business

Microsoft heeft momenteel niet te maken met een tekort aan AI-chips, maar wel met een gebrek aan stroom om ze aan te sluiten. CEO Satya Nadella stelt dat het bedrijf GPU’s in de inventaris heeft die niet geïnstalleerd kunnen worden vanwege het ontbreken van geschikte datacenters met voldoende energie en water. Dat onthult Nadella in […]

De Afrikaanse telecomprovider Seacom onderzoekt de mogelijkheid om een nieuwe dataverbinding aan te leggen dwars door Afrika. Opvallend genoeg denkt het bedrijf daarbij aan een onderzeekabel die grotendeels over land loopt. Volgens Senior Transmission Architect Nic Breytenbach wil Seacom met het project een structureel probleem aanpakken. Afrika beschikt momenteel over verschillende onderzeekabels langs de oost- […]

Consultancybureaus die op het punt staan een nieuw systeem aan te schaffen, doen er goed aan in hun zoektocht verder te kijken dan alleen het systeem zelf. Minstens zo belangrijk is de leverancier achter het product.

Met generatieve kunstmatige intelligentie breekt een nieuw tijdperk aan in de digitale transformatie, maar het brengt tegelijkertijd serieuze ethische en veiligheidsrisico’s met zich mee – zeker voor overheidsorganisaties.

Capital Value en bbn adviseurs zijn een samenwerking gestart gericht op het leveren van residueel grondwaardeadvies aan gemeenten, projectontwikkelaars en beleggers. Beide partijen zijn onafhankelijke adviseurs op de vastgoedmarkt en leveren adviesdiensten aan gemeenten, projectontwikkelaars en beleggers.

De Amerikaanse president Donald Trump heeft aangegeven dat de meest geavanceerde kunstmatige-intelligentiechips van Nvidia uitsluitend beschikbaar zullen zijn voor bedrijven uit de Verenigde Staten. China en andere landen worden uitgesloten van toegang tot deze technologie. Tijdens een opgenomen interview in het programma 60 Minutes van CBS, en in gesprekken met verslaggevers aan boord van Air […]

Van big tech naar big trust

De belofte van kunstmatige intelligentie in het marketingvak is groot, maar Nederlandse marketingleiders zien zich tegelijkertijd geconfronteerd met een dilemma. Want: hoe implementeer je de nieuwe technologie in de bestaande organisatie en processen? Dat beeld komt naar voren in het onderzoek ‘The State of Marketing 2025’ van CMOtalk en Kantar. Een onderzoek onder 64 respondenten laat zien dat de belofte van efficiëntie botst met grote onzekerheid over de praktische gevolgen. De CMO’s worstelen met praktische vragen over implementatie, teamstructuur en het behoud van merkidentiteit. Hoe ziet een marketingteam er over twee jaar uit? Welke vaardigheden blijven essentieel? En hoe behoud je de menselijke touch van merken in een wereld die wordt gedreven door algoritmes? Theo van Uffelen, marketingdirecteur van Yakult Europe zegt in het rapoport: “We gebruiken machine learning en AI al tien tot vijftien jaar in analyse en data. De hype nu is rond generatieve AI. Dat is echt anders.” Het nieuwe zit in het feit dat de dagelijkse praktijk van het marketingvak onmiskenbaar op de schop gaat. Daar zit de grootste dreiging dan ook, de impact op korte termijn die AI op organisaties heeft. Kortetermijnfocus, waarvan 49 procent van de respondenten zegt dat dit een barrière vormt voor groei, wordt alleen maar acuter naarmate AI snellere resultaten belooft. Dit creëert een perverse prikkel. Organisaties kunnen geneigd zijn generatieve AI in te zetten puur voor onmiddellijke efficiëntiewinsten. Voorbeelden: meer advertentieteksten kunnen generen, het automatiseren van contentproductie en het optimaliseren van draaiende campagnes. De druk om snel resultaten te tonen kan betekenen dat de werkelijke mogelijkheden van AI voor merkopbouw en innovatie onderbelicht blijven. Harde adviezen geeft het rapport niet. De respondenten schetsen wel een beeld waarin het doen van kleine, iteratieve experimenten veel meer aandacht verdient om als organisatie te kunnen leren. Foto: Vitaly Gariev / Unsplash

