business

Vanuit de digitale sector is positief gereageerd op het advies van oud-ASML-topman Peter Wennink om de Nederlandse economie van nieuwe impulsen te voorzien. Veel voorstellen zijn niet op korte termijn te realiseren. Maar de belemmeringen die economische groei en innovatie afremmen, kunnen en moeten wel snel worden weggenomen. Wennink onderstreepte tijdens zijn toelichting op het rapport ‘De route naar toekomstige welvaart’ de urgentie waarmee dit moet gebeuren. Nederland heeft alles in huis om de ambities waar te maken, maar wel zijn politieke moed, leiderschap en vertrouwen nodig om het samen te doen. Zo luidt zijn boodschap aan premier Dick Schoof en demissionair minister Vincent Karremans (Economische Zaken) die tot het rapport opdracht hadden gegeven. Wennink: ‘Vertrouwen win je niet met woorden, maar met daden: een woning die er wél komt, een vergunning die wél wordt verleend, een energienet dat wél werkt. Zeer dringend is volgens de brancheverenigingen NLdigital, DINL (Digitale Infrastructuur Nederland) en Dutch Data Center Association (DDA) het oplossen van knelpunten in de infrastructuur. Vooral de netcongestie moet echt heel snel worden aangepakt, willen veel investeringen komen tot realisatie. Op korte termijn kan de bestaande netcapaciteit beter worden benut, via meer flexibiliteit en prioriteit-allocatie. NLdigital Volgens Jochem de Groot, hoofd public affairs en beleid bij NLdigital, is meer digitalisering van infrastructuurprocessen nodig. Zo ontstaat meer inzicht in de vraag wanneer tekorten zijn te verwachten en flexibilisering van de vraag gewenst is. In het rapport van Wennink wordt aanbevolen om de vergunningverlening te versnellen en de  regels te versnellen, maant Wennink. Verder roept hij op voor het talent te kiezen dat de toekomst nodig heeft. De Groot wijst op de krimpende beroepsbevolking waardoor we meer met minder mensen moeten doen. Dat vereist volgens hem het omarmen van artificial intelligence (ai). En daarvoor is weer nodig dat we de randvoorwaarden creëren die ai mogelijk maken. In dat kader moeten investeringen worden gedaan in ai-infrastructuur. De Groot hoopt dat de politiek de oproep van Wennink om meer te investeren in infrastructuur en innovatie als een sterk signaal oppakt. Wat dat betreft is er onder het demissionaire kabinet nogal wat misgegaan. Vooral het stopzetten van het Nationaal Groeifonds betekende een doorkruising van het beleid. Een andere belangrijke randvoorwaarde is het aanpakken van het gebrek aan ruimte voor datacenters. Het stroomlijnen van ruimtelijke procedures zou veel helpen. DINL Marijn van Vliet, directeur DINL, is blij dat het rapport pleit voor een stevige digitale ruggengraat van de economie. Telecomnetwerken, zeekabels, datacenters, hosting, internet exchanges en cloudtoegang zijn allemaal onmisbare schakels van dit ecosysteem. Maar in Nederland dreigt deze keten te verkruimelen, aldus Wennink. Van de negen zeekabels die nu naar Nederland lopen, is de helft aan het einde van zijn technische levensduur, en nieuwe aanlandingen vinden vooral in andere Europese landen plaats. Dat bedreigt de controle over het dataverkeer via Nederland en onze potentie als knooppunt: om alleen al aan de verwachte datavraag tussen Nederland en de VS te voldoen, zijn twee nieuwe intercontinentale zeekabels nodig. DDA Volgens de DDA laat het rapport Wennink overtuigend zien dat Nederland zijn positie als digitale koploper dreigt te verliezen als er niet snel wordt geïnvesteerd in de fundamenten van onze economie. Zonder voldoende datacenter-capaciteit, energievoorziening en ruimte voor groei komt onze positie in fintech, cloud en ai onder zware druk te staan, aldus de DDA. Wennink schetst in zijn rapport hoe de Nederlandse opslag- en bewerkingscapaciteit van data tegen beperkingen aanloopt. In Nederland mogen in slechts 2 van de 342 gemeenten hyperscale datacenters worden gebouwd. Ook de reguliere datacenter-capaciteit groeit langzaam in vergelijking met andere Europese landen. Dat uit zich in toenemende krapte, waarschuwt Wennink. Amsterdam heeft tot 2035 een bouwstop ingesteld. Hierdoor wijken bedrijven en onderzoeksinstellingen nu al uit naar andere digitale hubs in het buitenland. Koppositie verliezen Wennink wees vrijdagochtend  op de urgentie van harde infrastructuur voor ai: ‘Eén ding is absoluut zeker: als we steunen op ai, gaan we meer data gebruiken. Dus waar zijn die datacenters? Amsterdam verliest nu zijn koppositie aan Parijs en Frankfurt, omdat het tot 2035 geen nieuwe datacenters toelaat. We hebben harde infrastructuur nodig, anders kunnen kenniscentra niet groeien.’ Organiseer en financier publiek-private samenwerkingen om op korte termijn te investeren in intercontinentale en intra-Europese zeekabels, is zijn voorstel. En geef voorrang aan ruimte en energievoorziening voor (co-locatie) datacenters. Werk samen met gemeenten om ruimte en netcapaciteit slim te gebruiken, maar voer centrale regie op de benodigde capaciteit, aldus Wennink. Het rapport Wennink is de vertaling van het Europese Draghi-rapport naar de Nederlandse situatie. Volgens Tjark Tjin-A-Tsoi, ceo van TNO, is veel over Draghi gesproken, maar er is nog veel te weinig mee gedaan. ‘Met dit advies van Peter Wennink aan Nederland is het tijd voor actie. Het is tijd om woorden om te zetten in daden.’

