Nederlandse bedrijven nog niet kansloos om EU-gelden cloud en ai  

De kans is nog niet helemaal vervlogen dat Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen volledig buiten spel komen te staan bij de grote investeringsprogramma’s die de Europese Commissie gaat opzetten voor edge computing en artificial intelligence (ai).  Nederland gaat namelijk wel deelnemen aan de coördinatie van de taskforce die moet onderzoeken hoe Nederlandse cloudserviceproviders en toekomstige industriële gebruikers succesvol zijn in te passen in het zogeheten ‘8ra Initiative’. Hierbij gaat het om de ontwikkeling van een soeverein, interoperabel en veilig ‘multi-provider cloud-edge continuum’. Christiaan Meinsma, senior adviseur bij de Rijksdienst voor ondernemingen (RVO), kondigde deze deelname aan tijdens een conferentie deze week van de Dutch Cloud Community (DCC) over Europese cloudinitiatieven. Onlangs kondigde de inmiddels afgetreden minister Beljaart (Economische Zaken) aan geen extra middelen meer uit te trekken voor nieuwe Ipcei’s. De bewindsman zei dat er momenteel geen geld is voor de voortgang van het deze Important Project of Common European Interest on Cloud Infrastructure and Services (Ipcei CIS). Langs die weg investerenEuropese lidstaten en bedrijven gezamenlijk vier miljardeuroin het creëren van Europese cloud-alternatieven. Op die manier moet de EU minder afhankelijk worden van Amerikaanse hyperscalers als Microsoft, Amazon en Google. De Europese Commissie investeert niet rechtstreeks in Ipcei’s, maar schept een raamwerk voor de financiering.  Volgens Björn Hakansson, senior business developer manager bij TNO’s Center of Excellence, is het effect van alle nieuwe digitale EU-wetgeving en stimuleringsprogramma’s zoals Ipcei’s op de positie van EU-cloudproviders nog wel gering. Sterker nog, hun marktaandeel loopt nog steeds terug. 8ra Initiative RVO-adviseur Meinsma liet doorschemeren dat Nederland voor zichzelf nog wel een rol weggelegd ziet in het ‘8ra Initiative’ dat voorziet in de creatie van een veerkrachtige en schaalbare digitale infrastructuur die op maat is gesneden van Europese behoeften. Tekenend in dit verband is dat Nederland ook de organisatie op zich neemt van de algemene vergadering van de 8ra-top in maart 2026.  Aan drie reeds lopende Ipcei-CIS-projecten geeft Nederland 71 miljoen euro uit: het duurzamer maken van datacenters, hetEuropean Cloud Campus-project van Leaseweb én het Ecofed-project. Tijdens de conferentie van de Dutch Cloud Community werd onder andere dit Ecofed-project belicht, een Europees cloudinitiatief om digitale soevereiniteit te bevorderen. Organisaties moeten gemakkelijker kunnen overstappen van de ene cloudprovider naar de andere.  In handen van hyperscalers Volgens Wido Potters die namens de Edese datacenterexploitant BIT sprak, is de enorme verticale integratie de kern van het probleem. Microsoft, Amazon en Google beheren en controleren alle lagen, namelijk data & management, platform, hosting, virtualisatie, hardware en interconnectivity. Gevolgen zijn vendor lock-in, torenhoge drempels voor nieuwe toetreders en een rem op innovatie. Ook gebruiksgemak en enorme integratiemogelijkheden drijven afnemers in de handen van hyperscalers.  Ecofed beijvert zich ervoor de iaas-laag (infrastructuur) los te maken van paas (platform) en saas (software), zonder in te leveren op de voordelen van gebruiksgemak ten aanzien van uitrol, beheer en integratie. Potters: ‘Dit Europese initiatief levert de technische basis voor een open-cloud-gebruikersmodel dat interoperabiliteit, federatie en keuzevrijheid mogelijk maakt. Het landschap van leveranciers moet diverser worden. Het is de bedoeling van een ‘mono cloud’ te gaan naar multi-provider ecosystemen. De gefedereerde cloud combineert de voordelen van het pre-cloud-tijdperk met in elke laag meerdere spelers en de (native) cloud.’  De stack moet agnostisch zijn: dwing providers niet om hun bestaande oplossingen opnieuw op te bouwen. En Ecofed speelt in op het feit dat de technologie voortdurend verandert. Het initiatief moet ondersteuning kunnen bieden aan oplossingen die morgen of over tien jaar bedacht worden. Verder wees Potters op het belang van uniformiteit in de vorm van een standaard of protocol. ‘In het Ecofed-framework wordt bestaande technologie ingezet zodat veelal huidige tooling en applicaties zijn te gebruiken.’ Service-ontologieën  Potters beschreef ook de functionaliteiten die de Ecofed-technologie gaat ondersteunen. Gebruikers kunnen de door hen gewenste diensten inclusief de benodigde vereisten formuleren. Het dienstenaanbod bij providers wordt in kaart gebracht. Gebruikers kunnen diensten aanvragen bij providers die aan de vereisten voldoen. Ook zijn aanpassingen mogelijk. Gebruikers kunnen het initiatief nemen tot verhuizing van diensten. Automatische resolutie wordt mogelijk van technische, juridische en administratieve vereisten. Dit leidt tot bouwblokken als een ‘multi provider linked infrastructure’ (MPLI), service ontologieën, compliance labels, service catalogi (van derden, bijvoorbeeld de marktplaats Dome) en service orkestrators (bijvoorbeeld OpenTofu). Een MPLI is een api die de ontdekking, provisioning en verhuizing van diensten aanstuurt.  De api zorgt voor resolutie van vereisten die gebruiker stelt aan service-ontologieën. Ook stuurt de api ‘workers’ aan die communiceren met achterliggende technologie stack. Ecofed levert ook een referentie-implementatie van de api en enkele referentie-implementaties voor workers voor specifieke services. De service-ontologieën zijn gebaseerd op bestaande standaarden (RDF Shacl). Gebruikers kunnen beschrijven wat ze willen onder welke voorwaarden. De service-ontologie middels de MPLI concludeert of en op welke manier de gewenste samenstelling van diensten met bijbehorende voorwaarden mogelijk is.  Voortgang Inmiddels heeft Ecofed al de nodige voortgang geboekt. Concepten van MPLI en ontologie zijn gevalideerd middels migratie van een virtuele server van provider A, naar provider B naar provider C, alle drie met verschillende hypervisors en in verschillende netwerken. Ook is de technologie verfijnd via migraties van containers en PostgreSQL-databases. Ook zit Ecofed in het eerdergenoemde Ipcei-CIS ecoysteem, de 8ra.com Task Force. De resultaten zijn beschikbaar als open-source via Linux Foundation Europe. Verder is Ecofed verbonden met andere Europese initiatieven als de marktplaats Dome en Gaia-X. Tenslotte is men voorbereid op (toekomstige) EU-wetgeving zoals de Data Act. Tot slot zie Potters: ‘Maar het meest versterk je de Europese cloud door echt diensten af te nemen.’