PostNL realiseerde in het derde kwartaal slechts 1 procent pakkettenvolumegroei, het volume van internationale klanten groeit harder dan binnenlandse volumes. De omzet viel met 762 miljoen iets hoger uit dan een jaar geleden, maar onder de streep is er verlies. Het genormaliseerde bedrijfsresultaat (EBIT) is in het derde kwartaal uitgekomen op 21 miljoen euro negatief, iets slechter was dan de 17 miljoen euro negatief die door analisten werd verwacht. In de eerste negen maanden kwam EBIT uit op 26 miljoen euro negatief, met een negatief resultaat van 43 miljoen euro negatief bij Mail in Nederland. De cijfers (pdf) liggen in lijn met de verwachtingen en bevestigen de eerder uitgesproken vooruitzichten voor het volledige boekjaar 2025. Het postvolume daalde met 5 procent, mede opgevangen door verkiezingspost en andere incidentele mailings. In oktober heeft de minister een volgende stap gezet om een toekomstbestendige postdienst te waarborgen. Er is voorgesteld de regelgeving te versoepelen en de universele postdienstverlening (UPD) aan te passen naar bezorging binnen twee dagen. Dit voorstel is volgens het bedrijf nog steeds niet voldoende om de nettokosten voor de uitvoering van de UPD te dekken waardoor het nodig blijft om hiervoor een oplossing te vinden. Verder blijft er onzekerheid over de tijdslijnen in het politieke proces. Kostenbesparingen zijn gerealiseerd bij zowel Mail in Nederland (10 miljoen) als Pakketten (9 miljoen), ondersteund door aanvullende efficiëntieverbeteringen in het pakketnetwerk.

