business

Van een ambtelijke term is ‘digitale soevereiniteit’ een begrip geworden dat de angst voor Amerikaanse inmenging moet bezweren. Maar wat is de definitie precies? De verwevenheid van de geopolitieke en digitale macht van de Verenigde Staten werd op 20 januari 2025 pijnlijk zichtbaar toen Donald Trump geflankeerd door Jeff Bezos (Amazon), Elon Musk (X), Mark Zuckerberg (Meta), Sundar Pichai (Alphabet) en Tim Cook (Apple) werd ingezworen tot 47e president. De tech bro’s schaarden zich zonder blikken of blozen achter een van de meest wispelturige Amerikaanse presidenten uit de geschiedenis. Aan deze kant van de oceaan vielen bij het grote publiek de schellen van de ogen: is het nog wel vertrouwd om ons hele digitale hebben en houwen in handen van Amerikaanse partijen te leggen? Sinds de alliantie tussen Trump en de tech-elite is er een fear factor in de discussie geslopen. Cybergevaren komen niet alleen meer uit het Oosten, maar kunnen ook uit het Westen komen. Opeens werd er gespeculeerd over ‘kill switches’ die in één klap complete softwarepakketten danwel Tesla’s zomaar konden platleggen. Een theorie die enigszins waarheid leek te worden toen Microsoft dit jaar op last van de Amerikaanse overheid de hoogste aanklager van het Internationaal Strafhof (ICC) te Den Haag de toegang tot zijn mail ontzegde. Woorden Natuurlijk was een voorhoede van nationale en Europese beleidmakers al lang bezig met maatregelen (zie kader) om data van Europese burgers en bedrijven te beschermen. Termen als ‘data soevereiniteit’, ‘digitale soevereiniteit’ en ‘digitale autonomie’ wisten het grote publiek of het bredere bedrijfsleven tot voor kort niet echt te boeien. Inmiddels komen deze begrippen in het publieke debat in allerlei contexten en betekenissen voor. Om een eind te maken aan de verwarring riep de Dutch Cloud Community (DCC) de markt zelfs op om input te leveren voor een definitie. In een poging om de betekenis van de woorden te ontleden, zullen scherpslijpers nuanceverschillen zien tussen ‘autonomie’ en ‘soevereiniteit’. Grosso modo komen ze echter op hetzelfde neer: zelf de touwtjes in handen houden. Daarom zullen ze makkelijk als synoniemen gebruikt worden. Anders ligt dat met de bijvoeglijke naamwoorden ‘data’ en ‘digitaal’ – deze hebben een duidelijk verschillende reikwijdte. Data draaien om gegevens, terwijl digitaal veel meer kan omvatten zoals infrastructuur, hardware en software. Gebruik van deze woorden zou dus weloverwogen moeten plaatsvinden. Domeinen Maar dan nog is vaak niet duidelijk op welke domeinen de term digitale soevereiniteit precies betrekking heeft, en dat is een groter probleem bij het zoeken naar betekenis. Denk bijvoorbeeld aan: – Entiteit. Hebben we het over een persoon, organisatie, land of machtsblok (EU)? – Technologische stack. Gaat het om