BLOG – Artificiële intelligentie (ai) verbetert de productiviteit van medewerkers. Tegelijkertijd kan het leiden tot terughoudendheid uit angst dat hun functie wordt vervangen, met als mogelijke uitkomst een bedrijfscultuur waarin de meerderheid van de medewerkers geen ai-gedreven tools wil gebruiken.
Uit onderzoek van Lucid blijkt dat 42 procent van de Nederlandse uitvoerend medewerkers ai-gedreven samenwerkingstools gebruikt, tegenover 56 procent van de leidinggevenden. Dit laat zien dat leidinggevenden graag uitvoerende taken minimaliseren en meer tijd besteden aan strategisch werk, maar dat de uitvoerende mensen niet weten waar of hoe ze ai kunnen gebruiken.
Naast de terughoudendheid van medewerkers zijn er ook aanzienlijke technische, veiligheids- en privacyuitdagingen. Dit maakt het lastiger voor organisaties om ai-tools te implementeren. Om deze uitdagingen te overwinnen, is het essentieel dat organisaties begrijpen waar de angst van medewerkers vandaan komt en dat ze een uitgebreide strategie ontwikkelen om hun medewerkers vertrouwen en zekerheid te geven.
Niet eenvoudig
Het staat vast dat ai verandert hoe mensen werken. Toch is het niet eenvoudig om te wennen aan deze nieuwe manier van werken. Uit genoemde studie blijkt dat een derde van de Nederlandse medewerkers twijfelt om ai te gebruiken, simpelweg omdat ze een voorkeur hebben voor traditionele methoden en tools zoals fysieke meetings of e-mail. Een nog grotere uitdaging is dat veel werknemers ook bang zijn wat ai betekent voor hun baan; één op de drie maakt zich hier zorgen over.
Uit hetzelfde onderzoek blijkt dat 33 procent van de uitvoerend medewerkers zich op wekelijkse basis bezighoudt met het opdoen van ai-vaardigheden, tegenover 68 procent van de leidinggevenden. Verder geeft zestig procent van de Nederlandse uitvoerend medewerkers en veertig procent van de leidinggevenden aan geen kennis van de volledige mogelijkheden van ai-functionaliteiten te hebben. Daarom kiezen velen ervoor om ze helemaal niet te gebruiken. Dit leidt ook tot een mismatch binnen organisaties, omdat leidinggevenden blijven experimenteren en gebruikmaken van ai-tools, zonder de medewerkers hierin mee te nemen. Een derde van de organisaties zegt dat weerstand tegen verandering de grootste uitdagingen is wanneer ze ai implementeren.
Gerust
Om medewerkers mee te krijgen, moeten organisaties empathie tonen in hun communicatie en de zorgen van mensen bespreekbaar maken. Dit begint met medewerkers gerust te stellen dat ai hen niet zal vervangen, maar hun werk zal ondersteunen. De mensen die niet bekend zijn met ai denken misschien dat ze moeten beschikken over geavanceerde technische vaardigheden. Het is de taak van organisaties om dit beeld bij te stellen. De meeste vaardigheden die nodig zijn om ai succesvol te gebruiken, zijn namelijk gerelateerd aan probleemoplossend vermogen en kritisch denken. Dit betekent dat de meeste medewerkers zonder veel training met ai kunnen werken.
Medewerkers zijn niet slechts een onderdeel van de ai-transformatie, maar de kern
Het klinkt ingewikkeld om de perceptie van ai in een organisatie te veranderen, maar het is zaak om klein te beginnen. Betrek mensen in een vroeg stadium bij pilotprogramma’s en gezamenlijke ontwerpen. Moedig hen aan om hun eigen zorgen over ai te definiëren en te helpen aanpakken. Kijk vervolgens naar hun zorgen op een manier die intuïtiever en mensgerichter is. Als ze bijvoorbeeld bang zijn dat ai onjuiste informatie zal verstrekken, vraag hen dan na te denken over hoe ze de informatie zouden valideren als deze van een mens afkomstig was in plaats van van ai.
Binnen dit proces is het cruciaal om interne forums te creëren waar gebruikers positieve en negatieve voorbeelden kunnen delen van hoe ze ai in een veilige omgeving hebben gebruikt. Dit biedt leidinggevenden de mogelijkheid om te luisteren naar de angsten van medewerkers en op een constructieve manier uit te leggen welke maatregelen ze hebben genomen. Bovendien kunnen mensen zo zien hoe anderen ai op nieuwe en innovatieve manieren gebruiken.
Workflow
Hoewel het misschien vreemd voelt om ai te zien als een collega, helpt deze manier van denken veel mensen om ai succesvol te implementeren in hun workflow. Om te werken met ai zijn, net zoals bij het werken met een collega, sterke samenwerkingsvaardigheden nodig. Denk hierbij aan een open houding, effectieve communicatie en actief luisteren.
Naast dat individuen ai kunnen gebruiken, kan het ook worden toegepast op teamsamenwerking. Dit maakt gestroomlijnde besluitvorming en innovatie op grotere schaal mogelijk. Door ai te gebruiken om data te interpreteren en ideeën te combineren, nemen teams beter geïnformeerde beslissingen. Hierdoor hebben medewerkers meer tijd voor de uitvoering.
Tot slot is het essentieel dat leidinggevenden duidelijke en eenvoudige richtlijnen bieden over best practices voor ai, veiligheid en ethiek. Dit geeft medewerkers de kans om te experimenteren zonder zichzelf of de organisatie in gevaar te brengen. Denk aan welke ai-systemen veilig zijn om te gebruiken voor gevoelige data en hoe medewerkers output moeten valideren om ai-hallucinaties te voorkomen.
Intimiderend
Hoewel ai in sommige opzichten intimiderend kan lijken, is het belangrijk dat medewerkers begrijpen welke waarde het kan opleveren. Medewerkers zijn niet slechts een onderdeel van de ai-transformatie, maar de kern. Succesvolle inzet van ai vraagt om een andere benadering: niet hoe we medewerkers laten werken mét ai, maar hoe we ai laten werken vóór hen. Daar zit de sleutel tot adoptie.
* De resultaten die in dit blog worden besproken, gaan alleen over de Nederlandse respondenten die meededen aan het onderzoek.
Dan Lawyer, cpo bij Lucid Software
computable
13-11-2025 16:54