De digitale transformatie blijft onderwijs en onderzoek ingrijpend veranderen. Ai, cloud en kwantum bieden kansen, maar vergroten ook risico’s. SURF benadrukt in Tech Trends 2026 dat samenwerking, veiligheid en autonomie cruciaal zijn om deze ontwikkelingen verantwoord te benutten. De digitale transformatie dendert door het Nederlandse onderwijs en onderzoek. Ai, cloud- en kwantumtechnologie beloven ongekende mogelijkheden, maar brengen ook nieuwe kwetsbaarheden en afhankelijkheden met zich mee. Terwijl instellingen experimenteren met slimme toepassingen in de klas en het lab, groeit de druk om publieke waarden, autonomie en veiligheid te bewaken. SURF, de ict-coöperatie van Nederlandse onderwijs- en onderzoeksinstellingen, schetst in Tech Trends 2026 (pdf) hoe samenwerking en duidelijke kaders onmisbaar zijn om deze technologische golf in goede banen te leiden. Wat valt daarin op? Digitale transformatie: ai als infrastructuur én als risico Ai wordt door SURF benoemd als systeemtechnologie die alle lagen van de digitale stack beïnvloedt. Binnen onderwijs en onderzoek leidt dit tot automatisering van lesplanning, feedback en administratieve processen. Tegelijkertijd ontstaan nieuwe afhankelijkheden van leveranciers en infrastructuur. Tom Hoven, woordvoerder van SURF, benadrukt echter tegen Computable: ‘Als SURF gaan wij niet over invulling van tech binnen het klaslokaal. De vorm en toepassing daarvan ligt bij onze leden zelf, die kunnen op basis van hun didactische onderwijsconcept zelf keuzes maken hierin.’ De inzet van ai vereist digitale vaardigheden, ethische kaders en robuuste governance. Een concreet voorbeeld is de toepassing van ai in online leeromgevingen, waar het wordt ingezet voor interactie en ondersteuning, maar waar het ook risico’s met zich meebrengt zoals geautomatiseerd spieken en deepfakes. SURF wijst daarom op de noodzaak van veilige ai-pijplijnen en strategieën die operationele veiligheid waarborgen. Ook interdisciplinair onderwijs krijgt aandacht, bijvoorbeeld rond slimme implantaten in de gezondheidszorg. Universiteiten en ziekenhuisonderzoeksgroepen werken bijvoorbeeld aan technologieën die traditionele metalen implantaten vervangen, wat vraagt om nieuwe curricula en samenwerking tussen disciplines. Om deze transformatie verantwoord vorm te geven, pleit SURF voor sectorbrede kaders voor ai-gebruik, met expliciete aandacht voor publieke waarden, autonomie en digitale vaardigheden. Digitale veiligheid: van cybersecurity tot databeheer De inzet van ai, iot en cloud-technologie vergroot de complexiteit van cybersecurity. Onderzoeksinstellingen profiteren van ai voor dreigingsmodellering en netwerkmonitoring, maar lopen ook risico door open access-beleid en internationale samenwerking. Hoven: ‘Datacapaciteit en cybersecurity zijn beide belangrijke onderwerpen waar we als sector en coöperatie hard aan werken.’ Privacyverhogende technologieën zoals federated learning* en synthetische data worden toegepast in projecten bij het AMC, SVB en UWV. Deze maken veilige datadeling mogelijk zonder directe toegang tot brondata. Tegelijkertijd vraagt dit om investeringen in infrastructuur en expertise. Ook datamanagement verandert: ai automatiseert taken zoals kwaliteitscontrole en integratie, maar vereist hoogwaardige en semantisch rijke data. SURF benadrukt dat instellingen hun digitale weerbaarheid moeten versterken door te investeren in crypto-agility, pet’s (privacy enhancing technologies) en semantische datakwaliteit. Dit vraagt om structurele samenwerking, technische vernieuwing en beleidsmatige verankering. Digitale autonomie: cloud, data spaces en identiteit De afhankelijkheid van Amerikaanse hyperscalers blijft groot. Europese alternatieven zoals EOSC en NextCloud worden wel ingezet, maar structurele afhankelijkheid blijft volgens SURF een risico. Tegelijkertijd groeit de behoefte aan veilige datadeling via gestandaardiseerde data spaces en TRUST*-principes. Ondertussen evolueert digitale identiteit via de EUDI Wallet en Self-Sovereign Identity, met organisatorische wallets als nieuwe norm voor samenwerking en compliance. Als voorbeeld van de geopolitieke urgentie noemt SURF de European Chips Act, die moet bijdragen aan technologische autonomie. De organisatie wijst op de noodzaak van een Europees microchip-ecosysteem, mede vanwege de afhankelijkheid van Aziatische productie en de schaarste aan grondstoffen. Volgens SURF is het noodzakelijk dat instellingen actief kiezen voor Europese cloud-alternatieven, TRUST- en FAIR*-principes breed implementeren, en infrastructuur opbouwen voor veilige digitale identiteit en datadeling. Dit versterkt de autonomie en veerkracht van de sector. Want, zo stelt Hoven, ‘vooral samenwerking binnen de sector als uniek punt maakt ons sterk.’ * Begrippenlijstje:– federated learning: ai trainen op lokale data en alleen die inzichten delen met centrale server.– FAIR-principe: findable, accessible, interoperable, reusable.– TRUST-principe: transparency, reliability, user control, security, trustworthiness.