grondstoffen, hardware, infrastructuur, cloud, data of applicaties? – Juridische grondslag. Zijn nationale, bilaterale, multilaterale of Europese wet- en regelgeving in het geding? – Economische scope. Zijn er alternatieven voor leveranciers, of is er sprake van vendor lock-in? Nadere precisering is dus aan te bevelen. Een bedrijf dat geen bestanden meer in Dropbox wil opslaan maar voor een Europese aanbieder kiest, is op een heel andere manier met digitale soevereiniteit bezig dan een staat die bij wijze van spreken een zelfvoorzienende chipindustrie wil opbouwen. Beide kunnen zich nu nog scharen onder dezelfde noemer. Naast de orde van grootte is de mate van soevereiniteit een lastig in te schatten fenomeen. Niemand zal een concreet beeld hebben van 100 procent digitale soevereiniteit. Maak je dan zelf je hard- en software? Kun je dan überhaupt nog wel verbonden zijn met een netwerk? In een digitale samenleving zullen er waarschijnlijk altijd aspecten zijn waarover burgers, bedrijven of overheden geen controle hebben. Hybride Digitale soevereiniteit is dus een gelaagd en relatief begrip dat altijd in een bepaalde context van toepassing is. Ict-aanbieders die hulp bieden op weg naar soevereiniteit spelen daarop in. De Europese cloudaanbieder T-Systems heeft het bijvoorbeeld over de trits data soevereiniteit, operationele soevereiniteit en technologische soevereiniteit. Waarbij geldt dat hoe hoger de mate van soevereiniteit, hoe veiliger de data. Dat gaat dan wel vaak ten koste van flexibiliteit en snelheid. T-Systems gelooft daarom dat veel bedrijven gaan kiezen voor een hybride vorm en dat ze voor bepaalde gevoelige data kiezen voor volledig technologisch soevereine oplossingen. Beheerplan Wil een organisatie, of welke entiteit dan ook, besluiten nemen over de gewenste mate van digitale soevereiniteit, dan is dus een gedegen analyse van data en systemen van belang. Geen kleine opgave. De beroepsorganisatie van it-auditors Norea bepleitte al eerder om naast een financiële verslaglegging ook jaarlijks een it-beheerverslag te maken waarin zaken als it-regelgeving, uitbesteding, cybersecurity en continuïteit worden verantwoord. Daar zou dan soevereiniteit aan toegevoegd kunnen worden. EU-regelgeving De Europese Unie loopt voorop in digitale wetgeving en vormt een voorbeeld voor mondiale regelgeving.1. De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), ingevoerd in 2018, is een wereldwijde standaard voor gegevensbescherming van EU-burgers.2. De Europese Data Strategie stimuleert innovatie, digitale infrastructuur en gegevensbeheer.3. De Chips Act richt zich op versterking van de Europese halfgeleiderindustrie. 4. De Wet op Artificial Intelligence (AI Act) reguleert kunstmatige intelligentie met nadruk op veiligheid en ethiek. (CV) Dit artikel staat ook in Computable Magazine 2025 #5.

