Het Jaar van AI: winnaars en verliezers

De CEO van betaalverwerker Klarna vertelde onlangs aan Bloomberg TV dat zijn bedrijf een jaar geleden is gestopt met het aannemen van personeel dank zij de inzet van AI. Hij voegde er ook aan toe dat zijn bedrijf niet volledig vertrouwt op AI om menselijke werknemers te vervangen. Toch denk hij dat AI al alle banen kan doen die wij als mensen doen. TikTok-moederbedrijf Bytedance schrapte eerder dit jaar ruim 700 Maleisische banen, met name bij het contentmoderatieteam. Wereldwijd verwacht TikTok meer banen te schrappen en met AI te vervangen. AI beheerste ook in 2024 de krantenkoppen. Het was een jaar met winnaars en verliezers. Nvidia stootte dit jaar Apple van de troon als ’s werelds waardevolste bedrijf. De buitensporige groei van Nvidia is vooral te danken aan de verkoop van gespecialiseerde GPU-chips  voor AI-doeleinden. Om die reden kwam Intel in moeilijkheden omdat het deze markt volledig gemist heeft. Een verliezer was ook Humane AI, dat een kek AI apparaatje op de markt bracht dat ons bij ongeveer alles zou kunnen assisteren. Het werd de AI flop van het jaar door de ondermaatse prestaties. Een bijna-verliezer was Apple, dat een enorme inhaalslag moest maken met Apple Intelligence, dat nog altijd niet in Europa beschikbaar is, laat staan in het Nederlands. 2024 was ook het jaar waarin de onderlinge rivaliteit tussen AI platforms als ChatGPT en Google Gemini toenam. Momenteel geeft Elon Musk leiding aan xAI, het bedrijf achter AI hulpje Grok. Ooit was hij medeoprichter van ChatGPT. Nu ligt hij in de clinch met OpenAI omdat het bedrijf door te schermen met zijn non-profitdoelstelling veel geld zou hebben ingezameld en voor oneerlijke concurrentie zorgt. Ook Meta, dat afgelopen jaar zwaar in AI investeerde, heeft OpenAI op dit punt aangevallen. Hoewel consumenten wellicht hooguit vijf GenAI diensten kan opsommen, zijn er volgens a16z inmiddels al 16.000 tools en online diensten (stand van zaken in augustus). Direct na GenAI volgen webproducten als Perplexity en Claude. Perplexity is een (gratis) AI-zoekmachine met een gemiddelde bezoekduur meer dan 7 minuten. Daarom heeft OpenAI, bang om marktaandeel te verliezen, nu zoekmachinefunctie SearchGPT aangekondigd. AI-tools voor het genereren van teksten, beeld, spraak, muziek en video domineren ook dit jaar de lijsten. Maar liefst 52 procent van de apps en tools in de top 100 van a16z richt zich op het genereren of bewerken van content. Veel platforms proberen te verdienen met professionele diensten. ChatGPT Pro bijvoorbeeld biedt abonnees onbeperkt toegang tot een exclusieve verbeterde versie van het eigen o1-model voor 200 dollar per maand. De pro mode van o1 presteert vooral beter als het gaat om wiskunde en programmeren. Hoe zit het met de adoptie? In 2024 heeft volgens het CBS 23 procent van de Nederlandse bevolking van 12 jaar of ouder teksten, video’s of afbeeldingen gemaakt met behulp van een programma met kunstmatige intelligentie, zoals ChatGPT. 18- tot 25-jarigen deden dat het vaakst. Naast jongvolwassenen maakten ook 25- tot 35-jarigen (met 41 procent) relatief veel gebruik van ChatGPT, of van een ander kunstmatige intelligentie programma om teksten, video’s of afbeeldingen te bewerken. 75-plussers deden dit het minst (1 procent). Mannen maakten iets vaker gebruik van kunstmatige intelligentie dan vrouwen: 27 procent tegen 20 procent. 34 procent van de mensen met een afgeronde hbo- of wo-opleiding gebruikte in 2024 ChatGPT of een vergelijkbaar programma, tegen 19 procent van de mensen met een havo-, vwo- of mbo-diploma, en 16 procent van de mensen met basisonderwijs of een vmbo-diploma. 18- tot 25-jarigen met een afgeronde hbo- of wo-opleiding maakten met ruim 60 procent het meest gebruik van ChatGPT. De vraag is wel of deze trend aanhoudt. Uit nieuwsgierigheid zijn veel mensen deze programma’s gaan uitproberen, maar velen zijn er ook weer mee gestopt. Voor bedrijven geldt dat niet. Uit recent onderzoek van Strand Partners in opdracht van Amazon Web Services (AWS) blijkt dat Nederlandse bedrijven in rap tempo AI omarmen. Momenteel maakt 45 procent gebruik van AI en zeven op de tien organisaties zijn van plan dit verder uit te breiden. Efficiencyverbetering (42 procent) en kostenbesparing (38 procent) worden genoemd als belangrijkste drijfveren. De adoptie van AI verschilt overigens sterk per sector, met de zorg, maakindustrie en retail als opvallende voorbeelden. In de zorg wordt AI bijvoorbeeld ingezet voor voorspellende analyses en procesautomatisering. De maakindustrie zet AI-toepassingen in voor personalisatie (30 procent) en supply chain-optimalisatie (26 procent). In de retail wordt AI ingezet om de klantbeleving te verbeteren. Denk aan pepersonaliseerde marketing, prijsoptimalisatie en voorraadbeheer. Deze cijfers contrasteren sterk met de bevindingen van Goldman Sachs, die stelt dat slechts 6 procent van de Amerikaanse bedrijven AI hebben omarmd. Een andere trend is dat ook alledaagse bedrijven meer AI in hun apps gaan opnemen. Albert Heijn heeft onlangs zijn eerste AH assistent geïntroduceerd voor het beantwoorden vragen over recepten, producten en andere kookgerelateerde zaken. Jumbo besloot echter stoppen met het gebruik van een AI-systeem dat mensen automatisch aanwijst als mogelijke winkeldieven op basis van hun gedrag. De maatregel gaf het verkeerde signaal aan klanten af. Een belangrijke mijlpaal werd in mei bereikt met de goedkeuring van de nieuwe AI-verordening van de Europese Unie, de eerste uitgebreide AI-wet ter wereld. Deels is de wet bedoeld om de rechten van mensen te beschermen, onder meer met een verbod op het schrapen van gezichtsfoto’s voor gezichtsherkenningsdatabases, en een verbod op AI die emoties herkent op school of de werkvloer. Bedrijven die GenAI’s maken moeten transparant zijn over wat ze kunnen. Zo moet een overzicht worden gegeven van al het auteursrechtelijk beschermd materiaal dat is gebruikt om het model te trainen. Het is afwachten of de VS komend jaar met een soortgelijke wetgeving gaan komen. Die taak komt op de schouders te liggen van durfkapitalist David Sacks die kort geleden is benoemd tot kunstmatige intelligentie (AI) en cryptotsaar van het Witte Huis.