Gospooky, opgericht door Tim van de Wiel, lanceerde deze maand een eigen studio voor live online shopping en trekt daarmee interesse uit heel Europa. Het is een fenomeen dat in China al jaren omzetrecords breekt en in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk inmiddels niet meer weg te denken is uit de retailstrategie van grote merken. Nu waagt het Nederlandse social bureau zich aan live shopping. Althans, GoSpooky richtte vlakbij het hoofdkantoor een loods in met daarin een vijftal streamingstudio’s. Door hen getrainde presentatoren zullen daar in livestreams producten demonstreren terwijl kijkers die direct kunnen kopen vanuit de app. Van de Wiel zag het verschijnsel in het buitenland ‘exploderen’. Maat Nederlandse merken bleven achter. “In China is dit een mega-industrie. Ook in het VK is live shopping al groot. Vorig jaar verkocht een influencers in voor een miljoen euro, onlangs een andere voor twee miljoen. Nederland kent dit format nauwelijks”. De waarde zit volgens Van de Wiel in de combinatie van entertainment en commerce. Waar traditionele social media-advertenties doorgaans seconden vasthouden, blijven kijkers bij live shopping tot wel vijf minuten hangen. “De community engagement is heel sterk”, legt hij aan Emerce uit. Zijn bedrijf werkt al samen met merken als Samsung en Etos, die de streams gebruiken voor zowel merkbekendheid als directe verkoop. Gospooky neemt het volledige proces uit handen. Het bedrijf bouwt momenteel een eigen netwerk van presentatoren op, traint hen en ontwikkelt scripts om kijkers geëngageerd te houden. “De presentator is cruciaal. Die moet niet alleen het product kennen, maar ook weten hoe je een publiek vasthoudt”, zegt Van de Wiel. De streams worden tegelijkertijd uitgezonden op YouTube, Instagram, TikTok en andere platformen. Algoritmes en mediabudgetten ervoor zorgen dat de content bij de juiste doelgroep terechtkomt. De streams zijn zowel live als later on demand te bekijken. Het idee is om op termijn een vaste programmering neer te zetten waarbij meerdere merken na elkaar aan bod komen, vergelijkbaar met hoe televisiezenders hun schema indelen. Van de Wiel wijst erop dat social media inmiddels de infrastructuur vormt waarop bedrijven hun marketing en sales moeten inrichten. “Die afdelingen zijn bij veel bedrijven nog gescheiden, maar de merken die het best presteren voegen ze samen. Wij helpen die brug te slaan.” Voorlopig blijft directe conversie in Nederland een uitdaging. TikTok heeft in Nederland namelijk nog geen koopknop geïntegreerd. Dat maakt dat merken vooral inzetten op community building en merkbekendheid. Van de Wiel is niettemin optimistisch. “De algoritmes kennen je voorkeuren al en schotelen content voor wanneer die relevant is. Zodra die koopknop er wel is, verwachten we dat conversie flink omhooggaat.” Naar verwachting wordt TikTok Shop volgend jaar in Nederland geïntroduceerd. Interesse vanuit merken is er volgens de oprichter in ieder geval. Behalve uit Nederland krijgt Gospooky aanvragen uit heel Europa. Het bedrijf test nu wat werkt en hoopt binnen afzienbare tijd de eerste te zijn die live shopping structureel op de Nederlandse markt introduceert.

Hoewel de iPhone 17 Pro niet veel beter is dan zijn voorganger, voelt hij voor het eerst sinds lange tijd wel als een echte nieuwe iPhone,