Nederland is voorzitter en gangmaker van het nieuwe gezamenlijke Europees consortium Edic, om digitale gemeenschapsgoederen te ontwikkelen. Het initiatief moet bijdragen aan digitale soevereiniteit en versterking van de Europese infrastructuur voor ai, cloud, cybersecurity en sociale netwerken. Na goedkeuring door de Europese Commissie, is het Edic (European Digital Infrastructure Consortium) Digitale Gemeenschapsgoederen officieel in Den Haag gelanceerd. Nederland is samen met ‘co-founders’ Duitsland, Frankrijk en Italië gangmaker om de digitale infrastructuur binnen Europa te versterken. Het consortium richt zich op het ontwikkelen van digitale gemeenschapsgoederen: open en transparante alternatieven voor diensten zoals ai, cloud computing, cybersecurity en sociale netwerken. Deze worden gezamenlijk ontwikkeld en beheerd door publieke en private partijen, waaronder kennisinstellingen en bedrijven uit Europa. Sterker digitaal ecosysteem Volgens staatssecretaris Eddie van Marum (Digitalisering) is de afhankelijkheid van technologie uit andere werelddelen te groot: ‘Tachtig procent van onze digitale technologie en infrastructuur komt nog uit niet-Europese landen. Dat kan en moet anders.’ Hij noemt het consortium een belangrijke stap richting digitale soevereiniteit. Het Edic Digitale Gemeenschapsgoederen zal bestaande Europese initiatieven ondersteunen via technische en juridische bijstand, en hulp bieden bij fondsenwerving. Daarnaast komt er een centrale plek, zowel fysiek als online, waar projecten terecht kunnen voor ondersteuning. ‘Burgers en bedrijven moeten erop kunnen vertrouwen dat de digitale overheid altijd blijft functioneren, ook in tijden van digitale dreiging of internationale spanningen,’ aldus de staatssecretaris. De doelstellingen van het consortium zijn onder meer het versterken van het digitale ecosysteem in Europa, het ontwikkelen van een duurzaam financieringsmodel en het stimuleren van het gebruik van digitale gemeenschapsgoederen door overheden, bedrijven en burgers. Art de Blaauw, directeur CIO Rijk en voorzitter van dit Edic, benadrukt het belang van schaalvergroting: ‘Met de [sic] EDIC Digitale Gemeenschapsgoederen bundelen we onze krachten en schalen we gezamenlijke Europese oplossingen op.’ Digitale samenwerking in EDIC Het Edic staat onder voorzitterschap van Nederland. Inmiddels zijn naast de vier oprichtende landen nog vijf landen aangesloten. Meerdere andere EU-lidstaten hebben interesse getoond om zich aan te sluiten. Het Edic is een juridisch instrument waarmee EU-lidstaten gezamenlijk digitale infrastructuurprojecten kunnen opzetten en uitvoeren. Edics worden opgericht op aanvraag van minimaal drie lidstaten, met goedkeuring van de Europese Commissie. Ze faciliteren samenwerking tussen publieke en private partijen en kunnen nieuwe infrastructuur bouwen of bestaande uitbreiden. Voorbeelden zijn ALT-Edic (taalmodellen), CitiVerse (digitale tweelingen van steden), DC-Edic (digitale commons) en Europeum-Edic (blockchain voor publieke diensten). Lidstaten bepalen zelf de governance en blijven open voor nieuwe deelnemers. Edics kunnen bij erkenning als internationale organisatie vrijstelling krijgen van btw en accijnzen.

