op basis van de sterke prestaties in de eerste negen maanden van het jaar bevestigt het bedrijf zijn jaarprognose voor 2025. Zalando blijft inzetten op zijn ecosysteemstrategie, die gericht is op duurzame en winstgevende groei voor zowel consumenten als partners.

Organisaties kampen met een sterke toename van interne datalekken. Alledaagse taken zoals het versturen van bestanden of het gebruik van persoonlijke cloudopslag blijken in 2025 een van de grootste risico’s op gegevensverlies. Meer dan driekwart van organisaties heeft in de afgelopen achttien maanden intern gegevensverlies ervaren, stelt Fortinet vast in het ‘Insider Risk Report‘. In 21 procent van de gevallen ging het om meer dan twintig incidenten. Wat opvalt, is dat het doorgaans niet gaat om kwaadwillige aanvallen, maar om vergissingen van medewerkers. Zo ontstaat bijna een derde van de incidenten door menselijke fouten of gecompromitteerde accounts. Opstapelen Het rapport laat zien dat klantgegevens (53 procent) en persoonlijk identificeerbare informatie (47 procent) risico lopen, gevolgd door bedrijfsplannen (40 procent), gebruikersgegevens (36 procent) en intellectueel eigendom (29 procent). De meeste incidenten zijn kleine vergissingen die zich opstapelen. Voorbeelden zijn het per ongeluk versturen van gevoelige documenten via e-mail, het uploaden naar persoonlijke cloudopslag of het gebruik van niet-goedgekeurde saas- en gen-ai-tools. ‘Zonder inzicht in het gedrag van gebruikers kunnen it-teams alleen maar gissen welke acties riskant zijn en welke behoren tot de dagelijkse gang van zaken’, aldus de onderzoekers. De financiële impact van deze incidenten is groot: vier op de tien respondenten meldde dat hun ernstigste incident tussen de één en tien miljoen dollar kostte. Nog eens een op de tien rapporteerde nóg hogere verliezen. Naast herstel en downtime spelen ook boetes en reputatieschade een rol. Onvoldoende zicht Het is geen verrassing dat zeven van de tien beveiligingsspecialisten aangeven dat ze onvoldoende zicht hebben op hoe medewerkers omgaan met gevoelige gegevens. Maar dat gebrek aan gedragscontext leidt tot een vals gevoel van veiligheid: waarschuwingen en dashboards zijn doorgaans aanwezig, maar missen de nuance om onderscheid te maken tussen normaal en risicovol gedrag. Organisaties reageren er doorgaans op door er nog meer geld tegen aan te gooien: 72 procent investeert extra in interne risicoprogramma’s. Daarbij noemt een derde realtime-gedragsanalyse een topprioriteit. ‘Om interne bedreigingen effectief in te dammen, moeten organisaties verder kijken dan statische handhaving en een gedragsbewuste, contextgestuurde aanpak omarmen’, aldus Fortinet.

Europese adverteerders verdubbelen dit jaar hun bestedingen aan retailmedia als reclamevehikel. Nederland is een voorloper. Voor retailers betekent dit het begin van een reeks ingrijpende veranderingen in hun bedrijfsmodel. Retailers moeten zichzelf opnieuw uitvinden en hun bedrijf omvormen tot ‘full-funnel’ platformen met retailmedia en off-site advertising. Tegelijkertijd moeten ze zich voorbereiden op een wereld van shoppende AI-bots, ook wel: agentic commerce. Dat is in het kort het beeld dat WARC Media schetst in een nieuw onderzoeksrapport over de toekomst van retailmedia. Dat ís dus geen toekomst waarin online retailers ook uitgever annex exploitant moeten spelen. Het is een fluïde omgeving waar klanten bereiken en helpen bij transacties centraal staat. “Commercemedia ontpopt zich tot een full-funneloplossing, met meer advertentieformaten en kanalen als aanvulling op gedetailleerde first-party data”, aldus een persbericht. “Uit een recent onderzoek van adtechbedrijf Infillion bleek dat twee op de vijf (40%) van de managers aan de bureauzijde die retailmedia inkopen, dit als een full-funneloplossing zien, en nog eens zeven procent gaf aan dat het een mogelijkheid is voor de upper-funnel.” Gekeken naar retailmedia stellen de onderzoekers dat Europa momenteel de groeigolf ingaat die de VS en China al achter de rug hebben. WARC Media rekent in The Future of Commerce Media 2025 voor, dat de wereldwijde markt voor retailmedia advertising dit jaar groeit met 13,7 procent naar 175 miljard dollar. De spectaculaire groeicijfers uit het recente verleden zijn echter wel verleden tijd. Volgend jaar zal de groei verder afzwakken tot 12,4 procent, waarna in 2027 een groeipercentage van slechts 11,6 procent wordt verwacht. Amazon blijft met afstand de grootste speler in de commerce media markt en handhaaft een jaarlijkse omzetgroei van vijftien procent. Een groeigebied is te vinden bij quick-commerce, nu met name op Aziatische markten. Daar zie je dat partijen als Instacart, Uber, Delivery Hero en DoorDash elk advertentiebedrijven runnen met een jaaromzet van meer dan een miljard dollar. Just Eat Takeaway rapporteerde ooit een keer zíjn volume met retailmedia: over het jaar 2023 was dat 208 miljoen euro. “Retailmedia evolueert van een kanaal dat aan de onderkant van de funnel door search wordt gedomineerd naar een volwaardige full-funnel propositie”, legt WARCs James McDonald, Director of Data, Intelligence & Forecasting uit. Als onderdeel van de gehele mediamix, zo rekent hij voor, is retailmedia nu goed voor zo’n vijftien procent. Hij waarschuwt verder dat de toekomstige groei sterk afhankelijk zal zijn van de adoptie van agentic AI, technologie die juist het hoge menselijke verkeer op retailplatformen kan ondermijnen. Foto: Austin Distel / Unsplash