Repeterende klussen op- en afschalenDe Praktijk – Bij verzekeraar Achmea is de toepassing van ai een belangrijk en integraal onderdeel van de strategie en versnelt het de uitvoering van groeiplannen. Computable praat erover met Arnoud Boere, programmamanager AI bij Achmea.‘De nieuwe generatie ai-technologie biedt veel mogelijkheden om de klanten van Centraal Beheer, Interpolis, Zilveren Kruis en onze andere merken nog beter van dienst te zijn en onze collega’s te ondersteunen in hun werk. Daarbij is ai geen doel op zich, maar een middel om onze klanten sneller, persoonlijker en betrouwbaarder te helpen en om de meest vertrouwde financiële dienstverlener te zijn én te blijven. Dankzij de eerder ingezette rationalisatie van onze ict-systemen en de vrijwel afgeronde migratie naar de cloud, leggen we de basis om ai nog breder toe te passen en onze service verder te verbeteren’, zegt Arnoud Boere, programmamanager AI bij Achmea.Welke verzekeringsprocessen zijn geschikt om door ai-agents te worden uitgevoerd?‘Ai-agents hebben binnen de verzekeringsbranche veel potentieel voor processen of taken die kennis- en data-intensief zijn, veel herhaling kennen of gebaseerd zijn op duidelijke regels. Denk aan het afhandelen van schadeclaims, het beantwoorden van klantvragen via chatbots en het verwerken van mutaties in de polisadministratie, zoals adreswijzigingen of de aanpassing van dekking. Dit zijn processen die voor de klant het liefst snel moeten worden afgehandeld en die voor de verzekeraar eenvoudig op- of afgeschaald moeten kunnen worden. De ai-agents kunnen werk uit handen nemen en zorgen voor snelheid en consistentie.’Wat doen jullie al met ai-agents?‘Wij zijn actief bezig met het verkennen en ontwikkelen van ai-agents. Deze worden gezien als digitale assistenten die geheel of gedeeltelijk zelfstandig taken kunnen uitvoeren. Ze gaan verder dan traditionele chatbots en robotic process automation-scripts: ai-agents zijn contextbewust, kunnen plannen, leren en samenwerken.Ons uitgangspunt is dat er altijd sprake is van een ‘human in the loop’. Daarmee bedoelen we dat ai-toepassingen altijd worden gebruikt in combinatie met checks and balances waarbij mensen betrokken zijn. Zo voorkomen we eventuele ‘computer says no’-issues. Het gaat om een nieuwe technologie die nauwgezet gevolgd en gecontroleerd moet worden.Een concreet voorbeeld is een lopend onderzoek naar een zogeheten security-agent. Deze agent analyseert netwerkverkeer op pogingen van hackers om kwetsbaarheden uit te buiten. Door patronen te herkennen met behulp van ai, stelt de agent passende acties voor aan securityspecialisten, zoals het afsluiten van poorten of het verhogen van monitoring.De hier ontwikkelde techniek heeft potentieel voor bredere toepassingen waarbij snel en adequaat reageren op complexe data cruciaal is, bijvoorbeeld governance en controle.Verder onderzoeken we actief nieuwe toepassingen en testen die binnen verschillende bedrijfsfuncties, zoals schade-afhandeling, risicobeoordeling, klantinteractie en documentanalyse. De ambitie is om ai-agents alleen in te zetten waar ze daadwerkelijk waarde toevoegen en niet als gimmick.’Hoe check je ai en wat doe je als die fouten maakt?‘We nemen onze verantwoordelijkheid als financiële dienstverlener uiterst serieus. Daarom wordt streng gelet op veiligheid, transparantie en compliance. Alle denkbare technische maatregelen worden genomen, zoals het toevoegen van contentfilters en testprocedures, denk aan red teaming, om risico’s te beperken, en het borgen dat ai-modellen gedeactiveerd kunnen worden wanneer deze niet goed functioneren.Wij hanteren een strikt toetsingskader, gebaseerd op wettelijke vereisten zoals de AI Act en ethische richtlijnen zoals de Unesco AI-principes. Daarnaast wordt het NIST AI Risk Management Framework gebruikt als referentie om de volledigheid van beheersmaatregelen te toetsen. Elk ai-systeem bij ons wordt vooraf gecontroleerd en tijdens