De Nederlandse securityonderzoeker Dirk-jan Mollema ontdekte een kritieke kwetsbaarheid in Microsoft Entra ID die volledige toegang tot elke tenant ter wereld mogelijk maakte. Microsoft heeft het probleem binnen enkele dagen na melding verholpen. De flaw bestond uit ongedocumenteerde impersonation tokens en een validatiefout in de oude Azure AD Graph API. Bij deze kwetsbaarheid zou een […]

In dit nieuwsoverzicht: CyberArk Labs waarschuwt voor aanval op supply-chain, Theta van start, Atabix groeit verder, Suse doet mee aan EuroStack en VCSW lijft HR Navigator in. CyberArk Labs waarschuwt voor aanval op supply chain Onderzoekers van CyberArk Labs hebben een grootschalige supply-chain-aanval ontdekt die meer dan 40 npm-packages treft, waaronder het populaire pakket Tinycolor, zo meldt het bedrijf. Npm is de standaard package manager voor de JavaScript-omgeving Node.js, die vaker doelwit is. ‘De aanval bleef lange tijd onopgemerkt omdat de aanvallers een legitiem hulpmiddel gebruikten dat op GitHub wordt gehost,’ legt het bedrijf uit. ‘Deze methode, waarbij legitieme tools, websites en diensten worden misbruikt, komt steeds vaker voor bij supply-chain-aanvallen. Het doel is vaak het besmetten van ontwikkelomgevingen of het stelen van inloggegevens.’ De cybercriminelen maakten gebruik van een geautomatiseerd proces om downstream-projecten te trojaniseren. The European Trust Alliance in Nederland van start In Hilversum is The European Trust Alliance, Theta, officieel gelanceerd. ‘Nu desinformatie, ai en verlies van grip op data onze democratische samenleving onder druk zetten, is het noodzakelijk om nieuwe, gezamenlijke antwoorden te vinden. Theta biedt daarvoor het platform. Een open alliantie waarin bedrijven, kennisinstellingen en overheden de krachten bundelen om het vertrouwen in media, informatie en technologie te herstellen en versterken,’ aldus de nieuwe organisatie. De groep heeft zich tot doel gesteld om onderzoek te bundelen rond vertrouwen in media & technologie en nieuwe programma’s te initiëren en te versterken. Ook ondersteunt het de zoektocht naar meer soevereiniteit door een Europese database te bouwen met relevante partijen, en door events te organiseren en lobby & funding te coördineren richting nationale en Europese kaders. Atabix groeit verder De Nederlandse overheidsautomatiseerder Atabix heeft het Apeldoornse KnowledgePlaza Professional Services overgenomen. De nieuwe moeder zegt een actieve buy & build-strategie te voeren om haar positie voor de digitalisering van de overheid verder uit te bouwen. Eerder werden bijvoorbeeld al overgenomen Kodision, Oberon, Mozard en One Fox. De groep richt zich op het digitaliseren van kritieke processen bij (semi-)overheidsinstanties. De nieuwe dochter is een dataspecialist. ‘De hoeveelheid data binnen overheidsorganisaties groeit exponentieel. De uitdaging is om deze data veilig op te slaan en tegelijkertijd toegankelijk te maken voor zowel medewerkers én burgers,’ leggen de twee de nieuwe samenwerking uit. Suse doet mee aan EuroStack voor meer soevereiniteit Open source ontwikkelaar Suse heeft bekend gemaakt het mee gaat doen aan het EuroStack-initiatief. Dat is een initiatief vanuit het European Industrial Policy (EIP) dat technologie, governance en financiering samenbrengt voor Europa-gerichte investeringen. EIP is een EU-strategie om het concurrentievermogen van de Europese industrie te versterken door het bevorderen van een groene, digitale en veerkrachtige economie die banen creëert en duurzame groei genereert. SUSE wil meedoen omdat ‘dit aansluit bij onze belofte om organisaties te helpen digitale soevereiniteit te bereiken door open, veilige en flexibele oplossingen aan te bieden die hen in staat stellen volledige controle over hun infrastructuur en softwarestack te behouden.’ VCSW lijft HR Navigator in VCSW uit Gouda heeft de Nederlandse hr-vergelijkingssite HR Navigator over genomen. De site helpt organisaties bij het vinden van onder andere arbodienstverleners, bedrijfsartsen, preventief medische onderzoeken en risico-inventarisatie en -evaluatie. Dat past bij de aanpak van de nieuwe moeder, die werkgevers ondersteunt bij het optimaal benutten van sociale wet- en regelgeving, zodat met er niet ten onrechte te veel premies worden afgedragen. ‘We blijven gericht zoeken naar strategische uitbreidingen die niet alleen waarde toevoegen voor onze klanten en medewerkers, maar ook zorgen voor versterking van onze dienstverlening en productportefeuille,’ zegt de nieuwe eigenaar.

