Albert Heijn, Plus, Marqt, Spar en Hoogvliet zijn allemaal te vinden op Thuisbezorgd.nl, met een beperkt aantal van hun vestigingen. Bij Uber Eats zijn in ons land boodschappen van Marqt, Spar en nota bene Flink te bestellen. Het lijkt vooralsnog te gaan om experimenten, maar een blik op het buitenland leert dat het daar niet bij hoeft te blijven. Wat zien supermarkten en maaltijdenplatforms in elkaar?
“Momenteel speelt er niets concreet, maar als Albert Heijn belt dan nemen we zeker de telefoon op.” Die open invitatie deed Robin Kiesler, countrymanager van Flink, onlangs via vakblad Distrifood. Na de overname van landgenoot Gorillas door het Turkse Getir is Flink één van de twee overgebleven flitsbezorgers in Nederland. Ze bevinden zich in woelige baren nu investeerders de hand op de knip houden en boter bij de vis willen. Winst maken is het doel voor 2024, aldus Kiesler tegen de vaktitel, maar Flink wordt uitgedaagd door gemeentelijke restricties als het gaat om vestigingsbeleid. Producten zullen allicht duurder worden, net als de bezorging, en die zal langer op zich laten wachten. In tien minuten bezorgen klonk destijds heel catchy, maar voor de klant is dit allemaal niet zo belangrijk, is het voortschrijdend inzicht dat Kielser naar eigen zeggen verkreeg uit klantonderzoek. Hij wil de bezorgtijd onder de veertig minuten houden. Als zijn bedrijf dat niet redt, doet het er langer over dan restaurants en dat ziet de Duitser het liefst niet gebeuren.
Of Albert Heijn snel in de telefoon klimt lijkt niet waarschijnlijk, al laat een woordvoerster zich er niet concreet over uit. De marktleider sloot vorig voorjaar een samenwerking voor boodschappenbezorging met Thuisbezorgd.nl, die sindsdien in omvang gelijk is gebleven. “De proef met Thuisbezorgd in Amsterdam loopt nog steeds. Binnen de ring bezorgen we samen de boodschappen binnen een half uur, vanuit vier winkels. Dat gaat goed.” Over mogelijke toekomstplannen wordt niets prijsgegeven.
Jumbo en Gorillas
Jumbo, de tweede supermarktformule van Nederland naar winkelbestand en omzet, sprong enkele maanden daarvoor verrassend op de flitstrein met Gorillas. Het bedrijf ging producten leveren aan de dark stores van de Duitsers. De bedoeling was dat bezorging door Gorillas ook een optie zou worden op de bestelkanalen van Jumbo, maar zover kwam het niet. Mississippi Ventures, het investeringsfonds van Jumbo-familie Van Eerd, nam wel een minderheidsbelang in Gorillas, waar ze sinds de overname door Getir weer vanaf zijn. Ook pronkte de flitsbezorger vorige zomer op het tenue van de zegevierende wielerploeg van Jumbo-Visma in de Tour de France.
De inkoopdeal met Gorillas leverde Jumbo vorig jaar “enkele tientallen miljoenen” op, zei de waarnemend topman Ton van Veen bij de presentatie van de afgelopen jaarcijfers. Dat bedrag wordt door Jumbo aan Emerce bevestigd, zonder het concreter te maken. Het bedrijf uit Veghel doet geen uitspraken over het vervolg van de samenwerking, die op het moment van schrijven nog loopt.
Behalve omzet heeft de deal Jumbo ook een ‘sneller’ imago opgeleverd. Daarop wijst Laurens Sloot, bijzonder hoogleraar ondernemerschap in de detailhandel aan de Rijksuniversiteit Groningen en algemeen directeur van EFMI Business School. “Gorillas en andere flitsbedrijven hebben een andere breinpositie bij de consument dan de supermarkten hebben. Dat speelt ook een rol bij samenwerkingen als deze.”
Hoe groot is de flitsmarkt?