Dit jaar kwam MITRE bovenal in het nieuws doordat de toonaangevende kwetsbaarheden-database dreigde niet meer bijgehouden te worden. Jarenlang speelt er al een andere zaak rondom de Amerikaanse non-profit. De vrijwillige ATT&CK-evaluaties waar securityspelers aan meedoen, blijken niet meer in trek. Hieronder leggen we uit waarom, en wat MITRE wil doen om het tij te […]

Zalando zendt deze weken drie half uur durende documentaires uit over toppers in wintersport, waarmee het en passant zijn eigen merk laadt richting sporters op sneeuw en ijs. Eerder deze week ging de eerste aflevering online van ‘Between the lines’. Twee en drie volgen in januari en februari. In die paar dagen werd deze aflevering 120.000 keer bekeken, de shorts tienduizenden keren elk. Zalando produceert de documentaires in het kader van zijn sponsoring van het wintersporttoernooi LAAX Open in het Zwitserse Graubünden. Hier komen jaarlijks een paar honderd topwintersporters bijeen. Het event is tevens een kwalificatie-evenement voor de Olympische Winterspelen van 2026 in februari.

Van watchlist naar videotheek, dat is de beweging die de app Letterboxd vanaf vandaag inzet. Met de lancering van de Video Store wordt het namelijk mogelijk om een select aantal films dat op wensenlijstjes van de 24 miljoen gebruikers staat daadwerkelijk te huren. “Zie het als een samengestelde lijst in plaats van eindeloos door lijsten te scrollen zonder dat je kunt beslissen wat je wilt kijken”, legt het bedrijf uit. De basis voor de selectie zijn de miljoenen kijklijstjes, vergelijken met boards in Pinterest, van de gebruikers. Vervolgens onderhandelt Letterboxd de mogelijkheid om een selectie als stream aan te bieden. Belangstellenden kunnen geen abonnement nemen, ze moeten individuele items huren vanuit de app. Video Store is beschikbaar in 23 landen. Die lijst omvat de meeste grote Europese landen, ook Nederland. Foto: Jasmine Huang / Unsplash

AI-bouwers als Altman, Huang en Musk bepalen volgens Time de koers van technologie én geopolitiek.