Agentic ai kan taken overnemen waar voorheen mensen zich mee bezig hielden. Dat roept echter vragen op over betrouwbaarheid, aansprakelijkheid en governance. Computable sprak daarover met Abel Hoogeveen, legal counsel (tech) en sectiecoördinator ai bij juridisch adviesbureau ICTRecht. Welke juridische processen zijn prima uit te voeren door ai-agents? ‘Als je alleen kijkt naar agentic ai volgens de gangbare definitie – dus systemen die zelf kunnen evalueren, plannen, uitvoeren en afronden – dan zie je dat er nog niet zoveel bestaat in de juridische wereld. Ai in het algemeen is al wel heel goed toepasbaar voor verkennende taken, zoals het eerste juridisch onderzoek. Maar specifieke agent-tools die voor juristen zijn bedoeld, staan nog in de kinderschoenen.’ Wat doet ICTRecht zelf al met ai en ai-agents? ‘Met échte agents doen we nog niet veel. Maar met ai in het algemeen des te meer. Zo hebben we eigen maatwerk-gpt’s, bijvoorbeeld voor privacy en de AI Act, een NDA-checker en tools voor intellectueel eigendom. Intern bouwen we een tool die newsfeeds automatisch filtert en koppelt aan collega’s die het onderwerp in de gaten houden.’ ‘Ai zelf gaat minder hard vooruit dan in 2024. Momenteel zijn het juist toepassingen die belangrijker worden. Denk aan koppelingen met data en processen, of nieuwe manieren van redeneren of reflecteren. Het zwaartepunt verschuift naar concrete apps en integraties. Ik verwacht het komende jaar veel experimenten én nuttige toepassingen. Chatten met ai’s blijft bestaan, maar is zeker niet het enige dat ertoe doet.’ Ai-toepassingen kunnen foto’s scannen en bijvoorbeeld autoschade of moedervlekken ontdekken. Wat doe je als ze een fout maken? ‘Die herkenning wordt echt steeds beter en is soms indrukwekkend, maar er schuilt ook een gevaar in: mensen vertrouwen er sneller in en zien de missers bij randgevallen minder. Rechtspraak hierover zie je nog weinig. Vanuit de nieuwe Europese AI Act worden er wel verplichtingen opgelegd, met name bij hoog risico-processen zoals promotie of ontslag, in de justitieketen, de biometrie, in voertuigen en vliegtuigen, medische apparatuur en bij toegang tot essentiële diensten zoals zorgverzekeringen. Denk bij zulke eisen aan aantoonbare nauwkeurigheid, robuustheid, voortdurend testen en monitoren en altijd afdoende menselijk toezicht. En er moet veel gedocumenteerd worden. Maar buiten die hoog risico-categorie, bestaan er vrij weinig specifieke verplichtingen voor ai.’ ‘Als het fout gaat, dan is bewijs vaak het struikelblok. Je moet aantonen dat de fout in het systeem zat of dat er ongeoorloofd gebruik van is gemaakt. In de praktijk is dat vaak heel lastig, zeker bij zelflerende modellen. Daar is nog nauwelijks jurisprudentie over. En zonder aparte regels voor bewijs val je gewoon terug op de algemene productaansprakelijkheid.’ Voor consumenten die een ai-dienst gebruiken, blijft de producent in principe aansprakelijk Hoe verandert ai, en vooral zelf handelende ai, dat aansprakelijkheidslandschap? ‘Voor consumenten die een ai-dienst gebruiken, blijft de producent in principe aansprakelijk, óók als het model zelflerend is. In een b2b-keten ligt dat echter anders. Als een bedrijf het bij een leverancier gekochte ai-model aanpast en exploiteert, kan een derde partij die dat aangepaste model gebruikt juist dat bedrijf aanspreken. Dan is het nog maar de vraag hoe de schade later wordt verhaald op de oorspronkelijke leverancier. Dat maakt het werkveld bijzonder complex.’ Hoe verzeker je zulke problemen, bijvoorbeeld door een verkeerde ai-handeling? ‘Wat je nu ziet is dat partijen gewone verzekeringsclausules opnemen in contracten. Men moet verzekerd zijn, tot bepaalde maxima. Omdat veel ai-toepassingen toch een relatief laag risicoprofiel hebben, levert dat meestal weinig problemen op. Maar het is nog een jonge markt, met weinig jurisprudentie.’ Ook schadeverhalen volgt nog dezelfde gebaande paden. ‘Voor de derde partij is het logisch om zich eerst te richten tot het tussenbedrijf, dus de partij die de ai-dienst daadwerkelijk exploiteert. Of dat bedrijf daarna weer verhaal kan halen bij de leverancier, hangt af van afspraken en van eventuele uitsluitingsclausules. Dat maakt de verdeling van aansprakelijkheid vaak ingewikkeld.’ Dat valt onder risicomanagement en dus de cfo. Daarnaast doen bij ai ook nog mee de cio, de cso, legal: hoe moet dat? ‘Je ziet dat organisaties steeds meer compliance centraliseren. Nieuwe EU-regels grijpen in elkaar, dus je hebt een afdeling nodig die het geheel overziet. Ai-governance hoort daar ook bij. Onze visie is dat een ai-compliance officer hierin de spil moet zijn: iemand die ethiek, security, techniek en privacy met elkaar verbindt en het juiste team aan tafel krijgt.’ De AI Liability Directive is ingetrokken door de EU. Wat nu? ‘Die richtlijn is politiek gestrand: er was geen consensus. We zijn daarom teruggevallen op de bestaande regels voor productaansprakelijkheid en procesrecht. Een vervanger of nieuw tijdpad is nog niet genoemd.’ Digitale soevereiniteit krijgt net als ai veel aandacht. Waar ligt de grens tussen soevereine ai en ai als rechtspersoon? ‘Dat is meer een filosofische discussie. In het recht zijn rechtspersonen vooral een handig construct. Ik zie niet snel gebeuren dat bedrijven ai los willen koppelen van hun eigen organisatie: ze willen immers de controle houden. Zonder een maatschappelijke omwenteling verwacht ik dus niet dat ai een eigen rechtspersoonlijkheid krijgt of in een soort ai-bevolkingsregister wordt gezet.’ En de toekomst? ‘De ai-modellen zelf gaan wat minder spectaculair vooruit. De winst zit meer in nieuwe technieken en vooral in toepassingen en integraties. Er zullen veel praktische ai-apps bijkomen. Juridisch gezien gaat de AI Act de komende jaren stap voor stap gelden, met een volledige inwerkingtreding in augustus 2026. We verwachten nog nadere richtsnoeren. Onze klanten zijn er nu al mee bezig en lopen daarbij tegen allerlei praktijkvragen aan.’ Dit artikel staat ook in Computable Magazine 2025 #6.

Cloudian en CTERA kondigen een wereldwijde samenwerking aan die organisaties één geïntegreerd dataplatform biedt. Door hun oplossingen voor respectievelijk object en file storage te combineren, krijgen bedrijven een data fabric van edge tot cloud. Bedrijven worstelen met groeiende datavolumes die verspreid zijn over meerdere locaties. Centraal beheer ontbreekt vaak, terwijl lokale kantoren snel toegang tot […]

OneCon, het jaarlijkse evenement van SentinelOne, staat in het teken van zowel het beschermen van AI-workloads als de inzet van AI om organisaties te beschermen. De securityspeler breidt de mogelijkheden van het Singularity Platform uit en is begonnen met de integratie van de recent overgenomen partijen Prompt Security en Observo AI. Na de recente overname […]