De ooit innovatieve online-vacaturebank Monsterboard is in Nederland failliet. Een overname in 2016 door uitzendgigant Randstad leverde niet de gewenste doorgroei op en de fusie vorig jaar met branchegenoot CareerBuilder luidde het definitieve einde in van de banensite.  De Amerikaanse ondernemer Jeff Taylor richtte in 1994 Monsterboard op als een website met vacatures. In die tijd een innovatieve stap; vacatures stonden toen nog hoofdzakelijk in kranten en tijdschriften (denk bijvoorbeeld aan Intermediair, maar ook Computable). Dat legde het bedrijf, sinds 1998 ook actief in Nederland, bepaald geen windeieren. In 2006 was het inmiddels tot Monster Worldwide omgedoopte bedrijf uitgegroeid tot de meest toonaangevende vacaturesite ter wereld, met een omzet van ruim 1 miljard dollar en een beursnotering aan de New York Stock Exchange. Maar na 2010 zette het verval in, als gevolg van hevige concurrentie en mislukte overnames, aldus RTL. Geen hosanna-verhaal Uitzendorganisatie Randstad kocht in 2016 zijn Amerikaanse internet-branchegenoot voor zo’n 429 miljoen dollar. Naast een versterking van de positie in de Verenigde Staten nam Randstad Monster over vanwege de technologische oplossingen voor het koppelen van werkzoekenden en werkgevers. Een hosanna-verhaal is de acquisitie echter nooit geworden. De gewenste structurele groei kwam er niet. Het platform werd door de jaren heen ingehaald door concurrenten als LinkedIn, en andere digitale mogelijkheden. Uiteindelijk schreef Randstad vele miljoenen af op de investering, bleek uit de jaarcijfers over 2024. Mislukte fusie Vorig najaar fuseerde Randstad de online-vacaturebank met de eveneens kwakkelende talentenmarktplaats CareerBuilder van de Amerikaanse investeerder Apollo Global Management. Daarbij verkreeg het uitzendconcern een minderheidsbelang (49 procent) en Apollo een meerderheidsbelang. De fusie werd een fiasco. In de VS werd het bedrijf onder financiële bescherming geplaatst (zogeheten Chapter 11 protection) waarna afgelopen juli de Amerikaanse activiteiten werden opgekocht door Bold. Die had geen interesse in de onderdelen buiten het moederland en dat luidde het einde in voor de Europese Monster-sites. De Nederlandse vestiging Monster Worldwide Netherlands, waar naar verluidt nog een man of dertig werkten, vroeg faillissement aan. Dat is afgelopen 16 september door de rechter uitgesproken.

Spotify gaat afleveringen van The Graham Norton Show en twee VICE-series uitzenden. Daartoe tekende het een contract met het Engelse ITV Studios. Het gaat om een samenwerking met Zoo 55, een dochterlabel van ITV. Diens producties waren in 2024 verantwoordelijk voor 5+ miljard views op alle aangesloten digitale kanalen. En daar komt Spotify nu bij. De Zweedse muziek-app ziet in video een nieuw medium om meer luisteraars annex kijkers aan zich te binden. Abonnees consumeren producties niet enkel met hun oren, maar blijken ook graag naar Spotify te kijken. Dat begon met video van podcasts, iets waar YouTube ook van profiteert, en wordt uitgebreid naar long form-videoproducties van professionele studios. In zijn recentste kwartaalverslag vertelde Spotify: “We zijn in 2024 volledig op video gefocust. Er zijn nu meer dan 430.000 videopodcasts en video blijft het beter doen, met een stijgende en stijgende consumptie. Sinds 2024 groeit het 20x sneller dan het gebruik van alleen audio. Meer dan 350 miljoen gebruikers hebben een videopodcast op ons platform gestreamd, een stijging van 65 procent ten opzichte van het jaar ervoor.” Populaire titels van Zoo55 moeten een verdere groei-impuls geven. Spotify had eind juni 696 miljoen gebruikers, onder wie 276 miljoen abonnees. In Europa ging het in dat kwartaal over de symbolische grens van 100 miljoen betalende abonnees.

In de competitieve wereld van het professionele wielrennen kunnen marginale voordelen het verschil betekenen tussen winst en verlies. Voor Q36.5 Pro Cycling Team is data-analyse de ’26e renner’ van het team geworden. Deze onzichtbare maar essentiële teamgenoot beïnvloedt alles, van de prestaties en werving van renners tot logistieke planning en realtime racestrategieën. Het gebruik van […]

Cybersecuritybedrijf Netskope maakte een sterk beursdebuut op de Nasdaq. Het aandeel sloot de eerste handelsdag 18 procent hoger op 22,49 dollar, na een intraday-piek van 24,40 dollar.  Dit meldt Bloomberg. De onderneming haalde 908 miljoen dollar op door 47,8 miljoen aandelen te verkopen tegen 19 dollar per stuk. Eerder lag de inschatting nog tussen 15 […]