Eind vorig jaar bestelden 270.000 Nederlanders regelmatig bij een flitsbezorger, becijferde Kantar. Dat aantal is in de loop van afgelopen jaar behoorlijk teruggelopen. Het gebruik van flitsbezorging lijkt minder goed te passen in het huidige economische klimaat, constateerde het onderzoeksbureau in december. Kort daarop rapporteerde ook GfK dat het bereik van flitsbezorgers na de zomer is afgenomen, tot ongeveer drie procent van de kopende Nederlanders. Hun taartstuk op de hele boodschappenmarkt is kleiner dan dat, al is niet duidelijk hoe hoog het omzetaandeel van de flitsers precies is. De taart zelf is overigens wel heel groot: volgens NielsenIQ bedroeg de Nederlandse supermarktomzet vorig jaar 46,3 miljard euro. Sloot: “Ik schat in dat de flitsbezorgers op dit moment ongeveer dertig tot veertig miljoen euro omzet per maand draaien. Dat correspondeert met een marktaandeel van 0,7 tot 1,0 procent in het supermarktkanaal.”
Supers én flitsers op maaltijdenplatforms
Jumbo is de enige Nederlandse supermarkt die samenwerkt met een flitsbedrijf, veel concurrenten knoopten samenwerkingen aan met maaltijdenbestelplatforms. Nota bene ook Flink, dat boodschappen aanbiedt op Uber Eats en óók de bezorging aan het platform overlaat. Eerst in vier steden, inmiddels overal in Nederland waar beide spelers actief zijn. Getir verkoopt in verschillende landen op zustersites van Thuisbezorgd.nl, dankzij een deal met Just Eat Takeaway. Met andere woorden: niet alleen de supermarkten weten de maaltijdenplatforms te vinden, ook de flitsbezorgers doen dat.
Waarom zouden supermarkten zich op maaltijdplatforms laten zien? Volgens onafhankelijk platformexpert Martijn Arets gaat het primair om zichtbaarheid: “Die platforms bieden een laagdrempelige manier om in beeld te komen, ook bij consumenten die geen klant zijn.” De samenwerking biedt supermarkten volgens hem ook de kans om een completere dienstverlening aan te bieden. “Het gaat vooralsnog om pilots, waarbij ze kunnen inventariseren of er veel vraag is naar snelle boodschappenbezorging. Als dat zo is, kunnen ze eventueel zelf dark stores bij hun winkels optuigen om de orders snel te kunnen verzamelen.”
Aantrekkingskracht
Christian van Someren, medeoprichter van de verdwenen websupermarkt Truus.nl en inmiddels CEO van omnichannel personalisatieplatform SphereMall, denkt dat de supermarkten zich aangetrokken voelen door de snelle levering en de fijnmazige distributie die de maaltijdbezorgers kunnen bieden. “In de Verenigde Staten bewijst Instacart al jaren dat er markt is voor een snelle ophaal- en bezorgservice voor boodschappen. De vraag is alleen hoe groot die markt is, zeker hier.”
Van Someren ziet ook wel dat grote maaltijdbezorgers als DoorDash (VS) en Delivery Hero (Duitsland) tractie hebben gekregen bij supermarkten. Toch denkt hij dat Nederlandse supermarkten heel goed zonder een snelle boodschappendienst kunnen. “Er zijn hier zóveel supermarkten, dat er altijd wel een in de buurt zit. Ga je als consument dan de hoofdprijs betalen voor snelle levering? Ga je dan als supermarkten alles in het werk stellen om die snelheid te kunnen bieden, terwijl je weet dat het vooral om lage bonbedragen gaat?” Het model kan simpelweg niet uit, stelt de ervaringsdeskundige. Hij legt uit: “De commodities kunnen doorgaans echt wel langer op zich laten wachten, hetzelfde geldt voor maaltijdpakketten. Dan heb je nog de markt van vergeten ingrediënten. Dat zal een keer voorkomen, maar daar kan zo’n snelle service echt niet mee uit. Voor kant-en-klaarmaaltijden is wel markt, alleen dat is een hele andere business voor een supermarkt. Want wie gaat het eten bereiden?”
Convergentie?