Walt Disney investeert een miljard dollar in OpenAI en de partijen sluiten licentieovereenkomsten voor bekende figuren uit de stal van Disney. Dat leidt ertoe dat gebruikers van OpenAI’s app Sora figuren uit Star Wars, Pixar, Disney en de Marvel-franchises kunnen gebruiken om hun eigen video’s te genereren. Deze contentlicentie geldt in eerste instantie voor drie jaar om omvat meer dan tweehonderd personages uit producties van de Walt Disney Company. Daarnaast kan ChatGPT Images, gebruikmakend van hetzelfde intellectuele eigendom, binnen enkele seconden een paar woorden van de gebruiker omzetten in volledig gegenereerde afbeeldingen. Sora heeft sinds de nazomerse lancering in de VS vier miljoen gebruikers aan zich weten te binden, voornamelijk in de VS. De app is sinds november ook beschikbaar op Android. Disney belooft ook dat het meer van OpenAIs technologie gaat gebruiken. De deal is voor Disney enerzijds dus een marketingvehikel, want OpenAI heeft bijna een miljard gebruikers. Zij krijgen exclusief toegang tot de bekendste figuren uit de stallen van de Disney-groep. Anderzijds zit de mediaproducent vooraan als het gaat om AI-tooling. Voorts willen de partijen ‘nieuwe ervaringen gaan faciliteren voor abonnees van Disney +’. Ceo Bob Iger zegt in een persbericht: “De snelle vooruitgang van kunstmatige intelligentie markeert een belangrijk moment voor onze branche. Door deze samenwerking met OpenAI zullen we op een doordachte en verantwoorde manier het bereik van onze verhalen vergroten met behulp van generatieve AI, met respect voor en bescherming van de makers en hun werk. Door de iconische verhalen en personages van Disney te combineren met de baanbrekende technologie van OpenAI, leggen we de verbeelding en creativiteit rechtstreeks in de handen van Disney-fans op een manier die we nog nooit eerder hebben gezien.” Igers mediagroep krijgt binnen de samenwerking ook de gelegenheid om op een later moment zijn investering uit te breiden. De aandelen OpenAI-holding zijn als volgt verdeeld: OpenAI Foundation (non-profit): 26% belang, Microsoft: 27%, werknemers en andere investeerders: 47%. De 47% die in handen is van werknemers, andere investeerders en techbedrijven. De grootste venture capital-firma’s hier zijn: Thrive Capital, SoftBank, Sequoia Capital, Andreessen Horowitz (a16z), Tiger Global Management, Founders Fund, Bedrock Capital, Coatue Management, Altimeter Capital. Andere fondsen: MGX, T. Rowe Price en Dragoneer Investment Group. Technologiebedrijven met een belang: Nvidia en Amazon. Het is niet uitgesloten dat de Disney-deal inspiratie opwekt bij andere mediaconcerns om hun respectievelijke IP-pools al dan niet exclusief uit te venten naar AI-reuzen. De impact hiervan op de creatieve en filmindustrie is vooralsnog niet te overzien. Disney nam gisteren direct de gelegenheid om Google te beschuldigen van grootschalige schending van intellectueel eigendom met diens AI. De eis is om daar direct mee te stoppen.

Google heeft een nieuwe versie van Gemini Deep Research uitgebracht. Dit is een agent die complexe onderzoekstaken moet automatiseren.  De agent draait op Gemini 3 Pro. Het model kan handschriften, grafieken en wiskundige notatie verwerken. Het neemt deze visuele informatie direct mee in rapportages en zoekopdrachten. Daardoor kan het systeem niet alleen tekstuele bronnen doorzoeken, […]

Broadcom heeft VMware vSphere Foundation (VVF) uit de handel gehaald in delen van de EMEA-regio. Dat heeft het bedrijf verteld aan The Register. Klanten moeten bij hun lokale dealer navragen of het product nog beschikbaar is. Een getroffen organisatie meldde dat de jaarlijkse kosten hierdoor met een factor tien zou stijgen. De Amerikaanse chipfabrikant bevestigde […]