gebruik gemonitord en geëvalueerd.Er vinden ethische én juridische toetsen plaats. Juridisch wordt onder andere gekeken naar naleving van de AI Act en de AVG: is de verwerking van gegevens rechtmatig, zijn de risico’s voldoende ingeschat, en is de besluitvorming uitlegbaar? Ook wordt beoordeeld of het systeem voldoet aan interne richtlijnen zoals het Ethisch Kader Datagedreven Besluitvorming dat we samen met het Verbond van Verzekeraars hebben ontwikkeld. Bij fouten is er altijd een vangnet.Dat betekent dat er menselijke tussenkomst mogelijk is bij bepaalde uitkomsten, bijvoorbeeld wanneer een ai-systeem een claim afwijst of een risicoscore toekent. Er zijn duidelijke verantwoordingslijnen: het is vooraf vastgelegd wie verantwoordelijk is voor het ontwerp, het gebruik en het toezicht op het ai-systeem. Zo kan bij een incident snel worden vastgesteld waar het misging en wie actie moet ondernemen. Op deze manier borgen wij dat ai veilig, transparant en verantwoord wordt ingezet.’“Ai wordt niet als losstaand ict-project gezien, maar als organisatiebrede ontwikkeling die samenwerking tussen vakgebieden vereist”Hoe borg je als bedrijf de uitlegbaarheid van ai?‘Achmea legt over de gehele verwerkingsketen digitale sporen vast van hoe beslissingen tot stand komen, zodat de datakwaliteit geborgd kan worden. Hierdoor kan worden aangetoond dat het ai-systeem correct functioneerde.’Risicomanagement valt meestal onder de cfo, maar ai is ook ict, dus dat valt onder de cio. En het betreft security, dus de ciso is betrokken en dan is er nog legal… hoe doen jullie dat?‘We zien dat een verantwoordelijke inzet van ai vraagt om een brede betrokkenheid van disciplines uit ons bedrijf, met ons Responsible AI framework als basis. Het gaat dan bijvoorbeeld om samenwerking tussen compliance, risk management, it, legal en security. Daarom hebben wij centrale sturing en governance ingericht, met vertegenwoordigers van al deze rollen. Zo wordt ai integraal aangestuurd, met aandacht voor risico, technologie, veiligheid en juridische aspecten. Ai wordt op deze manier niet als losstaand ict-project gezien, maar als organisatiebrede ontwikkeling die samenwerking tussen vakgebieden vereist.’Wat komt er nog meer kijken bij toepassing van ai in de organisatie?‘Ai is een veelbelovende techniek die wij inzetten op plekken waar het daadwerkelijk waarde toevoegt voor klanten, de organisatie en collega’s. Bij de ontwikkeling en toepassing van ai kijken we niet alleen naar technologische mogelijkheden, maar ook naar de bredere gevolgen voor mens en maatschappij. Zo wordt bijvoorbeeld gelet op het energieverbruik van ai-systemen en het verantwoord gebruik van data en middelen, zoals koelwater van datacenters. Medewerkers worden gestimuleerd om ai bewust en doelgericht in te zetten, met efficiëntie en relevantie als uitgangspunt.Daarnaast benaderen we ai vanuit een bredere esg-visie. Ethische aspecten, transparantie en inclusiviteit worden meegenomen in ontwerp en besluitvorming. Ai moet bijdragen aan een toekomst die eerlijk, betrouwbaar en duurzaam is – zowel binnen de organisatie als in de dienstverlening aan klanten. Tot slot willen we benadrukken dat we ons ervan bewust zijn dat het gebruik van ai het werk verandert. Daarom besteden we, naast de ontwikkeling van ai-toepassingen en – tool, veel aandacht aan de veranderingen die dit met zich meebrengt. We kijken naar de nieuwe vaardigheden die hiervoor nodig zijn en bieden medewerkers diverse leerpaden om deze te ontwikkelen.’Dit artikel staat ook in Computable Magazine 2025 #6.

Axoniq wil organisaties vertrouwen geven in AI. Dat doet het door middel van een ‘native explainability layer’, ofwel tooling die elke stap van het AI-denkproces traceerbaar maakt. Met name streng gereguleerde industrieën moeten door deze innovatie de sprong naar AI-adoptie kunnen wagen. Het platform kent vier prominente functies. Persistent Event-Based Memory biedt visibility in de […]