Een partij als Thuisbezorgd.nl heeft natuurlijk wel een enorm bereik, erkent Van Someren. Hij ziet dat op de weg naar winstgevendheid alles in het werk is gesteld om dat bereik te vermarkten. “Ze trappen overal de deuren in. Zo werken ze ook samen met fabrikanten als Heineken en Unilever. Zij promoten blikjes bier en Ben & Jerry’s in de app. Vanuit hun optiek snap ik de vrijages met de supermarkten heel goed.” Die zijn een voor een op de wagen gesprongen, ziet hij, maar ze zijn en blijven wel de bovenliggende partij. Die supers hebben echt geen Thuisbezorgd.nl nodig. “Convergentie tussen de markten voor maaltijden- en boodschappenbezorging? Ik zie dat niet zo gebeuren in Nederland.”
JET’s focus op boodschappen
Het is wel waar Just Eat Takeaway (JET) in gelooft, aldus een woordvoerster. Ze erkent dat de samenwerking tussen Thuisbezorgd.nl en Albert Heijn, Plus, Marqt, Spar en Hoogvliet nu nog een kleinschalig karakter hebben. “Pilots, kun je zeggen inderdaad. De bezorging van boodschappen is wel iets waar we als bedrijf echt de focus op zijn gaan leggen, getuige de samenwerkingen die we internationaal zijn aangegaan.” JET sloot onder meer strategische allianties met de Britse supermarktketens Asda en Sainsbury’s en met de Spaanse discounter DIA.
“Met ons grote klantenbestand, begrip van de detailhandel en ons ongeëvenaarde bezorgnetwerk is Just Eat Takeaway.com goed gepositioneerd om een grote speler te worden op dit terrein”, aldus JET’s global director grocery & convenience Carlos Hernandez in een recente update. Volgens de woordvoerster streeft de onderneming dit soort “samenwerkingen op schaal” ook in ons land na. “Wij zijn een platform en gaan voor een zo breed mogelijk aanbod voor de consument. En we helpen ondernemers met onze marketplace en met de bezorging.” Boodschappenbezorging kan het bedrijf er heel goed bij doen, stelt zij. “Wij hebben de mensen daarvoor immers in dienst. De piek van maaltijdenbezorging ligt vroeg in de avond. Boodschappenbezorging loopt de hele dag door.” Eigenlijk is JET pas net begonnen op deze bezorgmarkt, geeft ze aan, een markt waar substantieel omzetpotentieel in wordt gezien. “Voor ons is het nog vroeg.”
One-stop shop voor on-demand delivery
Ook voor concurrent Uber Eats is boodschappenbezorging een belangrijke strategische groeipijler. Al is dat over de grens beter zichtbaar dan hier. “Met de uitbreiding naar boodschappen bieden we supermarkten en andere winkels een platform voor last-mile delivery”, zegt een lokale woordvoerder. “Ze kunnen gebruik maken van onze technologie en ons logistieke netwerk om op een efficiënte manier on-demand boodschappenbezorging aan te bieden.” Het geeft eindgebruikers flexibiliteit die ze nu niet hebben, aldus de zegsman. “Supermarkten werken nu voornamelijk met vaste bezorgvensters die verder in de toekomst liggen. Ons doel is om er te zijn voor alle scenario’s: voor de wekelijkse boodschappen, avondboodschappen of een vergeten artikel. Daarnaast zien we dat onze gebruikers behoefte hebben aan één app die de keus biedt uit maaltijd- en boodschappenbezorging, of een combinatie daarvan.” Desgewenst kunnen die tegelijk worden bezorgd, waarmee Uber Eats volgens de woordvoerder uitgroeit tot “een one-stop shop voor on-demand bezorging”. Op het Nederlandse platform is vooralsnog alleen een enkele vestiging van Marqt en Spar te vinden, los van Flink. “Uit onze internationale ervaringen weten we dat samenwerking met supermarkten en winkeliers essentieel is om gebruikers een optimale ervaring te bieden. Daarbij streven we naar maatwerk: de formule van de verkoper staat centraal.”