Als klein land met beperkte middelen en diverse schaarstes kan Nederland niet alles tegelijk. De route naar toekomstige welvaart vraagt om scherpe keuzes. Peter Wennink, oud-topman ASML, adviseert in zijn vandaag verschenen advies aan minister-president Schoof de nadruk op vier domeinen te leggen. Zijn rapport, een vertaling van het rapport Draghi naar de Nederlandse context, legt de nadruk op digitalisering & ai, life sciences & biotechnologie, veiligheid & weerbaarheid en energie- & klimaattechnologie. Deze vier domeinen zijn onderling nauw verweven. Ai, fotonica en halfgeleiders versnellen innovaties in vrijwel alle sectoren, terwijl geavanceerde materialen en nieuwe biotechnologische productietechnieken directe toepassingen vinden in energie, gezondheid en veiligheid. In een eerste brede inventarisatie in deze domeinen, in opdracht van Schoof en het ministerie van EZ, heeft Wennink 51 concrete proposities opgehaald. Ruim duizend experts uit bedrijfsleven, wetenschap en overheid hebben deze proposities uitgewerkt met een totaal investeringspotentieel van 126 miljard euro, waarvan het merendeel privaat wordt ingebracht. Volgens de oud-topman moet, na zijn onderzoek, Nederland tot 2035 minstens 151–187 miljard euro extra aan productiviteitsverhogende investeringen mobiliseren om structurele economische groei van minimaal 1,5 procent per jaar te realiseren. Belemmering In het rapport staat ook dat het ontbreken van de juiste randvoorwaarden momenteel de grootste belemmering vormt voor de noodzakelijke groei. Vergunningverlening gaat veel te traag en complex, het tekort aan goed geschoold talent loopt op, energieprijzen liggen hoger dan in omliggende landen, stikstof en netcongestie zetten te veel economische ontwikkelingen op slot, en zowel fysieke als digitale infrastructuur kent achterstallig onderhoud.  Het rapport stelt verder dat een slagvaardiger bestuur noodzakelijk is om deze strategische opgaven te realiseren. Opvallende punten Veel projecten bewegen zich op gebied van digitalisering en ai:  Wennink pleit voor de realisatie van volwaardige hoog-volume productiecapaciteit voor fotonische chips. Daarin wordt ten volle benut de synergie tussen de sterke platformen binnen Nederland, oftewel siliciumnitride en indiumfosfide, inclusief metrologie en heterogene integratie. Met deze unieke faciliteit wordt het leidende Nederlandse ecosysteem verder versterkt om ook in de toekomst een wereldspeler van belang te zijn; Verder vraagt hij aandacht voor neuromorphic computing, een nieuwe manier om chips te ontwerpen en te gebruiken, geïnspireerd op de werking van hersenen. Het kan ai-processen tot 1.000x energiezuiniger maken, berekeningen onvertraagd bij een sensor uitvoeren en complexe problemen met grote hoeveelheden data beteroplossen ondanks ruis; DeltaAI is een voorstel voor een ai-lab dat generatieve ai-systemen bouwt en implementeert voor bedrijven en overheden, én eigen producten ontwikkelt via een interne venture studio (Delta Labs). Het richt zich op complexe, sectorspecifieke vraagstukken waarvoor op maat gemaakte ai-modellen nodig zijn; Het Nederlandse Ellis Instituut wordt een nationaal ai-onderzoekscentrum dat wetenschappelijk excellentie koppelt aan ondernemerschap en valorisatie. Dit versterkt de kennisbasis, innovatiekracht en strategische autonomie in Nederland. Met dit nieuwe vlaggenschip-project binnen het Europese Ellis-netwerk van ai-onderzoekscentra wordt. Voorts moet Nederland het Europese zwaartepunt voor fundamentele, grensverleggende en verantwoorde ai-ontwikkeling worden, met als voorstellen: Het Foundational Robotics Lab wordt een nationaal centrum voor toegepaste robotica en fysieke ai. Het brengt topingenieurs, onderzoekers en ondernemers samen in kleine, multidisciplinaire teams die in korte cycli werken aan doorbraken in fysieke intelligentie. Het lab is geen traditioneel onderzoeksinstituut, maar een ondernemende organisatie waar toegepast onderzoek hand in hand gaat met bouwen, testen en opschalen; Een Nederlandse Biofoundry is een nog op te richten biofoundry die het biotechnologisch onderzoek revolutioneert door zich structureel te richten op het verzamelen, standaardiseren en beschikbaar stellen van datasets voor de biotechnologie. Daarmee maakt het, met behulp van ai, de volgende generatie autonoom onderzoek mogelijk; Nederland heeft een van de meest dynamische quantum-ecosystemen ter wereld, stelt Wennink. Het QuantumValley-project schaalt deze unieke combinatie van wetenschap, talent en start-ups op tot een volwaardige industrie. Voorgesteld wordt via vier strategische investeringslijnen de industriële productie, infrastructuur en toepassingen van quantumtechnologie te versterken. Dat leidt tot economische groei, hoogwaardige banen en strategische autonomie voor Nederland en Europa; Verder is geld nodig voor het ChipNL-project, een geïntegreerd Nederlands innovatieprogramma dat het concurrentievermogen van de halfgeleidersector versterkt door unieke systeemintegratie en samenwerking. Het bundelt r&d op edge-ai-chipdesign (hardware-software en fotonische integratie), advanced chip packaging Osat (open ecosysteem voor ontwikkeling en productie) en equipment voor chiplet-technologie (nieuwe machines voor precisieassemblage) en metrologie binnen More-than-Moore-roadmaps; Prioriteit is ook gewenst voor IAMM, een nieuw r&d-instituut in Almere dat ai, materialenwetenschap en metrologie samenbrengt in één geïntegreerde omgeving. Het instituut richt zich op het versnellen van materiaalontwikkeling en karakterisering voor de halfgeleiderindustrie met spill-over effecten naar andere maatschappelijke domeinen. Door unieke infrastructuur en co-locatie van expertise maakt IAMM snelle iteratie en technologische doorbraken mogelijk; Het project Robotica Center of Excellence realiseert een kennis- en applicatiecentrum voor geavanceerde robotica binnen de hightech-maakindustrie in Nederland. Het initiatief beoogt om productieprocessen te optimaliseren en de arbeidsproductiviteit te verhogen door verdergaande automatisering en innovaties op het gebied van onder andere sensoren, actuatoren, ai en edge computing. Adoptie wordt versneld door ontwikkeling en applicatie bij elkaar te brengen binnen de gedeelde faciliteiten (fysiek en digitaal); Ontwikkeling van een grootschalige Europese ai-gigafabriek in Europoort Rotterdam (>100.000 GPU’s, 250–750 MW it-capaciteit). De fabriek produceert en levert ai-rekenkracht via een open-cloudomgeving voor bedrijven, overheid en kennisinstellingen. CO2-neutraal ontwerp, passend in het energiesysteem, met gebruik van wind-op-zee-stroom en restwarmte-uitkoppeling, geplaatst nabij de aanlanding van wind-op-zee-stroom zodat het geen negatief effect heeft op netcongestie; Het project Dutch Data & Energy Clusters heeft tot doel infrastructuur te realiseren in de vorm van een cluster van datacenters als opmaat naar een toekomstbestendig ecosysteem waar Nederland zijn digitale economie en samenleving op kan bouwen. Het project voorziet in de vestiging van datacenters die slim en strategisch worden aangesloten op het energienet en goed ingepast in de ruimte, nu en in de toekomst.