Atlassian neemt engineering intelligence-expert DX over voor 1 miljard dollar (850 miljoen euro). Met deze overname wil het bedrijf organisaties helpen om de daadwerkelijke impact van hun AI-investeringen op ontwikkelaarsproductiviteit meetbaar te maken. De integratie van DX in het System of Work moet inzichtelijk maken welke AI-toepassingen echt waarde toevoegen. “AI gebruiken is makkelijk, waarde […]

Nederlanders besteden steeds meer tijd aan YouTube, dat voor velen hét platform is voor video, informatie en entertainment. Maar uit het eerste Nederlandse onderzoek op basis van daadwerkelijke kijkdata, uitgevoerd door Channel Factory en SilverLabs, blijkt dat kijkers vaak een verkeerd beeld hebben van hun eigen gebruik. Gemiddeld schat 74 procent zijn kijktijd onjuist in. Zo zeggen veel respondenten vooral instructieve of educatieve branded content of films en series te kijken, terwijl de cijfers laten zien dat maar liefst 91,7 procent van hun tijd naar user-generated content gaat. Voor dit onderzoek werden traditionele vragenlijsten gecombineerd met de feitelijke kijkgeschiedenis van gebruikers: in totaal 280.867 video’s. Daarmee werd de zogenoemde say-do gap zichtbaar – het verschil tussen wat mensen zeggen en wat ze daadwerkelijk doen. “Door surveydata te koppelen aan echte kijkgeschiedenis en de unieke YouTube-data van Channel Factory ontstaat een compleet nieuw perspectief,” zegt Menno van der Steen, oprichter van SilverLabs. “Het geeft een veel rijker beeld van kijkgedrag dan we tot nu toe hadden, en helpt onderzoekers en adverteerders beter begrijpen hoe digitale mediaconsumptie écht werkt.” Uit de resultaten blijkt onder meer dat Nederlandse kijkers sterk internationaal georiënteerd zijn: in de dataset werden video’s in 97 talen gevonden, waarbij Engels de dominante voertaal is. Tegelijkertijd blijkt YouTube in Nederland vooral een creators-platform te zijn: ruim negen op de tien bekeken video’s zijn user-generated. Voor adverteerders is de boodschap duidelijk: samenwerken met creators of contextueel targeten op categorieën is vaak effectiever dan traditionele broadcaster-content. Het onderzoek toont ook grote verschillen in gebruik per device en dagdeel. Overdag domineren korte sessies op de smartphone, terwijl ’s avonds Connected TV (CTV) het populairst is. Sessies via CTV duren gemiddeld 38 minuten, gevolgd door laptops met 35 minuten. Deze duidelijke scheiding maakt het mogelijk campagnes beter af te stemmen: korte, mobiele formats voor overdag en langere creatives voor de avonduren op CTV. Verder blijkt slechts 5 procent van de Nederlanders een YouTube Premium-abonnement te hebben en dus advertentievrij te kijken. De overige 95 procent blijft gewoon bereikbaar voor adverteerders. Premium-gebruikers zijn vaker mannen tussen de 30 en 39 jaar, meestal met jonge kinderen. Ook leeftijdsgroepen laten duidelijke voorkeuren zien: jongeren (18-34 jaar) kijken vooral muziek- en family vlogs, 35-49-jarigen kiezen vaker voor hobby’s en gaming, en 50-59-jarigen besteden meer tijd aan tech en pop culture. Eén patroon is daarbij universeel: kijkers blijven doorgaans binnen één categorie per sessie. Gemiddeld bekijken ze vijf video’s achter elkaar, al kan dat oplopen tot honderden. Foto Mizuno (cc)

Energiespecialist Power2X heeft Guido Dubbeld aangesteld als nieuwe Chief Financial Officer. Hij neemt het stokje over van Bouke Feenstra. Het in 2020 opgerichte Power2X ontwikkelt grootschalige nieuwe energie-assets en -infrastructuur, met als doel om in samenwerking met industriepartners wereldwijd de industriële waardeketens en zwaar transport te decarboniseren.