Markt volledig gekanteld
Volgens hoogleraar Sloot zijn maaltijdenplatforms en supermarkten vorig jaar aan elkaar gaan snuffelen na de snelle opkomst van flitsbezorgers. Die hebben het nu om verschillende redenen moeilijk, niet in het minst doordat consumenten door koopkrachtverlies scherper op de kleintjes letten. “De markt is volledig gekanteld. De consument kijkt minder naar toegevoegde waarde en meer naar prijs.” Flitsbedrijven hebben een verrekte moeilijk model om rond te rekenen, vervolgt hij, omdat ze behalve een bezorginfrastructuur ook sourcing en panden nodig hebben. “Hun bonbedragen zullen omhoog moeten, de marges op producten ook, maar dan houd je nog maar een kleine potentiële klantengroep over.”
Plus: de efficiëntie van de riders zal optimaal moeten zijn. “Wat organisatie betreft kun je de flitsers vergelijken met Domino’s of New York Pizza, maar dan met de helft aan brutomarge per order.” Als ze die marge niet weten op te schroeven, zullen het volgens Sloot nichespelers blijven. “Maar dat is niet erg. De avondwinkel is er ook nog steeds. En kijk naar HelloFresh, dat bedient ook een niche, maar dan wel over de hele wereld.”
Fulfilment in winkels
Terug naar de supermarkten. Zullen die werk maken van snelle(re) bezorging, al dan niet via partners? Sloot: “Ze experimenteren ermee, kijken wat de mogelijkheden zijn om vooral de margerijke producten aan de man te brengen. Laagdrempelig. Waarbij ze hun eigen winkels voor de fulfilment gebruiken, zoals Plus doet voor al zijn online orders. Die keten biedt in veel steden al jaren de mogelijkheid om binnen twee uur te leveren, dat doen supermarktondernemers zelf onder de naam Plus Express. Maar supermarkten kunnen snelle levering ook aan derde partijen met een bezorgnetwerk overlaten, zoals Aldi in de VS nu bijvoorbeeld grootschalig doet met DoorDash. De vraag blijft altijd wat mensen over hebben voor service.”
In Groot-Brittannië, dat doorgaans een aantal jaren op ons voorloopt als het gaat om retailontwikkelingen, werken zo’n beetje alle grote supermarktketens samen met Just Eat, Uber Eats of Deliveroo, dat van de Nederlandse markt is verdwenen. De grote uitzondering is Tesco: voor net geen drie pond (£2.99) bezorgt de marktleider binnen een uur boodschappen vanuit nu al achthonderd supermarkten met zijn eigen bezorgservice Woosh. Of Albert Heijn en Jumbo plannen hebben voor een soortgelijke sneldienst willen ze niet kwijt.
Van wow-effect naar dynamisch model
Het lijkt er hoe dan ook op dat boodschappenbezorging in tien minuten iets tijdelijks is geweest. Platformkenner Arets: “Het was een slimme stunt van de flitsbezorgers om het wow-effect te creëren, maar je ziet dat ze het niet volhouden. Ik verwacht wel dat bestaande partijen in online boodschappen meer variatie zullen gaan bieden in bezorgtijden: hoe sneller, hoe duurder. Te vergelijken met wat je bij webwinkels in non-food ziet gebeuren.” Een dynamisch model dus, met variabele prijzen, waarin verschillende bezorgpartijen een rol kunnen hebben. “Linksom of rechtsom moet er toch een keer de businesscase rondkomen.”
Van Someren gelooft niet dat de supermarkten geneigd zullen zijn om veel gas te geven op snelle boodschappenbezorging. Hij ziet weinig use cases en hoge kosten: “Ze doen er juist alles aan om in hun winkels inspiratie te bieden op food. Dáár is het te doen, zeker in Nederland met die hoge supermarktdichtheid.” Hij vraagt zich hardop af of er wel een reële markt is voor instantbezorging. “Het model kan niet uit, als klant betaal je gewoon te veel en de supermarkten hebben dit eigenlijk niet nodig. Over tien jaar zal er best nog een snelle boodschappenservice bestaan, maar het wordt echt de nieuwe standaard niet.”