De tijd dat tweedehands kleding en vintage luxeartikelen slechts een niche waren voor koopjesjagers ligt definitief achter ons. De wereldwijde markt voor ‘pre-loved’ mode groeit momenteel drie keer zo snel als de reguliere kledingmarkt, zo blijkt uit het nieuwe rapport ‘Resale’s Next Chapter’ van Boston Consulting Group (BCG) en Vestiaire Collective.

De vraag naar procesautomatisering groeit snel. Organisaties willen hun processen niet alleen in kaart brengen, maar vooral verbeteren. Automatiseren zonder duidelijk procesbeeld leidt echter te vaak tot dure IT-projecten die stuklopen en oplossingen die niet leveren wat een organisatie echt nodig heeft, schrijft Laurens Muller van VertX, dat bewust een andere aanpak kiest.

Morgens Conclusion heeft het team uitgebreid met drie nieuwe professionals: Roger Vieira, Nadia Ait Hammou en Janis Cairo. Een korte kennismaking met het drietal. Nadia Ait Hammou werkt sinds november 2025 bij Morgens Conclusion, waar zij zich inzet voor opdrachten binnen de zorg.

Vastgoedadviseur Capital Value heeft zijn consultancyteam versterkt met de komst van Thomas Starrenburg. Naar zijn nieuwe werkgever brengt Thomas waardevolle ervaring mee op het gebied van gebiedsontwikkeling en ruimtelijke ordening.