De ai-fabriek in Groningen kan al in april aanstaande starten met de opening van het expertisecentrum waar op den duur zo’n vijftig mensen komen te werken. De openstelling van de ai-supercomputer wordt nu eind 2027 of begin 2028 voorzien. Dit hangt af van de aanbesteding door de EuroHPC Joint Undertaking (EuroHPC JU). In totaal is met de ai-fabriek ruim tweehonderd miljoen euro gemoeid.
Dit blijkt uit een brief aan de Tweede Kamer waarin het kabinet de laatste stand van zaken meldt. De Groningse ai-fabriek maakt de ontwikkeling van verantwoorde en geavanceerde ai-modellen en -toepassingen toegankelijk. De doelgroep bestaat uit het innovatief mkb, startups, onderzoekers en overheden.
De voorbereidingen voor het beschikken van de subsidie aan het consortium voor de ai-fabriek zijn in de afrondende fase. Het is van belang dat (potentiële) gebruikers zo snel mogelijk aan de slag kunnen met het voorbereiden van aanvragen om te kunnen rekenen. De doelgroepen zouden al vroegtijdig geholpen kunnen worden met het aanvragen van rekentijd. Bestaande supercomputers in andere lidstaten bieden daartoe kansen. Dit biedt de mogelijkheid om al vóór ingebruikname van de Nederlandse supercomputer ervaring op te doen, projecten voor te bereiden en te starten en kennis te vergaren. Het potentieel van de Groningse ai-fabriek kan zo sneller worden benut.
Die fabriek, een publieke faciliteit, is gericht op de pre-commerciële fase. Daarnaast komen er in Europa ook ai-gigafabrieken, grote privaat-publieke reken- en datacentra bestemd voor het trainen en runnen van de volgende generatie ‘frontier’ ai-modellen. De Europese Commissie stelt voor om binnen de EU vijf ai-gigafabrieken te ontwikkelen. Verwacht wordt dat in het eerste kwartaal van 2026 de officiële call hiervoor open gaat. Vooraf moeten consortia die willen meedingen, een financiële commitment afgeven. Het kabinet moet daarover nog een besluit nemen.
Volgende ai-modellen
Met het oog op dit initiatief voor ai-gigafabrieken heeft Economische Zaken aan het bureau Ecorys gevraagd om te onderzoeken wat de meerwaarde is van het vestigen van zo’n ai-gigafabriek in Nederland. Vanuit gebruikersfunctionaliteit hangen nut en noodzaak af van het ontwerp van deze fabriek, aldus Ecosys in een rapport. Voor ai-inferencing (het inzetten van reeds getrainde ai-modellen) volstaat een federatief model met kleinere ai-gigafabriek faciliteiten (multi-site).
De meerwaarde van een centrale (single-site) ai-gigafabriek ligt vooral in het kunnen trainen van de volgende generatie ‘frontier’ ai-modellen. Op dit moment is echter nog geen Nederlandse onderneming hiertoe in staat. Wel verwacht Ecorys dat de vraag naar rekenkracht, in ieder geval voor inferencing, in de toekomst sterk zal toenemen in Nederland. Daardoor kan een ai-gigafabriek voor ai-inferencing wél van meerwaarde kan zijn.
Een gefaseerde uitrol van rekenkrachtcapaciteit kan ervoor zorgen dat het rekenkracht-aanbod meegroeit met de vraag, aldus Ecosys. Naast gebruikersfunctionaliteit vormen de hoge kosten, de locatiekeuze en de energievoorziening, mede door de bestaande netcongestie, belangrijke uitdagingen.
computable
23-12-2025 07:15