Birch heeft sinds deze zomer twee nieuwe junior adviseurs aan boord: Laurens-Jan Danen en Teun van Hout. Teun van Hout heeft een academische achtergrond in internationale betrekkingen, geschiedenis en bestuurskunde.

Protiviti en IIA Nederland hebben het startsein gegeven voor de 2025-editie van de Internal Audit Innovation Award. Interne auditteams kunnen hun inzendingen indienen tot en met 9 oktober. Internal audit is een onafhankelijk vakgebied binnen een organisatie dat gericht is op het beoordelen en verbeteren van processen, interne controles, risicobeheersing en governance om zo de organisatie te helpen haar doelstellingen efficiënt en betrouwbaar te bereiken.

Maar de situatie ligt in de praktijk wat genuanceerder.

Finalist Holding, specialist in digitale oplossingen voor maatschappelijke organisaties, maakt de overname bekend van Proteon Communication Builders uit ’s-Gravenhage. Proteon is vooral bekend van het Firelay-label, dat zich richt op managed services voor Liferay. Het van oorsprong Amerikaanse Liferay ontwikkelt opensource-cms-tools voor het maken van websites en bedrijfsportalen op internet. Met de overname van Liferay-managed service provider (msp) Proteon versterkt Finalist zijn positie als it-partner voor maatschappelijke organisaties en breidt het bedrijf zijn expertise in digitale platforms en cloudtechnologie verder uit. Het it-bedrijf uit Rotterdam stelt zelf de enige officieel erkende Liferay-partner in Nederland te zijn, met een team van Nederlandstalige Liferay-consultants, en beschouwt de msp-expertise van Proteon als een belangrijke aanvulling. Daarmee zijn organisaties verzekerd van lokale expertise en ondersteuning in hun digitale transformatie, aldus Finalist. Liferay-expertise versterkt ‘Met de overname van Proteon en hun Firelay-label voegen we bewezen expertise in managed services voor Liferay toe aan ons portfolio. Dit stelt ons in staat om zowel onze eigen Finalist-klanten die met Liferay werken beter te ondersteunen, alsook de bestaande klanten van Proteon, die wereldwijd actief zijn, te voorzien van hoogwaardige Liferay-dienstverlening’, zegt Wibo Pollmann, algemeen directeur/bestuurder van Finalist Holding bv. Volgens Pollmann betekent deze stap ook dat Finalist zijn dienstverlening verder over de landsgrenzen heen kan uitbreiden en internationale Liferay-klanten kan bedienen. Kern van het Firelay-label van Proteon is de Liferay Cloud (platform-as-a-service), geschikt voor eindklanten die het hosten en beheren van hun Liferay-portals willen uitbesteden, evenals voor Liferay Service Partners die managed services willen toevoegen aan hun portfolio. Firelay biedt zowel oplossingen in een soevereine EU-cloud als een internationale cloud voor de internationale klanten. De dienstverlening is cloud-native opgezet. ‘Door onze krachten te bundelen vergroten we onze slagkracht en kunnen we organisaties nog beter ondersteunen in hun digitale transformatie. Voor de klanten van Proteon betekent dit een belangrijke stap vooruit: zij profiteren van zowel onze ervaring met managed services als de brede expertise van Finalist’, aldus Lex van Sonderen, directeur/eigenaar van Proteon Communication Builders bv. Spin-off Finalist is een it-dienstverlener met circa tachtig medewerkers, gespecialiseerd in digitale platforms (Drupal en Liferay) en maatwerksoftware (Java). Het bedrijf is met name actief in de sectoren zorg, onderwijs en overheid. Proteon is in 1995 opgericht als spin-off van de Technische Universiteit Delft. Met een focus op webontwikkeling bouwde het bedrijf de eerste Nederlandse dating- en recruitmentwebsites. Zo’n vijftien jaar geleden werd het merk Firelay opgericht dat diensten en expertise levert voor Liferay-webportalen. Proteon is altijd het merk gebleven voor de informatiebeveiliging- en cyber-resilience gerelateerde diensten en producten van het Haagse bedrijf.